مسیر اقتصاد/ از اوایل انقلاب و در زمان هشت سال دفاع مقدس، برخی از نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌های کشور مورد بمباران صدام قرار گرفت؛ افزون بر این پایین نگه داشتن قیمت حامل های انرژی باعث شد که توسعه نیروگاه ها و پالایشگاه‌ها بسیار کند شود.
بعد از جنگ رویه آرام افزایش قیمت حامل‌های انرژی در حال شکل گیری بود که در بررسی برنامه چهارم توسعه، نمایندگان مجلس پیشنهاد دادند که قیمت حامل‌های انرژی را دولت باید تثبیت کند و آن را هرساله در بودجه سالانه پیشنهاد دهد تا مجلس تصویب کند.
این در حالی بود که تعیین قیمت حامل‌های انرژی باید بر اساس هزینه های بنگاه داری انجام شود و نیازی نیست که در مجلس تصویب گوید؛ در واقع باید دست دولت در قیمت‌گذاری انرژی که خود یا بنگاه های ذیلش تولید کننده آن هستند، باز باشد.
آزادسازی قیمت انرژی از سال ۸۸
در سال ۸۸ که قانون هدفمندی یارانه‌ها تصویب می‌شود، از دولت خواسته می شود که طی پنج سال قیمت حامل‌های انرژی را آزاد کند. اما دولت وقت این قانون را به صورت کامل اجرا نکرده و قیمت حامل‌های انرژی تا سال ۹۲ آزاد نمی‌شود.
یکی از علل عدم حرکت دولت ها به سمت آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی، ترس از نارضایتی مردم بوده است.
ارزان فروشی انرژی علت مصرف‌گرایی
با گذشت زمان، هزینه تولید حامل‌های انرژی افزایش پیدا می‌کرد و از طرفی دیگر، قیمت حامل‌های انرژی برای مردم تغییر نمی‌کرد. این باعث شد که دولت این اختلاف قیمت را به صورت یارانه پنهان بپردازد. این اختلاف قیمت نیز باعث بدهی کلان دولت به نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها گردید.
در حال حاضر با وجودی که میزان درآمد سرانه کشور ما در مقایسه با کشورهای اروپایی حدود یک دهم آن‌هاست، میزان مصرف نهایی انرژی در ایران چند برابر بیشتر از کشورهای اروپایی است.
این وضعیت بیان می‌کند که مردم کشور ما با درآمد کم‌تر میزان انرژی بیشتری را نسبت به کشورهای اروپایی مصرف می‌کنند و نشان می‌دهد که سطح رفاهی ربطی به میزان مصرف انرژی ندارد.
یکی از ضررهای مصرف بالای انرژی، آلودگی هوا و محیط زیست است. از سوی دیگر این منابع انرژی که می‌بایست صرف صادرات و تولید ثروت برای کشور شود، از بین رفته و ذخایر ملی از دست می رود.
افزایش قیمت برای پرمصرف‌ها و حمایت از کم‌مصرف‌ها
با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی موجود، افزایش قیمت از سوی مسئولین دولتی و نمایندگان مجلس توسط مردم مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد. لذا می‌بایست مجامع علمی و دانشگاهی در مورد آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی نظر دهند و در مورد منافع حذف یارانه انرژی تحلیل‌های خود را ارائه نمایند تا این مهم گفتمان سازی شود که مصرف بالای انرژی در کشور، چه ضررهای جبران ناپذیری برای کشور دارد.
به عنوان یک راهکار عملیاتی نیز افزایش قیمت انرژی باید به صورتی انجام شود که یک عده از افزایش قیمت راضی شوند و به نفع‌شان باشد و عده‌ای هم که مصرف‌شان زیاد است، ترغیب شوند تا کم مصرف کنند.
بنابراین پیشنهاد می شود دولت و مجلس، با ایجاد تفکیک در افزایش قیمت حامل های انرژی برای کم مصرف ها و پرمصرف ها، تعرفه انرژی اعم از برق، گاز و بنزین را برای مشترکین پرمصرف افزایش داده و به سمت قیمت آزاد حرکت دهند؛ در مقابل افزایش قیمت حامل های انرژی برای کم مصرف ها از درصد بسیار کمتری برخوردار باشد. به این ترتیب، مردم تا یک سطح از انرژی ارزان قیمت استفاده کرده اما در سطوح بالاتر، قیمت واقعی برای انرژی می پردازند.
