داوود نیک کامی رئیس پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با مسیر اقتصاد با اشاره به فعالیت های این پژوهشکده گفت: مدیریت جامع آبخیزداری کلید حل مشکل کم آبی در کشور است.
تعریف صحیح آبخیزداری
وی افزود: بحث آبخیزداری تقریبا از بعد از انقلاب رونق گرفت و حتی یک معاونت آبخیزداری در سازمان جنگل ها در بخش اجرایی ایجاد شد و پژوهشکده آبخیزداری هم با عناوین مختلف در رابطه با موضوعات آبخیزداری در همین دوران شکل گرفت.
نیک کامی گفت: در کشور آبخیزداری را یک سری از افراد، فعالیت هایی تعریف کرده اند که مربوط به بحث استحصال آب از آب های باران و سیل و … می شود که البته این تعریف اشتباه است.
رئیس پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری افزود: متاسفانه برخی آبخیزداری را صرفا در فعالیت های صورت گرفته برای حفظ منابع آب و خاک مثل زدن بانکت برای گرفتن جلوی آب یا پخش سیلاب می دانند و به شکل نرم افزاری و مدیریتی آن کم بها می دهند.
رئیس پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری افزود: در چند سال اخیر شکل علمی قضیه را ندیده ایم، منظورم این است که آبخیزداری یک شکل مدیریتی از حوزه آبخیز است. آبخیزداری باید بحث مدیریت یک حوزه آبخیز از نظر منابع آب و خاک و پوشش گیاهی را بر عهده داشته باشد.
مدیریت جامع منابع آبی، راهکار مشکل کم آبی در کشور
وی افزود: براساس تعریف علمی آبخیزداری، کار از این هم فراتر رفته و در کشورهای دیگر بحث مدیریت یکپارچه حوزه های آبخیز روی معیشت مردم هم تاثیر گذار است. همه این ها یک مدیریت یکپارچه می خواهد تا همه جنبه های آبخیزداری از مرتع گرفته تا دامداری و معیشت و… با هم در نظر گرفته شود تا سهم آب مصرفی هر یک به درستی مشخص شود.
نیک کامی با بیان اینکه چیزی که اکنون در منابع حوزه آبخیز کشور صورت می گیرد یک کار غلط و غیرعلمی است، گفت: اکنون هر کدام از این بخش ها برای خودشان برنامه مستقل می دهند تا به صورت جزیره ای و بخشی سبب توسعه بخش خودشان شوند، اما چه بسا همین توسعه های بخشی باعث خسران در بخش های دیگر می شود.
فعالیت های صورت گرفته در حوزه آبخیزداری در چند سال اخیر
وی گفت: در چند سال اخیر در بخش اجرا و در بخش تحقیقات خوشبختانه اقدامات خوبی انجام شده است، مثلا پژوهشکده و شورای آبخیزداری یک برنامه مدیریت جامع حوزه های آبخیز را ارائه کرده اند و دانشگاه گرگان به دنبال اجرای آن است اما متاسفانه به دلایل مالی خیلی کند پیش می رود و بعد از گذشت چند سال هنوز در فاز صفر قرار دارد.
نیک کامی افزود: یک برنامه را نیز خود سازمان جنگل ها در حوزه حبله رود انجام داد که البته برنامه کامل و جامع آبخیزداری نبود و کارهای مختلفی در آن حوزه انجام گرفت، همچنین یک برنامه مدیریت جامع هم پژوهشکده به کمک سازمان جنگل ها به تصویب شورای عطف رساند که آن هم عملیاتی نشد.
سه چهارم آب بارندگی به خاک نفوذ پیدا نمی کند
وی با بیان اینکه خوشبختانه در برنامه ششم توسعه به بحث مدیریت جامع و یکپارچه آبخیزداری توجه شایانی شده است، گفت: اگر آن سه چهارم آبی که از کل میزان بارندگی در خاک نفوذ پیدا نمی کند با فعالیت های آبخیزداری به آن نفوذ پیدا کند، تازه ایران مثل کشورهای دیگر می شود.
نیک کامی افزود: در کشورهای توسعه یافته مثل آمریکا و استرالیا و در برخی کشورهای اروپایی و ترکیه برنامه های مدیریت آبخیزداری هر روز به روزرسانی می شود و ملاک اصلی کار آبخیزدرای است.
مدیریت غیر جامع وزارت جهاد کشاورزی بر منابع آبی
رئیس پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری افزود: علی رغم این که ۹۳ درصد مدیریت اراضی کشور با وزارت جهاد کشاورزی است یعنی از ۱۶۵ میلیون هکتار کشور تقریبا ۱۵۰ میلیون هکتار آن شامل مرتع، بیابان، جنگل و … در اختیار وزارت جهاد کشاورزی است، اما در وزارتخانه جهاد کشاورزی چنین سیستمی حاکم نیست.
وی ادامه داد: به زعم وزارت نیرو بالغ بر ۹۰ درصد و به زعم وزارت جهاد کشاورزی حدود ۷۰ درصد از منابع آب در بخش کشاورزی مصرف می شود، با این حال مدیریت یکپارچه منابع آبی در اختیار وزارت جهاد کشاورزی نیست.
نیک کامی در پایان گفت: در صورتی که مدیریت واحد و یکپارچه در حوزه آب ایجاد شود و در اختیار وزارت کشاورزی قرار بگیرد، مشکلات حوزه آبخیز حل خواهد شد.
