به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، در سالیان اخیر شاهد واردات گسترده ماهی تیلاپیا در کشور و همچنین استقبال مردم از آن بوده ایم.
ایران چهارمین وارد کننده این نوع ماهی در جهان است؛ اما با وجودی که کشورمان هزینه زیادی برای واردات تیلاپیا متقبل می شود، همچنان سازمان محیط زیست با تولید این ماهی در کشور مخالف است.
بر اساس آمار فائو، میزان فروش ماهی تیلاپیا در جهان در سال ۲۰۰۰ معادل ۱ میلیون و ۷۴۴ هزار دلار بوده که این رقم در سال ۲۰۱۰ به حدود ۵ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۵ به بیش از ۱۰ میلیارد دلار افزایش یافته است.
آمریکا یکی از بزرگترین واردکنندگان ماهی تیلاپیا در جهان و چین نیز یک از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان این ماهی پرسود است.
بسیاری از استانهای کشور، به ویژه استان هایی که به آبهای آزاد راه ندارند از لحاظ شرایط جوی و اقلیمی و با توجه به نیاز کم این ماهی به آب، ظرفیت تولید ماهی تیلاپیا را دارا می باشند و کارشناسان حوزه شیلات معتقدند که با توجه به فواید اقتصادی تولید این ماهی در کشور، سازمان مذکور باید هر چه زودتر مجوز تولید و تکثیر آن را به تولیدکنندگان این نوع ماهی بدهد.
در ادامه به برخی از فواید تولید ماهی تیلاپیا در کشور پرداخته خواهد شد:
۱- جلوگیری از خروج ارز از کشور
بر اساس آمار، سالانه ۱۵ الی ۲۰ هزار تن تیلاپیا معادل حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار وارد کشور می شود و لذا برای واردات این نوع ماهی، این میزان ارز از کشور خارج می شود.
این درحالیست که تولید ماهی تیلاپیا علاوه بر جلوگیری از خروج ارز، می تواند ایران را به یکی صادرکنندگان این ماهی در جهان تبدیل کرده و به سبب بازار ۱۰ میلیارد دلاری این محصول که روز به روز در حال بزرگتر شدن هست، ارزآوری نیز داشته باشد.
۲- اشتغالزایی
به گزارش مسیر اقتصاد، ارز لازم برای واردات تیلاپیا معادل میزان ارز به دست آمده از فروش روزانه حدود ۵ هزار بشکه نفت خام و برابر با ۲۰۰ میلیارد تومان می باشد.
ایجاد امکان سرمایه گذاری این رقم توسط بخش خصوصی در داخل می تواند اشتغالزایی قابل توجهی داشته باشد؛ حال آنکه تولید این ماهی آسان بوده و راه اندازی استخرهای پرورش تیلاپیا به راحتی قابل آموزش و فعالیت است.
۳- ارزان بودن تیلاپیا نسبت به بقیه ماهی ها
تیلاپیا نسبت به سایر ماهی قیمتی ارزانتر دارد، به طوری که نرخ فیله هر کیلوگرم آن ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان است. به گزارش مسیر اقتصاد، ارزان بودن این ماهی، قابلیت پرورش آن در آبهای بی استفاده ی شور و همچنین قابلیت سازگاری بسیار بالا در شرایط محیطی مختلف، کشورها را برای پرورش این گونه بسیار راغب کرده است؛ به طوریکه امروز بالغ بر ۱۴۰ کشور به پرورش این ماهی می پردازند.
۴- کم بودن حجم آب مصرفی برای تولید تیلاپیا
علیرغم سرانه آب بسیار کم برای پرورش تیلاپیا نسبت به دیگر ماهی ها، برای آب مورد نیاز پرورش این ماهی نیازی به آب های شیرین نیست و از آب چاه، قنات و آب های شور که برای مصارف کشاورزی نیز استفاده می شود می توان برای پرورش ماهی تیلاپیا استفاده کرد.
