به گزارش مسیر اقتصاد با یک بررسی ساده از وضعیت معیشتی عموم مردم، به سادگی می توان دریافت که در حال حاضر مقدار یارانه های نقدی اثر یاری دهندگی خود برای طبقات مختلف مردم، به خصوص اقشار ضعیف را از دست داده است.
مقدار ۴۵.۵۰۰ تومانی یارانه ها از سال ۸۹ تاکنون ثابت مانده است (دولت از سال ۸۹ تاکنون کمتر از ۴ میلیون تومان یارانه به هر ایرانی پرداخت کرده است). اما در همین زمان با توجه به تورم عمومی کشور، قیمت ها افزایش چشمگیری داشته است. به عنوان مثال قیمت بنزین به عنوان کالایی که قیمت آن بر قیمت بسیاری از کالاها تاثیر مستقیم و غیر مستقیم دارد، در همین مدت بیش از ۱۰ برابر شده است.
در این شرایط دولت به دلایلی مانند افزایش میزان نقدینگی سرگردان در اقتصاد، عدم منابع قابل اتکا برای تامین افزایش یارانه و … تمایلی به افزایش میزان یارانه ها برای همه مردم نداشته است.
روش های ناموفق دولت برای اصلاح مسئله یارانه ها
ایده اصلی دولت برای حل این مشکل حذف بخشی از یارانه بگیران بوده که نیازی به دریافت یارانه ندارند. اما این ایده برای اجرایی شدن با مشکلات اساسی مواجه شده است.
دولت ابتدا سعی کرد با تبلیغات رسانه ای مردم را به انصراف داوطلبانه از دریافت یارانه ها ترغیب نماید که این طرح با شکست مواجه شد.
در مرحله بعد دولت با بی پروایی بیشتری وارد شد و به حذف یارانه ۴ میلیون نفر اقدام کرد. اقدامی که با نارضایتی گسترده عمومی همراه شد و دولت مجبور شد ۱.۵ میلیون نفر را مجددا به تعداد یارنه بگیران اضافه کند!
اعلام تسلیم دولت برای حل مشکل یارانه ها
بعد از این تلاش ها نوبخت سخنگوی دولت رسما اعلام کرد: دولت از اینکه یارانه افراد نیازمند افزایش یابد و بی نیازها از دریافت آن خودداری کنند استقبال می‌کند، اما این طرح عملیاتی نیست! همچنین نوبخت در توییتی اظهار کرد که«نمی توان جیب ۸۰ میلیون را گشت»
بنا بر این اظهارات، می توان نتیجه گرفت دولت عملا از اصلاح این وضعیت عاجز است. اما مشخص نیست که چرا سخنگوی دولت علی رغم پیشنهادات متنوع و گسترده ای که از سوی مراکز کارشناسی (از جمله مرکز پژوهش های مجلس[۱]، شبکه کانون‌های تفکر ایران[۲]، انجمن جامعه ایمن[۳]، شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی[۴] و …) برای برون رفت از این مشکل مطرح گردیده، همچنان اظهار می کند: تا زمانی که فرمولی برای حذف پردآمدها تعریف نشود نمی توان کاری کرد.
چرا برای حذف یارانه های پنهان پردرآمدها تلاشی صورت نمی گردد؟
دولت سالیانه در حدود ۴۰ هزار میلیارد یارانه نقدی پرداخت می کند و در حالی تمرکز خود را برای حذف بخشی از یارانه بگیران قرار داده است که سالیانه بیش از ۴۰ میلیارد دلار (با احتساب دلار ۴۵۰۰، معادل ۱۸۰ هزار میلیارد تومان) «یارانه پنهان»[۵] پرداخت می کند که عمدتا پرمصرف ها از آن منفعت می برند.
این درحالیست که بررسی های آماری نشان می دهد پرمصرف ها جزو طبقات برخوردار جامعه بوده و اقشار کم مصرف عمدتا جزو طبقات آسیب پذیر جامعه هستند.
بنابراین دولت به جای بررسی حساب های بانکی مردم جهت پیدا کردن افراد پردرآمد و مخاطرات حذف یارانه های نقدی، به راحتی می تواند با نگاهی به میزان مصرف انرژی آنها و حذف یارانه پنهان انرژی، به اهداف خود دست یابد.
با این وجود مشخص نیست که چرا مسئولین دولت برای حل مسئله یارانه ها، به جای تمرکز بر بخش یارانه های نقدی که خود نیز به اجرایی نبودن آن اذعان دارند و در بهترین شرایط و با حذف ۲۰ میلیون یارانه بگیر سالانه ۱۰ هزار میلیارد تومان آورده خواهد داشت، به حل مشکل از طریق کاهش و کنترل یارانه های پنهان نمی پردازند؟
پینوشت:
[۱] https://masireqtesad.ir/47105
[۲] http://ayaronline.ir/1396/10/263743.html
[۳] https://masireqtesad.ir/47230
[۴] https://masireqtesad.ir/46448
[۵] یارانه پنهان: اختلاف قیمت داخلی و قیمت آزاد یک کالا که یا موجب پرداخت یارانه از محل بودجه ی دولت می شود و یا به عدم النفع دولت به دلیل فروش داخلی آن (به جای صادرات) منجر می گردد
