به گزارش مسیر اقتصاد یکی از مهمترین مقصدهای نفت خام ایران کشور هندوستان است که بزرگترین مجتمع پتروپالایشی جهان با ظرفیت پالایش روزانه ۱ میلیون و ۲۴۰ هزار بشکه را در خود جای داده است. این در حالیست که کشور ما به عنوان دارنده بزرگترین منابع نفت و گاز جهان پتانسیل بالاتری نسبت به هند در بهره برداری از مجتمع های پتروپالایشی دارد.
منظور از مجتمع های پتروپالایشی تجمیع واحدهای پتروشیمی و پالایشگاه است که در چند سال اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. دلیل اهمیت این امر، استفاده از تبادلات پتروشیمی و پالایشگاه در جهت به حداکثر رساندن بهره وری صنعتی است؛ اما سوالی که به ذهن می رسد این است که چرا واحدهای پتروپالایشی طی سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته اند؟ و چه مولفه های جهانی و منطقه ای در این مساله دخالت دارند؟
توجه به محصولات پتروشیمی در انبار نفت و گاز جهان
ظرفیت پالایشی و حجم تولید هر کشور با توجه به میزان دسترسی به مواد اولیه، بازار مصرف، قیمت تمام شده و ساختار جمعیتی و مصرفی، به سمت و سوی خاصی هدایت می شود. به عنوان مثال، ظرفیت پالایشی در ایالات متحده آمریکا به سمت بازار بنزین و در بخش های زیادی از قاره سبز به سوی تولید گازوئیل سرازیر شده است.
بر همین اساس در این کشورها، صنایع پتروشیمی توسعه چشمگیری نسبت به آسیا نداشته اند؛ در حالی که در قاره کهن به دلیل گسترش واحدهای تولید مواد پتروشیمی و مجاورت منابع عظیم هیدروکربنی، سهم بالایی از خوراک مجتمع های پتروشیمی توسط واحدهای پالایشی تامین می شود.
توسعه صنعت پتروپالایش در هند با نفت کشورهای منطقه
نگاهی به تجربه یک کشور آسیایی در همسایگی ایران که اتفاقا یکی از خریداران عمده نفت خام کشورمان است می تواند راهگشا باشد.
کشور هند یکی از بزرگ ترین واردکنندگان نفت خام در جهان محسوب می‌شود. طرح افزایش ظرفیت پالایشگاه جام نگر در ایالت گجرات در شمال غربی هند و متعلق به هلدینگ ریلیانس است. پس از پایان اجرای این طرح توسعه ظرفیت، پالایشگاه جام نگر به بزرگترین پتروپالایشگاه جهان با ظرفیت پالایش ۱میلیون و ۲۴۰هزار بشکه در روز تبدیل شده است.
این شرکت همچنین بزرگترین پالایشگاه نفت منفرد جهان را در جام نگر با ظرفیت سالانه ۶۰ میلیون تن در اختیار دارد. راه اندازی مجتمع کراکر یادشده، ظرفیت ترکیبی تولید اتیلن شرکت ریلاینس در پنج سایت تولید این شرکت را به حدود چهار میلیون تن در سال رساند.
شرکت ریلاینس در بیانیه ای عنوان کرد: تاسیسات جدید به عنوان اولین و بزرگترین مجموعه پالایشگاه کراکر دنیا با ظرفیت یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال درکنار تعدادی مجمتع و تاسیسات پایین دستی دیگر قرار دارد. این مجتمع با تولید بیش از ۷هزار تن اتیلن و ۳۶هزار تن پروپیلن در سال، بخشی از خوراک لازم برای صنعت پتروشیمی هند را تامین می کند.[۱]
هند در همسایگی ایران یکی از اقتصادهای نوظهور جهان است که با تمرکز بر بخش های صنعتی در راه توسعه گام بر می دارد. یکی از مهمترین بخش های اقتصادی برای هند باتوجه به موقعیت جغرافیایی، صنعت نفت است که این کشور در سال های اخیر تلاش ویژه ای در ارتقای این صنعت داشته است.
پس از توسعه پالایشگاه ها هم اکنون احداث واحدهای پتروشیمی در کنار پالایشگاه های مدرن و ایجاد مجتمع پتروپالایشی یکی از شاخص های بهره وری صنعت نفت است که هند در این چارچوب برنامه های بلندمدت اقتصادی تدوین کرده است.
ظرفیت فوق العاده ایران برای توسعه پتروپالایشگاه ها
با این حساب ایران به عنوان بزرگترین منبع ذخایر نفت و گاز جهان در همسایگی هند می تواند از ظرفیت ذخایر خود به صورتی ویژه استفاده کند و بجای صادرات نفت خام بخصوص در دوران جنگ اقتصادی و فشار دولت های متخاصم و اعمال تحریم ها برای صادرات نفت ایران، با ایجاد واحدهای پتروپالایشی به ایجاد ارزش افزوده در این صنعت اقدام کند.
اگرچه هند مشتری خوبی برای نفت خام ایران است، اما تجربه سال های نه چندان دور و بلوکه شدن پول های حاصل از فروش نفت در هند بخاطر تحریم های بانکی، می تواند زنگ خطری برای فروش نفت به صورت خام باشد.
توسعه پتروپالایشگاه ها و فروش محصولات پتروشیمی، بازاری سودآور برای کشور بوده که قابل ردگیری جهت اعمال تحریم ها نیست؛ از طرفی صرفه های اقتصادی جهت ورود بخش خصوصی برای سرمایه گذاری و توسعه این صنعت را نیز در پی خواهد داشت.
پینوشت:
[۱] نیپنا؛ کد خبر: ۱۶۲۶۱
انتهای پیام/ نفت و انرژی
