به گزارش مسیر اقتصاد در بسیاری از کشورهای جهان به علت محدودیت منابع دولت، برای اجرای پروژه های عمرانی و زیرساختی از جمله پروژه های ریلی، از مشارکت بخش خصوصی و غیر دولتی در قالب روش های مشارکت عمومی خصوصی (PPP) استفاده می شود.
بررسی آمار بانک جهانی نشان می دهد که از سال ۱۹۹۰ تا نیمه اول سال ۲۰۱۷ میلادی، ۱۳۴ پروژه ریلی در جهان به ارزش بیش از ۱۰۸ میلیارد دلار با مشارکت بخش خصوصی تامین مالی شده اند.
یکی از مهم ترین روش های مشارکت عمومی خصوصی مدل قراردادی BOT (ساخت، بهره برداری و انتقال) است. در روش BOT بخش خصوصی یا غیردولتی ساخت و بهره برداری از پروژه را بر عهده می گیرد و پس از بازگشت اصل سرمایه و سود مورد انتظار از محل عواید حاصل از بهره برداری پروژه، آن را به دولت واگذار می کند.
کشورهای مختلفی در جهان برای ساخت خطوط ریلی از روش BOT استفاده می کنند. از جمله خطوط ریلی که با استفاده از روش BOT اجرا شده یا قرار است اجرا شوند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خط مسافری بین شهری هانگ ژو-تای ژو در چین
این خط ریلی به طول ۲۶۹ کیلومتر در استان ژجیانگ چین قرار دارد. میزان سرمایه گذاری بخش خصوصی در این خط ریلی ۶.۷ میلیارد دلار معادل ۵۱ درصد سرمایه مورد نیاز پروژه است.
روش قرارداد این پروژه از نوع ساخت، بهره برداری و انتقال (BOT) و مدت آن ۳۰ سال است که ۴ سال برای ساخت و ۲۶ سال برای بهره برداری در نظر گرفته شده است.[۱]
خط ۲ متروی پایتخت پرو
خط ۲ متروی لیما پایتخت پرو به طول ۳۵ کیلومتر به طور کامل توسط بخش خصوصی تامین مالی شده است. میزان سرمایه گذاری بخش خصوصی در این پروژه ۶.۴ میلیارد دلار با روشBOT به مدت ۳۵ سال است.[۲]
راه آهن غنا-بورکینافاسو
دولت های غنا و بورکینافاسو قصد دارند در یک پروژه راه آهن فرامرزی با روش مشارکت عمومی خصوصی سرمایه گذاری کنند. این پروژه به روش ساخت، بهره برداری و انتقال (BOT) ساخته خواهد شد و قرار است به طور کامل از طریق مشارکت عمومی خصوصی تامین مالی شود.
این خط ریلی پیشنهادی، بندر تما در جنوب شرقی غنا را به اواگادوگو پایتخت بورکینافاسو متصل خواهد کرد و هدف آن بهبود زنجیره حمل و نقل و لجستیک در کریدور مشترک و شتاب بخشیدن به رشد و توسعه اقتصادی دو کشور است.[۳]
خطوط ریلی جدید در سریلانکا
هیئت دولت سریلانکا با برگزاری مناقصه ساخت خطوط ریلی جدید در منطقه هامبانتوتا (شهری ساحلی با بندری بین المللی) از طریق روش ساخت، بهره برداری و انتقال (BOT) موافقت کرده است. هزینه این پروژه ۸۰۰ میلیون دلار برآورد می شود.
برنده مناقصه این پروژه باید علاوه بر ساخت حدود ۱۰۰ کیلومتر خط ریلی، سیستم های سیگنالینگ را نصب کرده و از خدمات ریلی بهره برداری کند. برنده مناقصه می تواند کرایه خط ریلی را تعیین کند، از لکوموتیوها و واگن های خود برای حمل بار و مسافر استفاده کند و هزینه های حمل و نقل قطارهای بخش دولتی را که وارد منطقه شده و از خدمات استفاده می کنند، وضع کند.
این پروژه ممکن است علاوه بر ساخت خط ریلی، شامل فعالیت های تجاری از جمله ساخت رستوران ها، تاسیسات انبار کالا و مجتمع های خرید در مناطق اطراف نیز باشد. وزیر حمل و نقل سریلانکا اعلام کرده است که مدت قرارداد BOT حدود ۴۰ سال خواهد بود.[۴]
خط ریلی ۴.۲ میلیارد دلاری در اردن
وزارت حمل و نقل اردن قصد دارد به منظور اجرای یک پروژه ریلی به ارزش ۴.۲۳ میلیارد دلار، قراردادی را با روش BOT (ساخت، بهره برداری و انتقال) یا BOOT (ساخت، مالکیت، بهره برداری و انتقال) با شرکت چینی تاچستون منعقد کند.
این پروژه شهرهای مهم، مناطق صنعتی و هاب های لجستیکی اردن را به شهر بندری عقبه و مرزهای سوریه، عراق و عربستان متصل می کند. زمان ساخت این پروژه ۴ سال پیش بینی شده است.
پروژه ریلی مذکور می تواند اردن را به طور بالقوه به جاده ابریشم جدید متصل نماید. جاده ابریشم جدید یک شبکه ریلی است که شهر پکن پایتخت چین را از طریق قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران به استانبول و اروپا متصل می کند.[۵]
BOT بهترین روش تکمیل خطوط ریلی باری و ترانزیتی کشور
در حال حاضر، خطوط ریلی باری و ترانزیتی کشور از جمله چابهار-سرخس، شلمچه-بصره، رشت-آستارا و راه آهن غرب کشور (کرمانشاه-خسروی) تکمیل نشده اند و عملیات ساخت آنها به دلیل وابستگی پروژه‌های عمرانی به بودجه دولت، با سرعت کمی ادامه دارد.
با توجه به تجربیات جهانی و از آنجا که خطوط ریلی باری و ترانزیتی از توجیه اقتصادی و سودآوری مناسبی برای مشارکت بخش غیردولتی برخوردارند، می توان این پروژه ها را از طریق روش BOT به بخش غیر دولتی واگذار کرد.
پینوشت:
[۱]: مسیر اقتصاد کد خبر: ۵۰۱۶۳
[۲]: مسیر اقتصاد کد خبر: ۵۰۱۶۳
[۳]: مسیر اقتصاد کد خبر: ۵۳۸۹۳
[۴]: مسیر اقتصاد کد خبر: ۵۶۹۷۲
[۵]: مسیر اقتصاد کد خبر: ۶۳۶۵۶
