بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی بر این عقیده اند که دلار آمریکا و یوآن چین به زودی جهت گسترش نقش آفرینی و تثبیت خود در بازارهای مالی بین المللی، امکان دارد که درگیر یک نبرد شدید شوند.
به گزارش مسیر اقتصاد، بعد از بحران مالی ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹، هرچند که یوآن با ۴ ارز ذخیره شده در سبد صندوق بین المللی پول متفاوت بوده، اما به دلیل حجم بالای مبادلاتش در بازارهای ارز خارجی و استفاده در تجارت و سایر پرداخت های بین المللی، رقیب پوند انگلیس و ین ژاپن شده است. علت تفاوت با ۴ ارز مطرح، در درجه اول به خاطر این است که ارز چین هنوز به طور آزادنه قابل تبدیل نبوده است.
با این وجود در پاییز سال ۲۰۱۵، صندوق بین المللی پول تصمیمی گرفت که برای پکن بسیار خوشحال کننده بود. تصمیم این بود که یوآن را به سبد SDR (ارز ویژه ای که توسط صندوق بین المللی پول در مقادیر محدود صادر شده است) افزود. این بدین معنی است که یوآن جایگاهی به عنوان ذخیره ارزی رسمی، در کنار دلار، یورو، پوند انگلیس و ین ژاپن پیدا کرده است.
اقدامات چین در راستای بین المللی کردن یوآن
تقریبا گزارش های هر ماه رسانه ها حاکی از این است که چین یک پیمان پولی جدید (استفاده از ارزهای ملی در تجارت بین دو کشور توسط بانک های مرکزی) با کشورهای مختلف منعقد کرده است. تا حال حاضر چین ۳۴ پیمان پولی امضا کرده است که ارزش کل این پیمان های پولی به یوآن چین برابر با ۳.۱۶ تریلیون یوآن می باشد.
از دیگر ابزارهایی که چین بوسیله آن اقدام به بین المللی کردن یوآن می کند، مراکز تسویه یوآن فراساحلی (خارج از مرزهای کشور یا offshore) می باشد که از طریق آن ها ساکنان خارج از مرزهای کشور چین نیز به یوآن دسترسی پیدا می کنند. این مراکز تسویه یوآن بر تسویه و پرداخت های یوآن بوسیله شرکت ها و بانک های چینی نظارت دارند و همچنین ابزارهای مالی دیگری نیز برای یوآن تعریف کرده اند.
بانک های مهم و پیشروی چین به عنوان مؤسساتی که امور تسویه یوآن را ارائه می دهند، منصوب شده اند و از طریق شعب و دفاتر در کشورهای دیگر مشغول فعالیت هستند. تعداد بیست بانک فراساحلی تا سال ۲۰۱۶ در حال فعالیت بوده اند که بزرگترین آنها در حال حاضر در هنگ کنگ، سنگاپور، تایوان، سئول، لندن، فرانکفورت، پاریس و لوکزامبورگ فعالیت می کنند.
کشور چین پروژه های فراگیری را برای بالا بردن اعتبار بین المللی یوان در نظر گرفته است که در کشورهای مختلف در حال راه اندازی است. به عنوان نمونه، در اواسط سال ۲۰۱۴، شرکت های محلی مالزی اوراق قرضه چینی به ارزش ۴.۴ میلیارد یوان را صادر کرده اند.
همچنین اتفاقاتی که در اکتبر ۲۰۱۵ در لندن اتفاق افتاد مؤثرتر بوده است؛ بدین صورت که بانک مرکزی چین اوراق قرضه یک ساله را که به ارز چینی تعریف شده است، برای فروش در بورس اوراق بهادار مرکز مالی بین المللی لندن ارائه داده است و بانک صنعتی و بازرگانی چین و بانک HSBC انگلیس هماهنگ کننده اصلی فروش این اوراق بوده اند. همچنین در ادامه بانک ABC، بانک چین، بانک ارتباطات و بانک استاندارد چارترد نیز در این معامله شرکت کرده اند.
در اوایل سال ۲۰۱۵، روزنامه فایننشیال نیوز که متعلق به بانک مرکزی چین است، گزارش داد که در سال ۲۰۱۴ پرداخت های بین المللی بوسیله یوآن چین به ۹.۹۵ تریلیون یوآن (معادل ۱.۶ تریلیون دلار) رسیده است؛ تجارت خارجی چین (مجموع صادرات و واردات) در همان سال ۲۶.۳۴ تریلیون یوآن بوده است. بر این اساس طبق اطلاعات رسمی چین، در سال ۲۰۱۴، ۲۵ درصد کل تجارت بین المللی چین بوسیله یوآن انجام شده است.
