مسیر اقتصاد/ یکی از مشکلات اصلی نظام مالیاتی کشور، فقدان سرعت و دسترسی کافی به اطلاعات است. به همین منظور سامانه جامع اطلاعات مالیاتی یا به اختصار «طرح جامع مالیاتی» از سال ۱۳۸۴ در کشور پایه‌ریزی شده است؛ اما برخی موانع و مشکلات موجب عدم به‌کارگیری مناسب و کامل از این سامانه شده است.
امکان خطای دومینویی در سامانه جامع اطلاعات مالیاتی
یکی از اصلی‌ترین زیربخش‌های سامانه جامع مالیاتی، سامانه جامع اطلاعات مالیاتی است که اطلاعات مودیان را در خود ثبت می‌کند و مسئولیت بررسی ریسک آن را نیز بر عهده دارد.
نکته قابل ذکر در مورد این سامانه این است که صحت عملیات این سامانه منوط به هماهنگی و اطمینان از صحیح بودن تمامی سیستم است. در واقع اگر بخشی از این سیستم دچار خطا باشد تمام سیستم دچار خطا می‌شود و می توان اینگونه بیان کرد که اتفاقات در این سامانه زنجیره ای و به مانند دومینو به یکدیگر متصل هستند.
چنانچه سامانه اطلاعات مودیان ناقص باشد موتور ریسک تشخیص درستی از ریسک پرونده ندارد؛ چنانچه موتور ریسک نقایصی داشته باشد باز هم تطابق و طبقه بندی ریسک و فرایند حسابرسی دچار اشکال و خطا می شود.
موتور ریسک سامانه جامع اطلاعات مالیاتی فعال نیست
سامانه جامع اطلاعات مالیاتی در ابتدای راه اندازی و استفاده از آن به مشکلات و چالش هایی برخورده است که در ادامه بیان می شود.
یکی از مهمترین چالش های این سامانه نقص در موتور ریسک آن است. در واقع موتور ریسک فناوری است که با استفاده از شاخص های از پیش تعیین شده و اطلاعات مودی در بانک اطلاعات رتبه خطر ریسک مودی را مشخص می کند.
این موتور در حال حاضر به صورت ناقص در حال انجام کار است. نقص دربانک اطلاعاتی باعث شده تا موتور ریسک پردازش صحیحی از اظهارنامه نداشته باشد و یا با تاخیر فرایند طبقه بندی را انجام دهد همچنین طبق شنیده ها از منابع آگاه شاخص های ریسک هنوز بطور کامل برای سیستم تعریف نشده اند.
همین مسئله موجب شده تنها بخش کمی از پرونده های مالیاتی با سامانه جامع بررسی شود. همچنین نقص در موتور ریسک باعث شده تا فرایند حسابرسی، از حسابرسی سنتی یا دستی بیشتر به طول انجامد که این خود مغایر با اصل وجودی چنین سامانه‌ای است.
کمبود نیروی انسانی متخصص برای استفاده از سامانه
نظام مالیاتی ایران تا قبل از سامانه جامع اطلاعات مالیاتی، به صورت سنتی اداره شده است؛ یعنی تصمیمات افراد نقش کلیدی در پیشبرد امور داشته است. در نظام سنتی، مودیان و ممیزان به فرایندهای قدیمی عادت کرده‌اند و از طرفی اجباری در استفاده از تکنولوژی های روز وجود نداشته است. همین مسئله موجب شده است بدنه سازمان امور مالیاتی در سطح مدیران و کارگزاران نسبت به تغییر مقاومت نشان دهند.
کمبود نیروی متخصص برای استفاده از سامانه یکی دیگر از موانع به کارگیری سامانه جامع است. از این رو کمبود نیروهای متخصص باید هرساله جبران شود تا نیروهای متخصص به اندازه کافی در سازمان موجود باشند. همچنین آموزش نیروی انسانی باید مداوم، مستمر و به روز با نرم افزار مورد استفاده باشد.
وجود مخالفان داخلی در سازمان در مقابل به‌روز سازی نظام مالیاتی
هنگامی که نظام مالیاتی تصمیم به بروزرسانی گرفت تا به یک سیستم مالیاتی مدرن تبدیل شود، اولین مانع اصلاح و مدرن شدن، خود بدنه سازمان مالیاتی بود. زیرا استفاده از این تکنولوژی نیاز به آموزش های جدید و مستمر دارد.
از سوی دیگر این مسئله به صرف زمان و هزینه نیاز دارد که معمولا این عامل باعث مقاومت در سطوح مدیریتی و البته سنتی سازمان می شود. مسئله دیگر حذف ممیزها، رانت‌ها و فسادها که در برخی سطوح رواج دارد است که ادامه حیات آن با اعمال سیستم جدید به خطر می‌افتد.
درواقع با مدرن شدن فرایند حسابرسی امضاهای طلایی، قدرت چانه زنی مدیران برای تبادل رانت و امتیاز از بین می رود همچنین فرایند ارتقای مدیران نیز به علت شفاف شدن بخش مربوطه باکمک سامانه های رایانه هدفمند و به شایسته سالاری نزدیک تر می شود.
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