۵- فیله کردن آسان و تیغ نداشتن تیلاپیا
به گزارش عیار آنلاین وجود استخوان یا همان تیغ در لابه‌لای گوشت برخی ماهیان موجب شده گروهی از مصرف‌کنندگان علاقه کمتری به مصرف ماهی نشان دهند؛ تیلاپیا از جمله ماهیانی است که بخوبی فیله می‌شود و گوشتش تیغ ندارد. بی‌تیغی فیله این ماهی و همین‌طور نزدیکی مزه آن به مزه گوشت مرغ موجب شده تا تیلاپیا از بازار خوبی در ایران برخوردار باشد.
۶- خواص غذایی
نسرین مشائی، رئیس مرکز تحقیقات ملی آبزیان آب های شور معتقد است گوشت ماهی تیلاپیا دارای مقدار مناسب پروتئین، کاروتنوئیدها و نسبت مطلوب اسیدهای چرب غیراشباع است. با این وجود مزیت تیلاپیا نسبت به ماهی هایی مانند سالمون، مکرول و کپور این است که چربی کمتر و پروتئین بیشتری دارد. کسانی که بیشتر به دنبال به دست آوردن انرژی حاصل از مصرف پروتئین هستند، نظیر ورزشکاران یا افرادی که دوست ندارند چاق شوند، بهتر است از ماهی تیلاپیا استفاده نمایند.
۷- ممانعت از تولید غیر قانونی و واردات بی کیفیت
با توجه به مصرف بالای این نوع ماهی در کشور و همچنین پرسود بودن آن، گزارش هایی از پرورش غیرقانونی تیلاپیا در سطح کشور بعضا ارائه شده است؛ تولید غیرقانونی به دلیل عدم رعایت استانداردهای لازم می تواند منجر به خسارت های زیان باری گردد؛ لذا پیگیری اعطای مجوز برای پرورش این ماهی باید به یک مساله ملی تبدیل شود تا با ایجاد رویه ها و استانداردهای لازم، روش پرورش تیلاپیا تسهیل گردد.
جمع بندی
در پایان باید گفت که با توجه ظرفیت بالای بیشتر استانهای کشور برای تولید تیلاپیا می توان با در نظر گرفتن ملاحظات و قوانینی، به تولید این ماهی مجوز داد تا علاوه بر جلوگیری از پرورش غیرقانونی، امکان ذخیره بیش از ۶۰ میلیون دلار ارز را فراهم نمود و با ایجاد امکان اشتغالزایی در داخل کشور، حتی در بازارهای جهانی نیز برای صادرات این محصول غذایی نقش آفرینی کرد.
یک متخصص ماهی در دانشگاه شهید بهشتی گفت: ورود تیلاپیا به طبیعت ایران به آفتی برای شیلات بدل خواهد شد و این گونه مهاجم، محیط زیست کشور و سلامت مردم را تهدید می‌کند.
یک استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: واقعیت این است که تیلاپیا به عنوان گونه‌ای که در صنعت پرورش ماهی از آن استفاده می‌شود رشد خوبی دارد و از طرفی می‌تواند دامنه‌ای از تغییرات شرایط محیط از جمله شوری آب و تغییر دما و … را تحمل کند، و در آبهای خیلی آلوده یا آبهایی که اکسیژن کمی دارند دوام بیاورد. در کشور چین این ماهی را حتی در فاضلاب هم پرورش می‌دهند و این‌ها واقعیت‌هایی است که این گونه دارد اما همین ویژگی‌هایی که باعث شده این گونه برای پرورش، مناسب باشد می‌تواند از بعد دیگری برای محیط زیست ایجاد مشکل کند.
دکتر اصغر عبدلی توضیح داد: این ماهی می‌تواند تمام آبهای کشور را از حوزه دریای خزر در شمال کشور بگیرید تا تالاب‌ها و رودخانه‌ها را در جنوب کشور به اشغال خودش در بیاورد و شاید تنها جایی که نتواند دوام بیاورد خلیج فارس است و آن هم به دلیل شوری زیادی که آب خلیج فارس دارد ولی در تمام آبهای دیگر ما می‌تواند دوام بیاورد.
وی تصریح کرد: تیلاپیای نیل که اکنون صحبت از پرورش این گونه است، بسیار نگرانی ایجاد می‌کند زیرا اگر وارد شود می‌تواند به تمام محیط‌های کشور از جمله تالاب‌ها و رودخانه‌ها و حتی مخازن سدها راه پیدا کند و بعد جمعیتش زیاد شود.
