به گزارش مسیر اقتصاد ساخت برخی از پروژه‌های زیربنایی چین ذیل ابتکار «کمربند، راه» در شرق اروپا توقعات این کشورها را برآورده نکرده و اجرای برخی نیز با تاخیر همراه شده است. در همین راستا، به دنبال نشست سالانه ۱+۱۷، به عنوان ابتکار چین برای همکاری با دولت‌های شرق اروپا، بعضی از دولت‌های عضو اتحادیه اروپا از حضور در نشست خودداری کردند. دولت لیتوانی نیز اعلام کرده است که از بلوک تجاری ۱+۱۷ چین در شرق اروپا خارج خواهد شد.
وعده‌ها و عملکرد چین در ارتباط با کشورهای ۱+۱۷
چین تاکنون در پروژه‌های متعددی در سرتاسر دنیا ذیل طرح راه ابریشم جدید، موسوم به ابتکار «کمربند، راه» مشارکت و حضور فعال داشته است. در اروپا، تمرکز اصلی سرمایه‌گذاری زیرساختی چین بر مرکز و شرق اروپا است.
ابتکار ۱+۱۷ در سال ۲۰۱۲ پایه‌گذاری شد و ۱۲ کشور از ۱۷ عضو آن را دولت‌های عضو اتحادیه اروپا تشکیل می‌دهند. چین در این ابتکار قصد دارد نیاز این دولت‌ها به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها را مرتفع کند. در همین راستا چین به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ساخت راه‌ها، خطوط آهن، بنادر، فرودگاه‌ها، شبکه‌های برق و سایر زیرساخت‌ها اقدام کرده است. گفتنی است بسیاری از این زیرساخت‌ها تازه‌تاسیس بوده و برخی از پروژه‌ها نیز ناظر بر نوسازی و ارتقای زیرساخت‌های موجود بوده است.
در سال ۲۰۱۲ و در جریان نخستین نشست ۱+۱۷، چین گشایش خطی اعتباری به ارزش ۱۰ میلیارد دلار را به اعضای نشست وعده داد. یکی از پروژه‌های مهم که حدود ۸۵ درصد آن توسط چین ساخته شد، پروژه قطار سریع‌السیری است که «بوداپست» در مجارستان را به «بِلگراد» در صربستان متصل می‌کند.
این پروژه بخشی از مسیر حمل‌ونقل سریع‌السیر چندگانه چین-اروپا در خشکی و دریاست و طبق برنامه‌ریزی قرار است در نهایت از مسیر مقدونیه به بندر پیرائوس در یونان و از طریق آن به دریای مدیترانه متصل شود. گفتنی است، مالکیت ۶۷ درصد از سهام پروژه توسعه بندر پیرائوس در اختیار شرکت چینی (COSCO) قرار دارد و این شرکت طی سال‌های اخیر، پیرائوس را به دومین بندر کانتینری بزرگ اروپا تبدیل کرده است.
در خصوص رومانی، چین وعده سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰ میلیارد دلاری در زیرساخت‌های مربوط به انرژی را داده است. در صربستان نیز، یکی از پروژه‌های چین ذیل «کمربند، راه»، از میان تعداد زیاد پروژه‌ها، ساخت پل میهایلو پاپین[۱] بوده است.
در مونته‌نگرو، تنها بزرگراه این کشور با دریافت حدود ۱ میلیارد دلار وام از بانک‌های چینی به بهره‌برداری رسید که این اتفاق، به افزایش بدهی مونته‌نگرو به حدود ۷۸ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور در سال ۲۰۱۹ منجر شد.
روی هم رفته، وام‌های چین در صربستان به ۱۲ درصد، در بوسنی و هرزه‌گوین به ۱۰ درصد و در مقدونیه شمالی به ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشورها رسیده است.
