به گزارش مسیر اقتصاد بر اساس آمار و ارقام، وضعیت ورودی آب به سدهای کشور بسیار نامطلوب است؛ به طوری‌که ورودی آب به سدها به طور میانگین حدود ۳۶ تا ۳۷ درصد و در برخی از سدها بیش از ۷۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است.
این شرایط در سال آبی ۹۷-۹۶ و وضعیت نامطلوب بارش ها در پاییز و زمستان سال ۹۶ سبب شد تا مسئولین کشور برای حل این بحران به فکر فرو بروند.
به همین منظور در روزهای اخیر دولت با تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم آبی موافقت کرد و سپس مجلس شورای اسلامی نیز در نشستی غیرعلنی، به موضوع کم آبی و راهکارهای حل آن پرداخت.
ماموریت ویژه جهاد کشاورزی برای توسعه آبخیزداری در کشور
بهروز نعمتی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس با اشاره به نتایج نشست مذکور گفت: یکی از دغدغه‌های مهم مجلس بحث‌های مرتبط با چالش آب بوده است که با توجه به دغدغه‌های مردم در استان‌های مختلف، امروز میزبان وزرای نیرو و جهاد کشاورزی برای بررسی وضعیت بحران کم آبی در کشور بوده‌ایم.
وی افزود: به همین منظور به وزارت جهاد کشاورزی ماموریت داده شد تا با توجه به اعتباراتی که در قانون برنامه ششم توسعه و همچنین در قانون بودجه سال ۹۷ برای بحث آبخیزداری در نظر گرفته شده، به صورت جدی به موضوع آبخیزداری بپردازد.[۱]
در همین رابطه محمد صادق خلیلیان وزیر اسبق جهاد کشاورزی نیز گفت: این نخستین بار است که مجلس شورای اسلامی گامی عملی برای پایان دادن به سیاست فاجعه بار سدسازی و توجه به آبخیزداری برداشته است.
وی افزود: علیرغم چنین اظهارات صریحی درباره لزوم توجه به آبخیزداری، این سیاست اصولی دنبال نشد و هنوز هم صدها سد در صف ساخته شدن هستند تا به ۶۰۰ سدی بپیوندند که در ۳۰ سال گذشته ساخته شده و یکی از دلایل اصلی بحران آب کنونی به شمار می روند.[۲]
عدم تخصیص بودجه کافی برای اجرای عملیات آبخیزداری
این تکلیف در حالی به وزرات جهاد کشاورزی محول شده که اولا مدیریت یکپارچه منابع آب در کشور وجود ندارد؛ به همین دلیل همواره بین وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه اختلافاتی وجود داشته است و در مواقع بحران آب، هر کدام از این وزارتخانه ها مسئولیت را به دوش دیگری می اندازد.
ثانیا بیشتر اعتبار مربوط به پروژه های آبی در اختیار وزارت نیرو قرار می گیرد؛ در حالی که اجرای عملیات آبخیزداری جزو وظایف جهاد کشاورزی محسوب می شود.
به عنوان نمونه اعتبارات تملک دارایی بخش آب در بودجه سال ۹۶ که به وزارت نیرو اختصاص یافته، ۶۶۰۰ میلیارد تومان بوده و بودجه برنامه آبخیزداری و حفاظت از خاک رقمی معادل با ۵۱۰ میلیارد تومان مصوب شده است؛ این مسئله نشان از بی توجهی برنامه ریزان نسبت به اهمیت و ضرورت آبخیزداری و مدیریت پایدار آب و خاک در کشور دارد.
پروژه های آبخیزداری در کشور نیمه تعطیل اند
با اجرای طرح‌های آبخیزداری می‌توان ضمن صرف هزینه‌های کمتر نسبت به روش‌های سازه‌ای، به کنترل رواناب‌ها پرداخت و علاوه بر تقویت سفره‌های زیرزمینی، عدم تبخیر و هدر رفت آب و جلوگیری از فرسایش خاک، از خسارات جانی و مالی ناشی از سیلاب‌ها نیز جلوگیری نمود.
این در حالی است که به گفته جلال محموزاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، دولت چندین سال است که پروژه‌های آبخیزداری را نیمه تعطیل کرده و اجرای آن به کندی پیش می‌رود.[۳]
لزوم مدیریت منابع آبی توسط وزارت کشاورزی
با توجه سهم بالای بخش کشاورزی در مصرف آب کشور، باید مدیریت منابع آبی به این وزارتخانه داده شود تا از این طریق بتواند ردیف بودجه مناسبی را برای اجرای پروژه ها و عملیات مربوط به آبخیزداری در کشور تخصیص دهد.
گفتنی است به کلیه اقدامات اجرایی (مکانیکی و بیولوژیک) و مدیریتی که به منظور ذخیره‌سازی زیرزمینی آب باران در مبدأ بارش و جلوگیری هرچه بیشتر از روان شدن و تبخیر آب صورت می گیرد، آبخیزداری می گویند.
در واقع آبخیزداری ارزان‌ترین و سازگارترین شیوه استحصال آب متناسب با اقلیم ایران است که هم‌زمان موجب بیابان‌زدایی و تولید ارزش افزوده ناشی از پوشش بیولوژیک می‌شود.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری فارس، کد خبر: ۱۳۹۷۰۱۲۲۰۰۱۲۳۷
[۲] موسسه مطالعاتی تحریریه
[۳] خبرگزاری خانه ملت، کد خبر: ۳۷۸۰۲۵
