به گزارش مسیر اقتصاد از ابتدای ماه جاری طرح رجیستری تلفن های همراه با هدف جلوگیری از قاچاق ۹۰ درصدی این کالا در بازار کشور اجرایی شده است.
طبق گفته مسئولین وزارت ارتباطات یکی از اهداف این طرح حمایت از تولید داخلی دستگاه های تلفن همراه و کاهش میزان واردات بوده است.
اجرای طرح رجیستری برای حمایت از تولید کافی نیست
اجرای طرح رجیستری موجب می شود امکان قاچاق تلفن همراه به داخل کشور از بین برود و تمامی تلفن های همراه وارداتیاز روش های قانونی به کشور وارد شوند. اما در این صورت نیز تولیدکنندگان داخلی دست کم در کوتاه مدت امکان رقابت با نمونه های مطرح خارجی را نخواهند داشت.
بنابراین اجرای طرح رجیستری برای حمایت از تولید داخلی تلفن های همراه کافی نیست و لازم است برای افزایش میزان تولید داخلی و شکل گیری برندهای بزرگ داخلی و همچنین افزایش رقابت پذیری آن ها با برندهای مطرح خارجی، از ابزارهای حمایتی دیگری نیز استفاده شود.
بازار تلفن همراه ایران بیش از ۴ میلیارد دلار ارزش دارد
طبق برآوردهای انجام شده از سوی وزارت ارتباطات و اتحادیه تجهیزات مخابراتی، در حال حاضر دست کم ۶۰ میلیون تلفن همراه فعال در کشور وجود دارد که سالانه بر تعداد آن افزوده می شود. از آنجا که به طور میانگین مردم هر ۳ سال یک بار تلفن همراه خود را با نمونه جدیدتر جایگزین می کنند، سالانه حداقل ۲۰ میلیون گوشی تلفن همراه در بازار ایران به فروش می رسد.
چنانچه قیمت میانگین هر تلفن همراه در حدود ۸۰۰ هزار تومان معادل ۲۰۰ دلار در نظر گرفته شود، بازار تلفن همراه در ایران سالانه بالغ بر ۱۶ هزار میلیارد تومان معادل ۴ میلیارد دلار ارزش دارد.
تولیدکنندگان داخلی کمتر از ۱ درصد از بازار تلفن همراه سهم دارند
اما در عین حال تولیدکنندگان داخلی سهمی بسیار ناچیز از این بازار پر سود دارند. طبق اطلاعات ارائه شده از سوی وزارت ارتباطات تولید تلفن همراه در داخل کشور کمتر از ۳۰۰ هزار دستگاه در سال است.
از آنجا که قیمت تلفن های همراه تولید داخلی از میانگین قیمت تلفن های همراه وارداتی پایین تر است، بنابراین سهم تولیدکنندگان داخلی از این بازار ۱۶ هزار میلیارد تومانی کمتر از ۱۵۰ میلیارد تومان است که کمتر از یک درصد ارزش بازار است.
نکته جالب توجه آنکه واردات رسمی تلفن همراه نیز تا پیش از اجرای طرح رجیستری سهمی ناچیز از بازار ۴ میلیارد دلاری این محصول دارد و بخش عمده نیاز بازار از طریق قاچاق تأمین می شود.
در سال ۱۳۹۵ بر اساس آمار رسمی گمرک میزان واردات تلفن همراه کمتر از ۲۵۰ میلیون دلار بوده که نشان می دهد واردات رسمی نیز تنها ۶ درصد از بازار تلفن همراه کشور سهم دارد.
با این حساب تلفن های همراه قاچاق سالانه بیش از ۹۲ درصد از بازار ایران سهم دارند و حجم قاچاق تلفن همراه بیش از ۳.۷ میلیارد دلار بوده است.
بازار گسترده داخلی نباید در اختیار واردات قرار بگیرد
به طور طبیعی وقتی نیاز مصرف یک کالا به طور گسترده وجود دارد، لازم است به جای اینکه بازار مصرف در اختیار محصولات وارداتی قرار بگیرد، حداقل در کوتاه مدت از طریق اعمال سیاست های حمایتی بخشی از بازار مصرف از طریق تولیدات داخلی تأمین شود تا علاوه بر ایجاد اشتغال و ارزش افزوده از واردات کالا و خروج ارز جلوگیری شود.
بنابراین وجود بازار ۴ میلیارد دلاری در داخل کشور برای تلفن همراه نشان دهنده ضرورت برنامه ریزی برای تولید این محصول و تأمین دست کم بخشی از بازار از طریق تولیدات داخلی است.
با جلوگیری از قاچاق کالا امکان حمایت پلکانی از تولید داخلی فراهم می شود
یکی از مهم ترین ابزارهای حمایتی از تولیدات داخلی در برابر محصولات مشابه خارجی تعرفه گذاری بر واردات است. تا به حال به دلیل آنکه امکان قاچاق تلفن همراه به داخل کشور فراهم بود، اینطور عنوان می شد که افزایش تعرفه واردات نه تنها به افزایش تولید داخلی منجر نمی شود، بلکه به کاهش واردات رسمی و افزایش قاچاق این محصول خواهد انجامید.
این اقدام برای اولین بار در سال ۱۳۸۶ اتفاق افتاد و تعرفه واردات تلفن همراه به یکباره از ۴ درصد تا ۶۰ درصد افزایش یافت. در آن زمان به دلیل عدم توانایی در جلوگیری از قاچاق تلفن همراه، شرایط برای افزایش تولید داخلی این محصول فراهم نشد و قاچاق تلفن همراه گسترش یافت.
اما با اجرای طرح رجیستری این امکان فراهم می شود که به شکل اصولی از قاچاق تلفن همراه به داخل کشور جلوگیری شود. در چنین شرایطی وضع تعرفه واردات به صورت پلکانی و نه دائمی می تواند به طور مؤثر به افزایش رقابت پذیری تولیدات داخلی در برابر محصولات وارداتی منجر شود.
حمایت پلکانی از تلفن همراه داخلی چگونه است؟
درحال حاضر تعرفه واردات تلفن همراه به کشور ۵ درصد تعیین شده است که کمترین میزان ممکن برای یک کالاست. اما لازم است برای ارتقاء تولیدات داخلی یک برنامه تعرفه ای برای این محصول به صورت پلکانی طراحی شود. به گونه ای که این تعرفه بعد از چند سال کاهش یابد و به صفر برسد.
در این مدت نیز دولت باید زمینه را برای تولید برندهای مختلف داخلی موبایل فراهم کند و با الزام صادرات، رقابت پذیری آنها را ارتقا دهد.
در گام های ابتدایی می توان از همکاری با برندهای مطرح جهانی با تولیدکنندگان داخلی و تولید محصول مشترک در داخل ایران شروع کرد. در این زمینه نیز افزایش تعرفه واردات می تواند موجب افزایش انگیزه برندهای مطرح جهانی برای همکاری با تولیدکنندگان داخلی و تولید محصول مشترک در ایران گردد. در گام های بعدی نیز باید سهم تولید داخلی با سیاستگذاری هوشمندانه افزایش یابد.
