مسیر اقتصاد/ وزیر نفت ایران، جواد اوجی هفته گذشته جزیره کیش را به عنوان یکی از عناصر اصلی استراتژی نهفته در تفاهم‌نامه ایران و روسیه برای به گوشه‌راندن بازار جهانی گاز در کوتاه‌ترین زمان ممکن اعلام کرد. قرار است از کیش، هم به عنوان هاب پالایشگاه گاز به منظور تولید محصولات پتروشیمی برای بی اثر کردن تحریم‌ها و هم به عنوان تولید کننده LNG استفاده شود. همین دو پروژه ذکر شده می‌تواند بازگشت سرمایه خوبی را برای سرمایه‌گذاری روسیه فراهم کند.
توسعه ترمینال FLNG و فناوری انتقال گاز ایران با مشارکت روسیه
بر اساس گفته اوجی، این دو پروژه روی هم رفته به حدود ۲۵ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد که بیشتر آن از قرارداد منعقد شده بین گازپروم روسیه و شرکت ملی نفت ایران به ارزش ۴۰ میلیارد دلار تامین می‌شود. در آینده بهره‌برداری از این پروژه‌ها می‌تواند تسلط روسیه و ایران را بر بازار جهانی LNG فراهم کند. علاوه بر تلاش مداوم هر دو کشور برای عضویت قطر در ائتلافشان، مسکو و تهران در تلاشند تا تمام ظرفیت‌های LNG ایران فعال شود.
روسیه به صورت مستقیم در ۷ حوزه کلیدی به منظور توسعه تولید گاز ایران کمک خواهد کرد. این حوزه‌ها عبارتند از سرمایه‌گذرای در توسعه میادین گازی، سرمایه‌گذاری برای تکمیل پروژه نیمه‌کاره ایران ال ان جی، توسعه ترمینال FLNG[۱]، توسعه پروژه‌های کوچک‌مقیاس LNG، ساخت خطوط صادراتی گاز پرفشار، سوآپ گاز و فناوری انتقال گاز.
جایگزینی گازپروم روسیه با لینده آلمان در پروژه ایران ال ان جی
شایان ذکر است که روسیه در برنامه اولیه توسعه LNG ایران نقش بسزایی داشته است و این تفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری ادامه همان برنامه است. برجسته‌ترین پروژه‌‍ای که گازپروم محرک کلیدی آن بود پروژه ایران ال ان جی است که توسط شرکت مهندسی آلمانی لینده[۲] شروع شد اما پس از تشدید تحریم‌ها در سال ۲۰۱۲ و مجددا در سال ۲۰۱۸ از انجام آن کناره‌گیری کرد.
در ابتدا برآورد می‌شد که این تاسیسات صادرات LNG در نزدیکی بندر تمبک[۳] که قرار بود حداقل ۱۰.۵ میلیون تن در سال LNG تولید کند، حدود ۳.۳ میلیارد دلار هزینه داشته باشد. این پروژه در آخرین خروج شرکت لینده آلمان حدود ۶۰ درصد پیشرفت داشت که می‌توانست در کمتر از یک سال به بهره‌برداری برسد.
در همان زمان مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران و گازپروم توافق کردند که گازپروم روسیه جایگزین لینده برای ادامه پیشرفت پروژه شود. بر اساس گفته بیژن زنگنه قرار بود بازپرداخت سرمایه هزینه شده در پروژه ایران ال ان جی با فروش گاز تولید شده باشد و چون گازپروم یک شرکت با تجربه است خودش صادرات گاز را از طریق خط لوله یا احداث کارخانه تولید LNG انجام دهد.
همچنین قراردادی در حال انعقاد بود و الان هم در حال بحث است که ایران از حدود ۲۵ درصد از کل ظرفیت ۱.۵میلیون تن در سال تولید LNG عمان در کارخانه قلهات[۴] بهره‌برداری کند. این پروژه با ۲۰۰ کیلومتر خط لوله ۵۶ اینچی ساخته شده در ایران و خط لوله ۳۶ اینچی دریایی با طول ۱۹۲کیلومتر و عمق ۱۳۴۰ متر انجام خواهد شد.این پروژه در تفاهم‌نامه گاز پروم و شرکت ملی نفت ایران در دست بررسی است، با این امتیاز اضافه که روسیه می‌تواند همانطور که ذکر شده است در صورت لزوم و نیاز، انقال فناوری به ایران را در دستور کار خود قرار دهد.
ایران تا سال ۲۰۲۷ درآمد ۵۰ میلیارد دلاری از صنعت پتروشیمی کسب می‌کند
نفع روسیه از این سرمایه‌گذاری‌ها علاوه بر نفوذ ژئوپولتیکی حاصل از از کنترل عرضه گاز بیشتر در سراسر جهان، از لحاظ مالی نیز از دو منبع اصلی تامین خواهد شد. یکی اینکه از گاز ایران به عنوان بازپرداخت استفاده می‌کند و دیگری اینکه می‌تواند با توسعه صنعت پتروشیمی در جزیره کیش،از محصولات با ارزش آن که در برابر تحریم مقاوم هستند برای جبران هزینه‌های خود بهره ببرد.
سهم ایران از تجارت محصولات پتروشیمی خاورمیانه بیش از ۲۰ درصد است، و پله بعدی برای توسعه این صنعت بهره‌برداری از ۴۷ پروژه است که پیش‌بینی می‌شود ۵۰ میلیارد دلار درآمد تا سال ۲۰۲۷ ایجاد کند. در واقع، نه تنها صنعت پتروشیمی می‌تواند برای ایران درآمدی ۱۵ تا ۱۶ برابر بیشتر از نفت خام به ازای هر تن محصول ایجاد کند، بلکه حتی بر اساس قراردادهای موجود نیز بازگشت سرمایه ۳۰ تا ۳۵ درصدی در برابر بازگشت سرمایه ۱۲ تا ۱۵ درصدی در بخش بالادست فراهم می‌کند.
پی‌نوشت:
[۱] Floating liquefied natural gas
[۲] Linde
[۳] Tombak
[۴] Qalhat
منبع: اویل پرایس
