مسیر اقتصاد/ صنعت فولاد یکی از زیرساختی ترین صنایع جهان است که توسعه آن می‌تواند به رونق صنایع راهبردی دیگری همچون خودروسازی منجر شود. در ایران نیز در طول دهه‌های اخیر سرمایه‌گذاری گسترده‌ای به منظور توسعه این صنعت در دستورکار قرار گرفته و ظرفیت اسمی و حقیقی سالانه تولید فولاد به ۳۵ و ۲۵ میلیون تن رسیده است.
سهم ۴۰ درصدی فولاد مبارکه از تولید فولاد ایران
در این میان شرکت فولاد مبارکه اصفهان یکی از بزرگترین کارخانجات ایران است که در دوران پس از انقلاب اسلامی و هم زمان با جنگ تحمیلی راه‌اندازی شد و اکنون با تولید سالانه ۱۰.۲ میلیون تن فولاد، به تنهایی سهمی حدود ۴۰ درصدی در تولید فولاد کشور دارد و محصولات خود را به بیش از ۴۰ کشور جهان صادر می‌کند.
اما در عین حال با وجود گستردگی محصولات در زنجیره تولید فولاد، ورقه‌های فولادی گرم و سرد، مهم‌ترین محصول تولیدی فولاد مبارکه هستند که در صنایعی همچون خودروسازی، لوازم خانگی، صنایع غذایی، لوله و پروفیل و صنایع نفت و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فولاد مبارکه در مسیر تأمین نیاز ورقه‌های فولادی تولیدکنندگان داخلی
با وجود تولید ورقه‌های فولادی با کیفیت و تأمین بخش قابل توجهی از نیازهای داخلی در این زمینه و حتی صادرات بخشی از تولیدات شرکت فولاد مبارکه به دیگر کشورهای جهان، همچنان بخشی از ورقه‌های فولادی خاص مورد نیاز در صنایعی همچون خودروسازی و لوازم خانگی، از طریق واردات تأمین می‌شود. این وابستگی به واردات یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت قابل توجه محصولات تولید داخلی در این صنایع، همزمان با افزایش نرخ ارز، در طول بیش از دو دهه اخیر بوده است.
از این رو راه‌اندازی یک خط نورد گرم جدید در قالب طرح شهید خرازی، با هدف تولید داخلی ورقه‌های فولادی با فناوری بالا و کاهش وابستگی به واردات در این زمینه، در دستورکار شرکت فولاد مبارکه قرار گرفته است. با راه اندازی این خط نورد گرم جدید، امکان تأمین داخلی نیاز خودروسازان و دیگر صنایع به ورقه‌های خاص با فناوری بالاتر فراهم می‌شود و از خروج ارز از کشور برای این منظور جلوگیری می‌شود.
معطّلی ۱۲ ساله احداث خط نورد گرم فولاد مبارکه، نتیجه نگاه به خارج
اما نکته مهم و قابل تأمل در این میان اینکه با وجود شرایط تحریمی و تنگنای ارزی موجود در کشور و در عین توانمندی تولیدکنندگان داخلی، شرکت فولاد مبارکه قصد دارد راه‌اندازی خط نورم گرم جدید خود را به شرکت‌های خارجی بسپارد.
بر اساس گفته‌های مقامات شرکت فولاد مبارکه، از ۱۲ سال قبل برنامه راه‌اندازی خط نورد گرم جدید در دستور کار این شرکت قرار داشته و برای این منظور تا به حال ۲ نوبت مناقصه برگزار شده است؛ در هر دو مرتبه نیز یک شرکت اروپایی برنده این مناقصه شده و هر بار به دلیل تحریم‌ها، شرکت اروپایی از راه‌اندازی خط نورد گرم سرباز زده است.[۱]
با وجود این در طول این ۱۲ سال شرکت فولاد مبارکه عزمی جدی برای راه‌اندازی خط نورد گرم جدید با همکاری مجموعه‌ای از ماشین سازان و قطعه سازان داخلی و یا دست کم برگزاری یک مناقصه بدون حضور شرکت‌های خارجی نداشته و همواره به امید انتقال فناوری از خارج، سرگرم رایزنی با شرکت‌های خارجی بوده است؛ تا اینکه در ماه‌های اخیر یک شرکت چینی قول همکاری در این زمینه را به فولاد مبارکه داده و اکنون تشریفات قانونی این همکاری درحال انجام است.
سهم پایین داخلی سازی از خط تولید ۸ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه
به گفته مقامات شرکت فولاد مبارکه، هزینه احداث خط نورد گرم جدید این شرکت بیش از ۸ هزار میلیارد تومان است و دست کم ۳ سال به طول خواهد انجامید. مقامات این شرکت تأکید دارند که بنابر توافقات اولیه با شرکت طرف قرارداد خارجی، مقرر شده است در جریان ساخت پروژه، ۵۴ درصد فعالیت‌ها به دست تولیدکنندگان داخلی انجام بگیرد و انتقال دانش فنی نیز محقق شود.
اما در عین حال تمام مسئولیت طراحی و اجرا به عهده طرف خارجی است و به نظر می‌رسد تنها در بخش‌های فاقد ارزش افزوده و سطح پایین قرار است از تأمین کنندگان داخلی استفاده شود؛ چراکه سپردن تمام مسئولیت‌ها به یک شرکت خارجی در نهایت جای هیچ تضمینی برای استفاده از توان تولیدکنندگان داخلی برجا نمی‌گذارد.
لزوم تکمیل زنجیره‌های تولید ارزش صنعت فولاد
صنعت تولید ورقه‌های فولادی یک حلقه از زنجیره تولید ارزش در صنعت فولاد کشور است؛ چنانچه روابط پیشینی این صنعت با دیگر صنایع مادر همچون صنعت ماشین سازی از یک طرف و روابط پسینی آن با صنایع پایین دستی همچون صنعت لوله و پروفیل از طرف دیگر، به خوبی شکل نگیرد، در نهایت در صنعت فولاد نیز دستاوردی فراتر از وابستگی به واردات ماشین آلات صنعتی و خام فروشی محصولات نیمه تمام فولادی، نصیب کشور نمی‌گردد.
بنابراین از شرکت فولاد مبارکه به عنوان یکی از بزرگترین کارخانجات تولید فولاد کشور انتظار می‌رود نسبت به تکمیل تمامی حلقه‌های زنجیره تولید ارزش در صنعت فولاد در داخل کشور احساس مسئولیت داشته باشد و در زمینه احداث خط نورد گرم جدید خود به جای همکاری همه جانبه با یک شرکت خارجی و سپردن تمام مسئولیت‌ها به این شرکت بدون برگزاری مناقصه، تولیدکنندگان و پیمانکاران داخلی را به عنوان مسئول راه‌اندازی این پروژه به کار بگمارد.
خط نورد گرم جدید شرکت فولاد مبارکه می‌تواند بستری برای ارتقاء توان تولیدکنندگان داخلی در بخش‌هایی راهبردی همچون ماشین سازی و قطعه سازی باشد و در آینده در دیگر صنایع دستاوردهای بیشتری را نصیب کشور نماید.
پینوشت:
[۱] پایگاه اطلاع رسانی شرکت فولاد مبارکه اصفهان؛ کد خبر: ۲۲۴۶۵
انتهای پیام/ تولید و اشتغال
