مسیر اقتصاد/ چین صاحب بزرگترین صنعت پتروشیمی جهان است. اما این کشور کاملا به واردات نفت و گاز وابسته است. چین با استفاده از خوراک زغال‌سنگ، متانول تولید کرده و از این محصول پایه پتروشیمی برای تولید سایر محصولات پایه همچون اتیلن و پروپیلن استفاده می‌کند.
چین بیش از ۶۲ میلیون‌تن متانول مصرف می‌کند
در حال حاضر چین، بزرگترین تولیدکننده و مصرف‌کننده متانول جهان است. بیشتر متانولی که در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد توسط صنایع داخلی تولید می‌شود. میزان تولید متانول چین، بیش از۵۰ میلیون‌تن و میزان واردات این کشور بیش از ۱۲ میلیون تن تخمین زده می‌شود.
چین دارای منابع فراوان زغال‌سنگ است و به همین دلیل حدود بیش از ۶۰ درصد خوراک واحدهای متانول چین زغال‌سنگ و مابقی گاز کک[۱] و گاز طبیعی است. بخش دیگر متانولی که در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد، از کشورهای غرب آسیا همچون ایران و عربستان، آسیای جنوب شرقی، آمریکای جنوبی و ایالات متحده آمریکا وارد می‌شود.
البته نمی‌توان خوراک زغال‌سنگ را برای چین به عنوان یک خوراک پایدار در نظر گرفت. چرا که خوراک زغال‌سنگ محدودیت‌های محیط زیستی دارد و نمی‌توان تا سالیان طولانی به آن تکیه کرد. همچنین واردات زغال‌سنگ از مغولستان و تولید برق از زغال‌سنگ در چین به طور قابل توجهی افزایش یافته است که منجر به افزایش قیمت زغال‌سنگ شده و چین دیگر نمی‌تواند برای این محصول یارانه بیشتری وضع کند.
در نتیجه حاشیه سود تولید متانول و محصولات پایین‌دستی با افزایش قیمت زغال‌سنگ مختل شده است. در این شرایط چین بیش از پیش به واردات متانول متکی خواهد شد و ناچار است بخش زیادی از متانول مورد نیاز خودرا از طریق واردات تأمین کند.
میزان مصرف متانول در واحدهای MTO/MTP چین به ۵۰ میلیون تن می‌رسد
تا قبل از سال ۲۰۱۰، تقاضای متانول چین به نسبت سایر محصولات پایه پتروشیمی، بسیار کم بود. اما این کشور از سال ۲۰۱۰، صنایع پایین‌دست متانول را در سه بخش MTO/MTP[۲]، فرمالدئید و استیک اسید، به شکل کاملا دولتی توسعه داده است.
صنایع فرمالدئید و استیک اسید در چین به شکل قابل توجهی توسعه پیدا کردند و متانول، به واسطه قیمت مطلوب، حمل و نقل آسان و عدم نیاز به منابع نفتی جهت تولید، به یک خوراک محبوب در صنایع پتروشیمی این کشور تبدیل شد.
این کشور واحدهای MTO را توسعه داد تا بتواند خلا وجود نفت خام و نیاز بالای الفین‌ها در این کشور را برطرف کند. در نتیجه توسعه این واحدها، چین که پیش از این به وارد اتیلن و پروپیلن متکی بود، در تولید این محصولات خودکفا شده و زنجیره ارزشمند این دو ماده پایه پتروشیمی را توسعه داد.
در حال حاضر کشور چین، با توسعه واحدهای MTO، تولید جهانی متانول را دچار تحول کرده است. این کشور با سرمایه‌گذاری گسترده بر توسعه پروپیلن، توانسته است صنعت پتروشیمی را به شکل قابل توجهی توسعه دهد و بزرگترین صنعت پتروشیمی جهان را در اختیار داشته باشد.
تا سال ۲۰۳۲، میزان تقاضای متانول به عنوان سوخت و میزان استفاده از متانول در واحدهای MTO روند افزایشی خواهد داشت و میزان استفاده از متانول در زنجیره ارزش، تقریبا ثابت خواهند ماند. اما پیش‌بینی می‌شود از سال ۲۰۳۲ تا سال ۲۰۵۰، میزان تقاضای واحدهای MTO تقریبا ثابت بماند و میزان استفاده به عنوان سوخت و غیره، روند کاهشی داشته باشد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در این سال‌ها میزان مصرف متانول در واحدهای تولید الفین چین در محدوده ۴۵ تا ۵۰ میلیون تن در سال نوسان کند.
واحدهای MTG مانند واحدهای تولیدکننده الفین از متانول موفق نبودند
توسعه زنجیره ارزش متانول و تولید الفین‌ها، پایان تقاضای متانول در چین نبود. این کشور که با بحران آلودگی هوا و نیاز شدید به سوخت مواجه بود، استفاده از متانول را به عنوان سوخت و تولید افزودنی‌های سوخت توسعه داد. تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۱۶ میزان اختلاط متانول با سوخت، بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز بوده است و این میزان تا سال ۲۰۲۲، تا ۲۰ درصد افزایش یافته است. البته به واسطه مضرات اختلاط متانول با سوخت و توسعه خودروهای برقی، این کشور در تلاش است تا میزان اختلاط متانول با سوخت را کاهش دهد و این محصول را از سبد سوختی حذف کند.
در سال‌های گذشته، چین حتی به تولید بنزین از متانول در واحدهای MTG روی آورد. بنزین تولید شده در این واحدها از کیفیت بسیار مطلوب با عدد اکتان بالای ۹۸ و عدم وجود سولفور بهره‌مند بود. اما واحدهای MTG مستلزم هزینه‌های سرمایه‌ای بالایی هستند و تنها زمانی رقابتی هستند که قیمت نفت بالاتر از ۸۵ دلار باشد.
کاهش قیمت نفت از اواخر سال ۲۰۱۴، نرخ بهره برداری واحد MTG چین را کاهش داده و عدم اطمینان برای سرمایه گذاری در واحدهای جدید MTG ایجاد کرده است. این موضوع تا جایی ادامه داشت که این کشور در سال ۲۰۲۳، با افزایش عوارض تولید سوخت، باعث تعطیلی تمامی واحدهای MTG شده است.
منبع: گزارش پژوهشی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با موضوع «ارزیابی الگوی توسعه زنجیره ارزش متان»
پی‌نوشت:
[۱] یک محصول جانبی در تولید فولاد
[۲] Methanol to olefins/Methanol to propylene
انتهای پیام/ انرژی
