مسیر اقتصاد/ یکی از عوامل گرانی حمل بار در ایران، بالا بودن قیمت کامیون در بازار است. بررسی‌های میدانی و رصد بازار نشان می‌دهد که قیمت ناوگان وارداتی در ایران ۲ الی ۳ برابر قیمت کارخانه تولید کننده است[۱]. این مسئله در خصوص ناوگان کارکرده (دست دوم) شدیدتر است و گاه اختلاف قیمت به ۱۰ برابر می‌رسد. کامیون‌های مونتاژ داخل نیز قیمتی در حدود دو برابر قیمت تولیدکننده اصلی دارند[۲].
شش علت اختلاف قیمت کامیون‌های وارداتی در داخل و خارج از ایران
بر اساس نظرات فعالان بخش حمل بار جاده‌ای مهمترین عوامل گرانی قیمت ناوگان عبارتند از:
- تعرفه گمرکی: این تعرفه حاصل جمع حقوق گمرکی و سود بازرگانی است که برای کامیون‌ها برابر ۲۰ درصد است. بنابراین برای یک کامیون ۱۰۰ هزار یورویی حدود ۲۰ هزار یورو بابت تعرفه گمرکی به دولت پرداخت می‌شود.
- مالیات بر ارزش افزوده: بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، پس از دریافت تعرفه گمرکی و افزودن آن به قیمت ناوگان وارداتی، ۹ درصد مالیات از ناوگان دریافت می‌شود.
- شرط اسقاط ناوگان: تا قبل از دی ماه ۱۴۰۱، بر اساس قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه و آیین نامه اجرائی آن اجازه واردات ناوگان باری کمتر از ۳ سال کارکرد منوط به ارائه گواهی اسقاط ناوگان با ظرفیت متناسب بود (در این صورت واردکننده به ازای هر گواهی اسقاط، از تخفیف ۲۵ درصدی سود بازرگانی نیز بهره‌مند خواهد شد). این مسئله علاوه بر تحمیل هزینه اضافه به ناوگان وارداتی، به افزایش قیمت ناوگان فرسوده و اسقاطی منجر شد به طوری که نرخ‌های کنونی به ۱ تا ۱.۵ میلیارد تومان رسید. این شرط با رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری دایر بر ابطال اطلاق ماده ۴ آیین نامه بند ث ماده ۳۰ قانون احکام دائمـی برنامه‌های توسعه کشور اختیاری شد اما با این حال واردکنندگان ملزم به پرداخت مبلغی معادل ۵ درصد از قیمت ناوگان به دولت هستند.
- فرآیند طولانی واردات، خواب ناوگان در گمرک و زمان شماره‌گذاری: یکی دیگر از عوامل افزایش قیمت غیرمنطقی ناوگان سنگین، طولانی بودن فرآیند واردات و خواب آن در گمرک است. بعضا مشاهده می‌شود که یک ناوگان وارداتی تا ۸ ماه در گمرک معطل می‌ماند. با در نظر گرفتن این ناوگان به عنوان یک سرمایه، طولانی شدن فرآیند ترخیص و شماره‌گذاری به تحمیل هزینه منجر می‌شود.
- امتیاز واردات: بر اساس دستورالعمل واردات ناوگان باری، هرچند که امکان واردات یک کامیون توسط یک کامیون‌دار در ده سال و به شرط داشتن کارت بازرگانی دیده شده، اما در عمل تنها شرکت‌ها می‌توانند اقدام به واردات کنند. این مسئله قریب ۲۵ درصد هزینه به خریدار نهایی کامیون تحمیل می‌کند.
- خدمات پس از فروش: بر اساس قانون حمایت از مصرف کننده خودرو، کاربر خودرو باید گواهی خدمات پس از فروش از یک شرکت ذیصلاح ارائه کند که کامیون‌ها نیز مشمول این قانون هستند. گفتگو با کامیون‌داران نشان می‌دهد که این مسئله نه تنها به حمایت از کاربر کامیون منجر نشده بلکه به واسطه رانت و امتیازی که شرکت‌های ذیصلاح در اختیار دارند، قریب ۵ درصد هزینه به خریدار ناوگان خارجی وارد می‌شود.
در کنار موارد مذکور نرخ بالای تورم و بهره بانکی که به طور کلی بر قیمت هر نوع کالای سرمایه‌ای اثرگذار هستند را باید از عوامل افزایش غیرمنطقی قیمت کامیون دانست.
لزوم تدوین برنامه جامع برای حل مسائل حمل و نقل
هرچند که حذف عوامل گرانی قیمت کامیون وارداتی در اختیار و توان دولت و مجلس شورای اسلامی است، اما باید توجه داشت که حل این مشکل بدون در نظر گرفتن سایر معضلات بخش حمل بار مانند ناوگان مازاد بر نیاز، قیمت سوخت و فرسودگی ناوگان می‌تواند به تشدید و یا پدید آمدن مشکلات دیگر منجر شود. بنابراین توصیه می‌شود با ترسیم نظام مسائل بخش حمل بار بین شهری، برنامه‌ای جامع برای اصلاح نظام حمل و نقل تدوین شود.
پینوشت:
[۱] قیمت‌ها از سایت‌های دیوار در ایران و alibaba در چین مقایسه شده است
[۲] به عنوان نمونه قیمت کشنده FAW CA4180 در بورس کالا با قیمت فوب این محصول در چین مقایسه شود( chinatrucksuppliers.com/product/show-2600)
انتهای پیام/حمل و نقل
سلام.هیچ نظارتی بر قیمت کامیون نیست ۲۲سال با قسط و وام یک ماشین سر هم کردم بخاطر تعویض فروختم تا آمدم بخرم قیمت رفت بالا .گفتن حبابه صبر کن .حباب قیمت رفت و رفت .نترکید که هیچ اضافه هم شد.الان که یک دانگ همان ماشین هم با پول همان ماشین نمیتوانم بخرم.یک عمر زحمت من و آینده ۳تا بچم به باد فنا رفت.چرا بخاطر یک عده دلال سود جو امثال مثل من که در جاده ها عمر به فنا دادن باید تاوان دهند.وقتی سودهای میلیاردی برای دلالان ایجاد شده و تقریبا دولت‌ها هم با آنها هم سو هستند دیگر امیدی نیست.بالا رفتن قیمت کامیون تنها برای کامیون نیست در بالا رفتن همه کالاها هست.وقتی در ثبت نام هاي مکرر و رانتی باز هم امثال من نمیتوانن ماشین ثبت نام کنن شما فقط صحبت می‌کنید که قیمت چند برآب. شده .فقط همین.لا اقل فقط به دا ندگان گواهینامه ثبت نام کنید که یک دلال نیاد چند دستگاه بخره بزاره گوشه گاراژ.....!!!!گرچه امیدی نیست .اما امیدوارم کاری صورت بگیره