نشانه‌های تغییر در تعامل کشورهای شرق اروپا با چین دیده می‌شود
شرق اروپا در نقشه‌راه چین برای اتصال دو قاره آسیا و اروپا به یکدیگر از اهمیت اساسی برخوردار است، زیرا کشورهای حاضر در این بخش، چین را به بازار بزرگتری به نام اروپای غربی خواهند رساند.
قطارهای باری از چین به اروپا و بالعکس، به بهره‌برداری رسیده و هم‌اکنون در حال فعالیت هستند. اولین قطار که در سال ۲۰۱۱ و از شهر چونگ‌کینگ حرکت خود را آغاز کرد، از ۲۲ کشور اروپایی عبور کرد. تا به امروز در این خط‌آهن، بیش از ۴۰ هزار سفر با کالاهایی به ارزش بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار انجام گرفته است.
کشورهای اروپایی همکار با چین، انتقادهایی را علیه عملکرد این کشور مطرح کرده‌اند. به عنوان نمونه، یونان به محکومیت رعایت حقوق بشر در چین رای مثبت داد. مجارستان نیز اخیراً به طرح انتقادی اتحادیه اروپا نسبت به سیاست چین در قبال هنگ‌کنگ رای مثبت داد. به نظر می‌رسد که تمام ۱۷ کشور عضو ابتکار ۱+۱۷ قصد مقابله با چین را ندارند و به علل مالی، تمایل دارند روابط اقتصادی خود با چین را حفظ کنند.
با این حال، چین در اجرای کامل وعده‌ها و پروژه‌های پر تعدادی که در کشورهای مختلف تعریف شده، با مشکلاتی مواجه شده است. یکی از مهم‌ترین پروژه‌های چین در شرق اروپا، خط آهن سریع‌السیر بوداپست-بلگراد است که بعداً گفته شد خط آهنی با سرعت معمولی است.
رومانی در اوایل سال گذشته قرارداد خود با چین مبنی بر ساخت نیروگاه هسته‌ای (Cernavodă) را بعد از ۶ سال مذاکره، لغو کرد. این کشور همچنین، ساخت نیروگاه زغال‌زنگ خود با همکاری شرکتی چینی را نیز به حالت تعویق درآورد.
برآورده نشدن انتظارات و تاخیر در اجرای پروژه‌ها باعث طرح برخی انتقادات از سوی دولت‌های شرق اروپا نسبت به چین شده است. در صورت عدم ترمیم روابط میان کشورهای ۱+۱۷ می‌توان در آینده شاهد شکست این ابتکار چینی‌ها در اروپا بود.
پی‌نوشت:
[۱] میهایلو پاپین (Mihajlo Pupin) فیزیک‌دان و مخترع متولد صربستان در سال ۱۸۵۴ میلادی است.
منبع: پایگاه خبری بلت اند رود؛
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
تحلیلی از اینکه این مسئله چه تاثیری روی روابط چین با بقیه مناطق از جمله غرب آسیا میذاره ندارید؟ ضمن اینکه اگر بد قولی های چین راست باشه، آیا ما میتونیم روی همکاری با این کشور در اجرای پروژه های زیرساختی تو کشورمون حساب کنیم؟
بعید است این اتفاق، حتی در صورت جدی‌تر شدن، تاثیر عملی قابل توجهی بر همکاری چین با غرب آسیا داشته باشد. زیرا از یک سو سازکار و مدل همکاری چین در این دو منطقه، یکسان نیست و از سوی دیگر، خواسته کشورهای اروپای شرقی و استانداردهای مورد نظر آن‌ها می‌تواند با آنچه در غرب آسیا وجود دارد، متفاوت باشد.
+ در عملکرد چین نقاط مثبت، به وفور و نقاط منفی نیز به وفور یافت می‌شود. فارغ از نگاه دوستانه یا خصمانه، آنچه اهمیت دارد این است که واقعیت چین را ببینیم، بشناسیم و ترویج دهیم. قطعا تعامل آگاهانه با چینِ واقعی آسان‌تر و سودمندتر خواهد بود.