تصور غلط مسئولین و همچنین صادرکنندگان کشور در مورد حمایت های صادراتی، این است که تنها حمایت‌های نقدی و اعطای مشوق‌های نقدی را برای ایجاد انگیزه صادراتی موثر می دانند. این درحالیست که در دنیای امروز، مهمترین و کاربردی ترین حمایت‌هایی که دولت‌ها از صادرکنندگان خود انجام می‌دهند به شکل غیر نقدی است.
در دو یادداشت قبلی (۱) به «شناسایی و اعلام اولویت‌های صادراتی متناسب با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی»، «ایجاد ارزش افزوده روی محصولات صادراتی به جای خام فروشی»، «بازاریابی محصولات تولید داخلی در کشورهای مقصد»، «انعقاد قرار دادهای تجاری دو یا چندجانبه با کشورهای مقصد صادراتی»، «انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه»، «تعیین سیاست‌های ارزی مناسب و با ثبات» و «ایجاد تقاضا برای منابع ارزی صادرکنندگان» به عنوان مصادیقی از حمایت های صادراتی کارآمد اشاره شد.
در این سلسله یادداشت‌ها بنا بر این است تا به مناسبت روز ۲۹ مهر ماه که به عنوان روز ملی صادرات نام‌گذاری شده، ویژگی‌های حمایت‌های صادراتی کارآمد بر شمرده شود. ویژگی اصلی این سیاست‌ها آن است که اولا تا جای ممکن کاربردی است و به صادرکنندگان واقعی در فرآیند صادرات کالاهایشان کمک می‌نماید و دوما، رفتار و انگیزه‌های صادرکنندگان داخلی را به سمت منافع عمومی و بلندمدت کشور سوق دهد.
در این یادداشت نیز به بیان ادامه این ویژگی‌های مهم حمایت‌های صادراتی کارآمد اشاره پرداخته خواهد شد:
۸- تسهیل حمل و نقل کالاهای صادراتی:
یکی از حمایت‌های مؤثری که می‌توان از صادرکنندگان انجام داد، آن است که شرایط را به‌گونه‌ای فراهم نمود که صادرکنندگان، از نحوه ارسال محصولات صادراتی خود به کشورهای مقصد نگرانی نداشته باشند. این نوع از حمایت نیز با انحراف کمتری همراه است و در عمل به صادرکنندگان واقعی کمک خواهد کرد. برقراری خطوط کشتی‌رانی منظم و با هزینه کمتر به کشورهای مقصد صادراتی می‌تواند در این راستا مفید واقع شود.
۹- حمایت از برند سازی:
برندسازی در محصولات تولید داخلی روشی است که می‌تواند در ثبات و تداوم روند صادرات کشور بسیار مفید واقع شود. در واقع این روش مدت‌هاست توسط کشورهای دیگر مورد توجه قرار گرفته و در عرصه تجارت بین‌الملل از آن استفاده می‌شود. برندسازی در مورد محصولاتی که کیفیت تولیدی مناسبی دارند و جایگاه مطلوبی در بازار کشورهای مقصد از آن خود کردند، از طرفی به خوبی می‌تواند جایگاه محصولات صادراتی را در بازارشان تضمین نماید و از طرف دیگر ارزش برند، موجبات افزایش ارزش افزوده محصولات صادراتی را فراهم می آورد. بنابراین می‌توان گفت یکی از محورهای اصلی حمایتی باید حمایت از برندسازی توسط صادرکنندگان داخلی باشد.
۱۰- ضمانت‌های صادراتی:
یکی از روش‌هایی که می‌تواند بهترین کمک و حمایت را از صادرکنندگان واقعی به همراه داشته باشد، پیشنهاد ضمانت های صادراتی مؤثر و کارآمد با هزینه‌ای مناسب است. صادرات کالا توسط یک تولیدکننده داخلی به طور طبیعی دارای ریسکهای متعددی است که ممکن است صادرکننده را از صادرات منصرف نماید. عدم بازگشت پول حاصل از صادرات و یا بازگشت دیرتر از موعد آن، مفقود، شکسته و یا منقضی شدن محصول صادراتی در حین حمل و نقل و کاهش یکباره تقاضای صادرکنندگان در کشور مقصد که می‌تواند موجب ورشکستگی صادرکنندگان شود، تنها بخشی از این ریسکهای طبیعی تجارت بین‌الملل هستند.
بنابراین چنانچه این ریسکهای صادراتی با روش‌هایی کم هزینه و کارآمد مرتفع گردند، علاوه بر حمایت از صادرکنندگان فعلی، صادرکنندگان بیشتری نیز به عرصه تجارت وارد خواهند شد.
۱۱- رفع موانع گمرکی داخلی و خارجی:
در حال حاضر صادرکنندگان برای عبور کالاهای خود از گمرک نیز با موانع متعددی همراه هستند. اخذ انواع عوارض و هزینه خدمات از صادرکنندگان در کنار الزام دریافت انواع مجوزهای غیر ضرور صادراتی فرآیند صادرات را برای آن‌ها دشوار ساخته است. البته مسئله اصلی فرآیندهای غیر کارآمد و ناسالم حاکم بر فرآیند صادرات است که موجبات افزایش هزینه را برای صادرکنندگان فراهم آورده است. رفع این موانع غیر ضرور می‌تواند بهترین حمایت از صادرکنندگان واقعی کشور باشد.
در کنار این مسئله صادرکنندگان در زمان ورود محصولات خود به کشورهای مقصد نیز بعضا با مشکلاتی جدی مواجه می‌شوند؛ مشکلات ناشی از اخذ مجوز و همچنین عدم قیمت گذاری عادلانه که موجبات افزایش قیمت تمام شده صادرات را فراهم می‌آورند. برای رفع این منظور نیز لازم است بین ایران و کشورهای مقصد صادراتی توافقنامه‌های گمرکی منعقد شود و از این طریق روند صادرات کشور کم هزینه تر گردد.
در یادداشت‌های بعدی به دیگر ویژگی‌های حمایت‌های صادراتی کارآمد اشاره خواهد شد.
(۱)