این متخصص ماهی، در توضیح دلایل مقاوم بودن این گونه آبزی گفت: تیلاپیا ویژگی‌های خاصی در تولید مثل دارد که خیلی از ماهی‌های ما این را ندارند و آن هم این است که تخم‌هایی را که لقاح پیدا کرده‌اند در دهانش نگاه می‌دارد و هیچ ماهی دیگری نمی‌تواند از این‌ها تغذیه کند و بنابراین شانس بقای تخم‌هایش خیلی بالاست. این ماهی حتی از لاروهایش هم نگاهداری می‌کند و آن‌ها را مدتی در دهان نگه می‌دارد تا یک مقدار بزرگتر شوند و بعد این‌ها را رهاسازی می‌کند و حتی موقع خطر، لاروهایی که کوچک هستند باز به دهان ماهی ماده بر می‌گردند و با این استراتژی شانس بقای تخم‌ها و لاروها بسیار بالاست و به این دلیل است که ماهی‌های بومی به هیچ عنوان نمی‌توانند به راحتی به آن آسیبی بزنند و بنابراین تیلاپیا به گونه مهاجم تبدیل می‌شود و این اتفاق متاسفانه در خیلی از کشورهای دنیا رخ داده است.
عبدلی به این پرسش که اگر این گونه مهاجم بوده چرا بسیاری کشورها آن را پرورش داده‌اند پاسخ داد: در دهه ۱۹۳۰ و ۴۰ تا نهایتا ۷۰ که هنوز بحث‌های محیط زیستی، تنوع زیستی و حفاظت از محیط آنقدر باب نشده بود این‌ها را برای پرورش می‌بردند چون گونه مقاومی بود ولی الان در خیلی از کشورهای دنیا مثل آمریکا و استرالیا ممنوع است و خیلی از کشورهای آسیایی مثل پاکستان و هند یا کشورهای آمریکای جنوبی و حتی در خود کشور چین الان ماهی مشکل‌سازی به شمار می‌رود که خیلی از گونه‌های بومی‌شان را از بین می‌برد. یعنی در اصل مهمان ناخوانده‌ای است که تمام میزبان‌هایش یعنی ماهیان بومی را از بین خواهد برد.
وی تاکید کرد: گونه‌های مشابه این ماهی، در تالاب شادگان و در رودخانه کارون در استان خوزستان تیلاپیا زیلی و تیلاپیا آبی هست و این‌ها اکنون زیاد شده‌اند و صنعت برداشت ماهی و صید ماهی را در آن منطقه مختل کرده اسند و مشکلات اقتصادی - اجتماعی بسیار زیادی را ایجاد کرده است.
میزان امگا۶ تیلاپیا بیش از امگا ۳ این ماهی است
استاد دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این که صرفنظر از مسائل محیط زیستی، با توجه به امکان رشد این ماهی در محیط‌های آلوده، مصرف آن برای سلامت مردم مشکل‌ساز است یا نه گفت: صد در صد. یکی از نکاتی هم که عزیزان در شیلات مطرح میکنند این است که ما می‌خواهیم این را در محیط‌های نامتعارف پرورش بدهیم یعنی در آبهایی که مثلا آبهای شور هستند یا مصرف شرب ندارند یا آب هایی که از تصفیه فاضلاب‌ها به دست می‌آید. مسلما مواد غذایی که این‌ها می‌خورند در گوشتشان ذخیره خواهد شد و علاوه بر این‌ها در دنیا ثابت شده در این ماهی با توجه به سیستمهایی که در آن پرورش داده می شود، میزان امگا ۶ بیشتری نسبت به امگا ۳ دارد و مصرف آن برای سلامت انسان مضر است و این چیزی است که تمام مقالات علمی دنیا، سازمان غذاداروی آمریکا و … همه روی آن کار کرده و آن را ثابت کرده‌اند.