همچنین یوآن در بعضی از معاملات بین المللی چین از قبیل تبادلات سرمایه گذاری، انتقال پول، توزيع سود سهام و ساير درآمد سرمايه گذاري و غيره نیز مورد استفاده قرار گرفته است. به عبارت دیگر یوآن در حال حاضر به تنهایی قسمت بزرگی از مبادلات بین المللی و دوجانبه چین با دیگر کشورها را مدیریت و راه اندازی می کند. اول از همه با کشورهای همسایه آسیایی؛ دوم با کشورهای آمریکای لاتین؛ و سوم با کشورهای اروپایی (به خصوص کشورهایی که در خارج از اتحادیه اروپا هستند).
استفاده از یوان در تجارت و روابط اقتصادی بین کشورهای دسته سوم، یعنی کشورهای اروپایی، هنوز کاملا عجیب و غریب است که براساس تخمین ها، این دسته از معاملات خارجی با یوان برابر با یک درصد (یا ۲-۳ درصد بیشترین) کل معاملات بین المللی یوآن چین است که در تضاد با نقش دلار می باشد؛ و تقریبا به اندازه دو سوم مجموع کل دلار در خارج از کشور مبدا (ایالات متحده) در حال گردش است و در معاملات بین اشخاص حقوقی و افراد خصوصی در کشورهای سوم استفاده می شود.
بر اساس برآوردهای مختلف، ۸۰ تا ۹۰ درصد ذخایر یوآن در هنگ کنگ، تایوان و سنگاپور متمرکز شده است که برخی از اشخاص داخلی این مراکز را به اصطلاح «استان های مالی» چین می نامند.
آیا پکن سیاست پولی بلند مدت دارد؟
جالب توجه است که یکی از موانع در بین المللی کردن یوآن، مازاد تجاری چین است. چین عمیقا حفظ و گسترش تعادل مثبت تجارت خود را ادامه داده است. در سال ۲۰۱۴، این مبلغ ۳۸۴ میلیارد دلار بود که در سال ۲۰۱۵ به ۵۹۴.۵ میلیارد دلار رسیده است.
با توجه به اظهارات برخی سیاستمداران چینی و اقتصاددانان، به منظور دستیابی به هدف تبدیل یوآن به یک ارز بین المللی، ترکیبی از دو روش زیر می تواند مورد استفاده قرار گیرد:
- تعادل تجارت باید از مثبت به منفی برود
- جابه جایی سرمایه خارجی به چین باید تسریع شود
در این حالت یوآن به یک نرخ ارز مطلوب رسیده و چین یوآن را در واردات خرج کرده و منبعی شامل ارز چین به طور گسترده و به سرعت در خارج از مرزهای چین ایجاد خواهد شد.
اگرچه در این حالات نیز ممکن است در کوتاه مدت یوان تبدیل به یک ارز واقعی بین المللی و یا یک ابزار جهانی برای پرداخت نشود اما این مزیت را برای کشور چین دارد که توانسته است بخش زیادی از مبادلات خود با کشورهای طرف تجاری و سایر نقل و انتقالات بین المللی پول از قبیل سرمایه گذاری را بوسیله پول ملی خود انجام داده و نیاز به استفاده از دلار و سایر ارزهای جهانروا را کاهش دهد.
با توضیحاتی که داده شد و با توجه به اتفاقاتی که سبب معطوف شدن توجهات به سمت یوآن چین شده است، می توان گفت که تلاش های کشور چین در جهت بین المللی کردن یوآن بسیار مؤثر و چشمگیر بوده است و یوآن تا حال حاضر بخش قابل توجهی از مسیر بین المللی شدن را طی کرده است و در صورت استمرار این مسیر در بلندمدت -به مانند مسیری که دلار طی کرده است- جایگزین و یک رقیب اصلی برای دلار خواهد بود.
جمهوری اسلامی ایران نیز می تواند با بهره گیری از تجربه چین در این زمینه، به کاهش وابستگی خود به ارزهای جهانی و استفاده از پول ملی در تجارت بپردازد. راه اندازی پیام رسان داخلی و همچنین انعقاد پیمان های پولی دوجانبه و چندجانبه با کشورهای طرف تجاری، از جمله اقداماتی است که می توان در این زمینه انجام داد.
منابع:
