به گزارش مسیر اقتصاد ۶۱۳ میلیون دلار از ۱۳۲۳ میلیون دلار تجارت ایران و پاکستان در سال ۱۳۹۶، تحت پوشش توافقنامه تجارت ترجیحی صورت پذیرفته است؛ از این مقدار ۵۰۰ میلیون دلار مربوط به صادرات اقلام ترجیحی ایران به پاکستان و ۱۱۳ میلیون دلار مربوط به صادرات اقلام ترجیحی پاکستان به ایران بوده است.
هرچند که به لحاظ گستردگی اقلام ترجیحی، پوشش ۴۶ درصدی تجارت دوجانبه با توافقنامه تجارت ترجیحی رقم قابل توجهی است؛ اما بررسی دقیق داده‌ها نشان می‌دهد این توافقنامه تاثیر قابل توجهی در کاهش هزینه‌های تعرفه‌ای نداشته است.
به طور عادی میانگین تعرفه‌های پاکستان بر اقلام ترجیحی ایران در سال گذشته ۲۲ درصد و میانگین تعرفه‌های ایران بر اقلام ترجیحی پاکستان ۲۵ درصد بوده است؛ که هر دو بواسطه این توافقنامه با حدود ۳ درصد کاهش به ترتیب به ارقام ۱۹.۷ و ۲۲ درصد رسیده اند.
این بدان معناست که کالاهای مشمول ایرانی ۲.۳ درصد و کالاهای مشمول پاکستانی ۳ درصد ارزان تر به دست مشتری خواهد رسید. کاهش ۲ تا ۳ درصدی قیمت می‌تواند تحت شرایطی جذاب و موثر باشد. مثلا برای کالاهای واسطه‌ای و یا مواد اولیه که در حجم زیاد وارد می‌شود اما نوع کالاهای صادراتی ایران و پاکستان به یکدیگر و حجم بازار طرفین برای کالاهای مذکور به گونه ای است که تخفیف ۳ درصدی نمی‌تواند اثر چندانی در افزایش صادرات داشته باشد.
عمده محصولات صادراتی ایران به پاکستان تحت توافقنامه تجارت ترجیحی عبارت است از میوه‌ها، مواد غذایی، قیر، پروپان مایع و سایر مشتقات نفت، فرش و شمش آهن. در مورد میوه، مواد غذایی و فرش که مستقیما به مصرف خریدار می‌رسد.
میزان کاهش قیمت برای این اقلام به شرح زیر است:
| کالا | حجم صادرات ایران به پاکستان (میلیون دلار) | تعرفه بدون توافقنامه | تعرفه بعد از توافقنامه | کاهش قیمت محصول برای مشتری |
| انواع میوه و مواد خوراکی | ۲۰۱ | ۲۵ | ۲۲.۵ | ۲.۵ |
| قیر | ۷۰ | ۲۵ | ۲۲.۵ | ۲.۵ |
| گازهای نفتی | ۳۲ | ۵ | ۳.۵ | ۱.۵ |
| محصولات پلاستیکی | ۳۰ | ۲۵ | ۲۲.۵ | ۲.۵ |
| پروپان مایع | ۲۶ | ۳۰ | ۲۸.۵ | ۱.۵ |
| فرش | ۲۳ | ۲۵ | ۲۲.۵ | ۲.۵ |
| انواع سیمان | ۲۱ | ۲۵ | ۲۲.۵ | ۲.۵ |
| بوتان مایع | ۱۷ | ۳۰ | ۲۸.۵ | ۱.۵ |
| شمش آهن | ۱۲ | ۲۰ | ۱۸ | ۲ |
همانطور که از جدول پیداست کمترین تخفیفات داده شده مربوط به مواد اولیه مانند گازهای نفتی، پروپان و بوتان مایع بوده است.
۹۲ درصد از ارزش صادرات ترجیحی پاکستان به ایران مربوط به برنج بوده است
مطابق متن آمار گمرک ۵۹ درصد از ارزش صادرات پاکستان به ایران مربوط به برنج این کشور بوده است. این محصول همچنین ۹۲ درصد از کل صادرات ترجیحی پاکستان به ایران را تشکیل می‌دهد.
ایران در توافقنامه تجاری خود با پاکستان تعرفه برنج را با ۱۰.۵ درصد کاهش از ۱۰۰ درصد به ۹۰.۵ درصد رسانده است. تخفیف داده شده حداکثر به ۱۰۰ هزار تن برنج واردشده از پاکستان تعلق می‌گیرد و مابقی باید به صورت عادی تعرفه‌گذاری شود.
پس از برنج، برخی از انواع میوه مانند گلابی هندی و انبه با ۱۶ میلیون دلار و پارچه تار و پود با ۲ میلیون دلار بیشترین کالاهای صادر شده از پاکستان به ایران تحت توافقنامه تجارت ترجیحی بوده است.
تنوع بالای محصولات صادراتی ایران در برابر پاکستان
آمارهای تجارت ایران و پاکستان نشان می‌دهد که ایران در سال گذشته ۴۳۴ نوع محصول به پاکستان صادر و ۱۰۶ نوع محصول از این کشور وارد کرده است. تنوع کالاهای خرید و فروش شده بین ایران و پاکستان در کد تعرفه ۶ رقمی به شرح زیر است
| صادرکننده | تنوع محصول بر اساس تعرفه ۶ رقمی | اقلام مشمول تخفیف ترجیحی | درصد پوشش |
| ایران به پاکستان | ۳۶۶ | ۱۱۲ | ۳۱ |
| پاکستان به ایران | ۱۰۰ | ۱۲ | ۱۲ |
نکته مهم دیگر این است که بخش عمده صادرات ترجیحی ایران به پاکستان مربوط به چند کالای خاص نیست در حالی که بخش عمده ی صادرات ترجیحی پاکستان مربوط به یک یا دو کالا است. این مسئله گویای این واقعیت است که کاهش هرچه بیشتر تعرفه ها احتمالا منجر به رشد طیف وسیعی از صنایع ایران خواهد شد در حالی فرصتهای پاکستان از این رهگذر کمتر است.
مطابق آمار گمرک ایران حجم صادرات ۴۸ نوع محصول ایرانی به پاکستان هرکدام بیش از ۱ میلیون دلار بوده است در حالی که تنها ۳ محصول پاکستانی موفق به صادرات بیش از ۱ میلیون دلار تحت توافقنامه تجارت ترجیحی با ایران شده است.
