به گزارش مسیر اقتصاد سازمان تجارت جهانی با بزرگترین بحران ۲۳ سال اخیر خود مواجه است. به عقیده‌ی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، سازمان تجارت جهانی از عهده‌ی حل مسائل بوجود آمده بر اثر رشد سریع اقتصاد چین برنمی‌آید. وی قوانین تجارت بین‌الملل را از اساس به چالش می‌کشد. به گفته‌ی وی رفتار سازمان تجارت جهانی در قبال آمریکا ناعادلانه است.
آمریکا دوست و دشمن خود را با هدف بازطراحی روابط تجاری، مورد حمله قرار داده است. ترامپ چین را به وضع مالیات بر ۱۵۰ میلیارد دلار از کالاهای ساخت چین، تهدید کرده است که متقابلا چین نیز آمریکا را به وضع مالیات بر ۵۰ میلیارد دلار از واردات محصولات آمریکایی به چین تهدید کرده است.
روند رو به رشد تنش های تجاری ممکن است منجر به کنار زدن نظم تجاری حاکم بر جهان شود. چیزی که خود آمریکا در گذشته از بانیان تاسیس آن بوده است. در ادامه به ۵ مورد از بزرگترین تهدیداتی که سازمان تجارت جهانی با آن ها روبروست اشاره می‌شود:
وجود قوانین ناکارآمد و بی توجهی قدرت های اقتصادی به آن
تهدیدات یکجانبه‌ی آمریکا و چین با رویه‌های موجود WTO همخوانی ندارد و در صورت اجرایی شدن، آتش تنش های تجاری به گونه‌ای شعله‌ور خواهد شد که سازمان تجارت جهانی قادر به محدود کردن دامنه‌ی آن نخواهد بود.
به گفته‌ی پاتریک لو یک اقتصاددان ارشد که سابقه مسئولیت در WTO را دارد، اجرایی شدن تهدیدات تعرفه‌ای از سوی دو ابرقدرت تجاری به این معناست که آن ها هیچ اهمیتی برای سازمان تجارت جهانی قائل نیستند. سیاست ابرقدرت ها مانع از حاکم شدن قانون است.
سوء استفاده گسترده از قوانین غیر شفاف
از آنجا که مطابق قوانین WTO، اعضای این نهاد مجاز به انجام هر اقدامی هستند که برای حفاظت از منافع امنیتی خود لازم می‌دانند، بسیاری از اعضا به بهانه‌ی حفاظت از منافع امنیتی خود، اقدام به وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی می‌کنند که طبعا موجب نارضایتی شرکای تجاری آنان خواهد بود. به همین دلیل این سازمان با حجم وسیعی از شکایات علیه کشورهایی مواجه است که به بهانه‌ی دفاع از منافع امنیتی، اقدام به وضع تعرفه بر برخی کالاهای وارداتی نموده‌اند.
مقامات تجاری درباره‌ی سوء استفاده زیاد از این حفره‌ی قانونی در WTO نگرانند و معتقدند که این مسئله می‌تواند منجر به کنار گذاشتن سازمان تجارت جهانی شود.
به گفته‌ی دبیر کل سازمان تجارت جهانی، بهتر است کشورهای عضو، نگرانی های امنیتی خود را به جای اعمال محدودیت‌های تجاری، با استفاده از دیپلماسی مرتفع کنند.
وی افزود امنیت ملی یک چیز فنی نیست و نمی‌تواند از طریق طرح شکایت در سازمان تجارت جهانی تامین شود. این گونه مسائل باید در سطوح عالی سیاسی حل شوند.
احتمال تعطیلی دادگاه رسیدگی به شکایات
آمریکا از آگوست ۲۰۱۷ از نامزدی در دادگاه استیناف سازمان تجارت جهانی، که نقشی کلیدی در میانجیگری در اختلافات دارد، امتناع کرده است. مقامات آمریکایی معتقدند تصمیمات این نهاد، فراتر از اختیارات قانونی آن است.
نماینده‌ی تجاری آمریکا در سازمان تجارت جهانی در گزارش سالانه‌ی خود گفت: «WTO همیشه آنطور که انتظار می‌رود عمل نمی‌کند. دادگاه استیناف سازمان تجارت جهانی به جای اینکه مکانی باشد که کشورها بتوانند قوانین بهتر و جدیدتر را حاکم کنند، تبدیل به ابزاری در دست قضات فعال شده است که به وسیله‌ی آن، سیاست های مورد قبول خود را تحمیل می‌کنند.»
این دادگاه در صورت امتناع آمریکا از پذیرش مسئولیت در آن، تعطیل خواهد شد؛ زیرا در اینصورت، دادگاه از حد نصاب حضور سه نماینده‌ی پیش بینی شده برای این کار ساقط می شود. عدم پذیرش مسئولیت توسط آمریکا منجر به از بین رفتن نقش WTO به عنوان محلی برای حل و فصل شکایات تجاری خواهد شد و دومینویی از اقدامات تقابلی به راه خواهد انداخت.
اختلاف نظر درباره‌ی نحوه‌ی مواجهه با قوانین داخلی کشورها
چین معتقد است آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا به مثابه دو اقتصاد غیر بازاری، قوانین WTO را با استفاده‌ی مکرر از معافیت های ضد دامپینگ، نقض می‌کنند.
این شکوائیه هم اکنون اتحادیه‌ی اروپا را مجبور به اصلاح قوانین ضد قیمت‌شکنی خود کرده است و نهایتا آمریکا را نیز مجبور به اصلاح روش های خود در تنبیه واردکنندگان کالاهای ارزان قیمت چینی خواهد کرد.
مقامات آمریکایی معتقدند قواعد اقتصاد بازار بر چین حاکم نیست و این کشور از دامپینگ برای ورود به بازار دیگر کشورها استفاده می کند. این درحالیست که سازمان تجارت جهانی برنامه ای برای مقابله با این تهدید از سوی چین ندارد. نماینده‌ی آمریکا در WTO پیشتر این مسئله را جدی‌ترین خواسته‌ی قانونی آمریکا از WTO قلمداد کرده بود.
شکست مذاکرات به دلیل نیاز به اجماع ۱۶۴ عضو با خواسته های گوناگون
دو دهه زمان صرف شد تا اولین توافقنامه در چارچوب سازمان تجارت جهانی منعقد شود و دستیابی به یک توافق جدید میان ۱۶۴ عضو این نهاد بعید به نظر می‌رسد.
به عنوان یک نتیجه، کشورها به تدریج به سمت توافقات جزئی با همفکران خود در زمینه‌هایی مثل تجارت الکترونیک و سرمایه گذاری حرکت کرده‌اند.
منبع: بلومبرگ