عبدلی توضیح داد: البته شما می‌توانید با تغییر رژیم غذایی این را تا حدی اصلاح کنید اما دیگر آن کم هزینه بودن را در پرورش ندارد و ماهی پرهزینه‌ای به شمار خواهد رفت که توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
وقتی ما منابع آبی بسیار حساسی داریم و در کشوری خشک زندگی می‌کنیم که مخازن سدهایمان برای کشور بسیار استراتژیک هستند و برای امنیت ملی ما تاثیرگذار هستند، اگر این ماهی به مخازن سدها راه پیدا کند تمام آن سیستم اکولوژیک موجود در دریاچه مخازن سدها را از بین خواهد برد و باعث افزایش مواد نیتروژنی و فسفر در آب خواهد شد و کلا آن مخزن آب سد را با تهدید مواجه خواهد کردوی تصریح کرد: شاید دست اندرکاران در شیلات نیتشان خیر باشد که می‌گویند ما می‌خواهیم پرورش ماهی داشته باشیم و مصرف ماهی را در کشور توسعه بدهیم یا اشتغالزایی بکنیم اما سوال این است که وقتی ما منابع آبی بسیار حساسی داریم و در کشوری خشک زندگی می‌کنیم که مخازن سدهایمان برای کشور بسیار استراتژیک هستند و برای امنیت ملی ما تاثیرگذار هستند، اگر فردا این ماهی به مخازن سدها راه پیدا کند تمام آن سیستم اکولوژیک موجود در دریاچه مخازن سدها را از بین خواهد برد و باعث افزایش مواد نیتروژنی و فسفر در آب خواهد شد و کلا آن مخزن آب سد را با تهدید مواجه خواهد کرد و این در خیلی از کشورها هم اتفاق افتاده است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی هشدار داد: وقتی این ماهی به طبیعت کشور راه پیدا کرد این نکته خیلی مهم است که این ماهی در طبیعت سه ماهه بالغ می‌شود و وقتی که این ماهی سه ماهه بالغ شد دیگر رشد چندانی نخواهد داشت یعنی وقتی دو سه سالش بشود می‌شود اندازه کف دست و دیگر ارزش بهره‌برداری اقتصادی هم نخواهد داشت.
عبدلی اضافه کرد: بعدا همین ماهی با ورود به طبیعت و بعد سیستم پرورش ماهی آفتی برای مزارع پرورش ماهی خواهد شد. آوردن این ماهی و راه پیدا کردنش به رودخانه‌ها و تالاب‌ها و بعد راه یابی به درون استخرهای پرورش ماهی به آفتی برای شیلات بدل خواهد شد و این یعنی ما جایی را آباد می‌کنیم و ۱۰ جای دیگر را خراب می‌کنیم.
وی در پایان تاکید کرد: ما مخالف پرورش ماهی و توسعه نیستیم اما باید پرورش ماهی در راستای توسعه پایدار و حفظ محیط زیست باشد تا خود آن پرورش ماهی هم پایدار باشد. اگر ما نگاه جامع‌نگر به محیط نداشته باشیم با دخالت‌هایی که انجام می‌دهیم بسیاری از فعالیت‌ها و استفاده‌هایی که از منابع طبیعی می‌توانیم داشته باشیم را مختل خواهیم کرد. ما هم‌اکنون محیط زیست بسیار شکننده‌ای داریم که تحت تاثیر تغییرات اقلیم و آلودگی‌ها و مشکلات دیگر قرار دارد و آوردن یک مشکل و اضافه کردن به این مشکلات باعث می‌شود که این اکوسیستم حساس به مرز نابودی نزدیک‌تر شود.
آقای باهوش!
این راهکار دارد. ماهی در استخرهای بسته پرورش بدهند. حتی در شهرهایی که به آب آزاد راه ندارد.
مثل این است که بگوییم چون تولید اتومبیل باعث تصادف می شود، کلا تولید نکنیم!
آقای باهوش اولا که اگر باهوشی از عقل خودتون استفاده کنید و نظر بدهید و یک مطلب را کپی نکنید
بعد این آقای عبدلی اطلاعات و حرف های تکراری می زنند و مانع پرورش تیلاپیا هستند امیدوارم با بازرگانی عبدلی که فیله تیلاپیا وارد میکنند نسبتی نداشته باشند
در ضمن آمریکا سرمایه گذاری های گسترده ایی را شروع کرده برای پرورش این ماهی در پاسخ به اظهارات کلیشه ایی آقای عبدلی که می خواهند خود را معروف کنند