به گزارش مسیر اقتصاد در بین شیوه های مختلف حمل و نقل، حمل و نقل ریلی به دلیل مزایایی همچون ایمنی بالاتر، مصرف سوخت کمتر، آلودگی کمتر محیط زیست و جا به جایی حجم بالاتر بار و مسافر در اسناد بالادستی کشور مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است.
بندهای ۲۴ و ۲۵ سیاست های کلی برنامه ششم توسعه مربوط به حمل و نقل ریلی است. در بند ۲۴ بر اولویت بخش ریلی در توسعه حمل و نقل و ایجاد مزیت رقابتی برای آن و در بند ۲۵ بر توسعه حمل و نقل ریلی باری و اتصال شبکه ریلی به مراکز بزرگ اقتصادی، تجاری و صنعتی و شبکه های ریلی منطقه ای و جهانی به ویژه کریدور شمال-جنوب با هدف توسعه صادرات و ترانزیت بار تاکید شده است.
بر طبق ماده ۵۲ قانون برنامه ششم توسعه، سرمایه گذاری بخش غیر دولتی در احداث و بهره برداری از حمل و نقل ریلی مانند سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته تلقی می شود و خدمات حمل و نقل ریلی از مالیات بر ارزش افزوده معاف است.
همچنین بر طبق ماده ۵۷ دولت مکلف است به منظور تکمیل و اجرای طرح های حمل و نقل ریلی، علاوه بر مشارکت های دولتی-خصوصی و افزایش اعتبارات این حوزه در بودجه سالانه، ۱ درصد منابع حاصل از فروش نفت و گاز را در قالب بودجه سالانه به وزارت راه و شهرسازی اختصاص دهد. بر اساس این ماده، در طول اجرای قانون برنامه، سهم حمل و نقل ریلی بار باید حداقل به ۳۰ درصد و سهم حمل و نقل ریلی مسافر حداقل به ۲۰ درصد برسد.
نیاز به سرمایه گذاری ۲۸ میلیارد دلاری برای توسعه حمل و نقل ریلی
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی آذر ماه سال گذشته گفت: برای توسعه حمل و نقل ریلی نیاز به سرمایه‌گذاری ۲۸ میلیارد دلاری داریم.[۱]
این در حالی است که بودجه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل به عنوان متولی اصلی توسعه زیرساخت حمل و نقل کشور در بخش های جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی در سال ۹۷ کمتر از ۲۴۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.[۲]
بنابراین در صورتی که تمام بودجه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل نیز به پروژه های ریلی اختصاص یابد، تکمیل شبکه ریلی کشور حدود ۵۰ سال طول خواهد کشید.
مشارکت بخش غیر دولتی راهکار تکمیل پروژه های ریلی
آمار و ارقام ذکر شده نشان می دهد که تکمیل پروژه های ریلی کشور با اتکا به بودجه دولت امکان پذیر نیست. بنابراین لازم است سرمایه های مردمی را از طریق مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) به سمت پروژه های ریلی هدایت کرد. یکی از متداول ترین شیوه های مشارکت عمومی-خصوصی روش ساخت، بهره برداری و انتقال (BOT) است.
در این روش، بخش غیر دولتی ساخت و بهره برداری از پروژه را تا زمان بازگشت اصل سرمایه و سود مورد انتظار بر عهده می گیرد و پس از اتمام مدت قرارداد، پروژه را به دولت واگذار می کند.
در سایر کشورهای جهان نیز استفاده از روش BOT در ساخت خطوط ریلی متداول است. به عنوان مثال، دولت های غنا و بورکینافاسو قصد دارند با احداث یک خط آهن مشترک با روش BOT تجارت دوجانبه خود را افزایش دهند.[۳]
دولت سریلانکا نیز با ساخت خطوط ریلی جدیدی در شهر بندری هامبانتوتا از طریق روش BOT موافقت کرده است. هزینه این پروژه ۸۰۰ میلیون دلار برآورد می شود و مدت قرارداد آن حدود ۴۰ سال خواهد بود.[۴]
بنابراین لازم است دولت خطوط ریلی باری و ترانزیتی از جمله راه آهن چابهار-سرخس را که علاوه بر منافع ملی، دارای توجیه اقتصادی برای مشارکت بخش غیر دولتی هستند، از طریق روش BOT به بخش غیر دولتی واگذار نماید.
پینوشت:
[۱]: خبرگزاری ایلنا کد خبر: ۵۶۲۷۳۶
[۲]: خبرگزاری تسنیم کد خبر: ۱۵۹۷۲۰۲
[۳]: مسیر اقتصاد کد خبر: ۵۳۸۹۳
[۴]: مسیر اقتصاد کد خبر: ۵۶۹۷۲
