به گزارش مسیر اقتصاد یکی از اهداف کلیدی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها، اجرای عدالت در پرداخت یارانه ها به مردم بوده است.
این هدف نه تنها یک راهبرد اقتصادی در جهت ساماندهی اقتصاد کشور است، بلکه آن را می توان در ذیل یکی از شعارها و آرمان های انقلاب اسلامی که همانا مفهوم عدالت اجتماعی است، تحلیل کرد.
چرا نظام پرداخت یارانه ها عادلانه نیست؟
در حال حاضر یارانه ی حامل های انرژی بین مردم عادلانه توزیع نمی شود. به عنوان مثال کسی که ماهانه ۲۰۰ لیتر بنزین مصرف می کند، به اندازه ۲۰۰ هزار تومان از دولت یارانه پنهان دریافت می کند اما کسی که ۵۰ لیتر مصرف می کند، ۵۰ هزار تومان یارانه از محل تفاوت قیمت عرضه سوخت (۱۰۰۰ تومان) با قیمت واقعی (۲۰۰۰ تومان) دریافت می کند.[۱]
از طرف دیگر بررسی های دقیق آماری نشان داده است که افرادی که بیشتر انرژی مصرف می کنند، عموما جز طبقات مرفه و برخوردار جامعه هستند و طبقات کمتر برخوردار و دهک های پایین جامعه به تبع امکانات رفاهی کمتر، مصرف انرژی بسیار کمتری نیز دارند. بنابراین نظام کنونی پرداخت یارانه به نگاه یکسان به این دو قشر به افزایش شکاف طبقاتی در جمعه نیز دامن می زند.[۲]
پیشنهاد غیر کارشناسی دولت و اقدام غیرکارشناسی مجلس
چندی قبل دولت در لایحه بودجه سال ۹۷ به منظور افزایش درآمدهای خود و نیز کنترل رشد مصرف بنزین پیشنهاد افزایش قیمت سراسری این حامل انرژی را ارائه کرد.
پیشنهادی غیرکارشناسانه که در آن تبعات این اقدام برای اقشار کمتر برخودار جامعه که در حال حاضر با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می کنند، لحاظ نشده بود. این موضوع آنچنان حساسیت ها را برانگیخت که برخی آن را به منزله جرقه ای برای حوادث و اغتشاشات اخیر بیان می کنند.
از طرف دیگر مجلس نیز تحت تاثیر حوادث واغتشاشات و در یک اقدام غیر کارشناسانه تر به طور کلی این تبصره را از لایحه بودجه حذف کرد. در حالی که می توانست این پیشنهاد را در جهت حمایت از مردم اصلاح کند.
پیشنهاد کارشناسی مرکز پژوهش های مجلس
مرکز پژوهش های مجلس به عنوان یک مرکز تخصصی در بررسی مسائل کشور، با این موضوع به صورت علمی، دقیق و کارشناسانه برخورد کرده است.
این مرکز در گزارش کارشناسی خود که اخیرا منتشر شد[۳]، با ارائه دلایل دقیق پیشنهاد بازگشت سهمیه بندی بنزین را داده است. همچنین مرکز پژوهش های مجلس پیشنهاد داده از افرادی که مصارف نامتعارف (بالاتر از میزان سهمیه) دارند، بنزین با قیمت آزاد محاسبه شود. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و مسئولین دولتی، تمام زیرساخت های لازم برای اجرای آن در حال حاضر موجود است.
اجرای موارد مذکور بر خلاف لایحه پیشنهادی دولت به عموم مردم و بخصوص دهک های میانه و پایین جامعه، فشاری وارد نمی کند؛ بلکه به اجرای عدالت در توزیع یارانه ها که به نفع اکثریت مردم است نیز کمک می کند.
بر این اساس همچنین بخش زیادی از اهداف دولت که به دلیل آن پیشنهاد افزایش قیمت بنزین را مطرح کرده بود نیز محقق می شود.
پینوشت:
[۱]: مسیر اقتصاد، کد خبر: ۲۸۸۵۵
[۲]: اطلاعات هزینه-درآمد خانوار، اطلاع رسانی مرکز آمار ایران، ۱۳۹۲
[۳]: گزارش مرکز پژوهش های مجلس با موضوع بررسی لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور ۷۱. هدفمند کردن یارانه ها (تبصره های «۱۴» و «۱۸» لایحه)، شماره های ۱۵۷۲۵، ۲-۱۵۷۲۵ ، ۳-۱۵۷۲۵
