به گزارش مسیر اقتصاد زهرا نژاد بهرام رئیس کمیته شهرسازی شورای شهر تهران در آیین افتتاح و رونمایی از پروژه های مناسب سازی شده در منطقه ۱۹ پایتخت، به خطر قریب الوقوع بحران پیری جمعیت اشاره نمود و گفت: «جامعه ما با سونامی سالمندی مواجه است».
لازم به ذکر است سونامی سالمندی در شرایطی رخ خواهد داد که زیرساخت های اساسی کشور همچون نظام بازنشستگی توانایی تامین نیازهای سالمندان را ندارند.
ضرورت مناسب سازی زیرساخت‌های شهری برای سالمندان
وی تصریح کرد: ۱۰ تا ۱۵ سال آینده کشور ما دارای جامعه ای سالمند می‌شود و معابر امروز جامعه نیازمند یک مناسب‌سازی جدی است.
او ادامه داد: ما فراموش کردیم که شهر باید مال همه باشد و شهرداری تهران باید پاسخ دهد که چرا این شهر به گونه‌ای ساخته نشد که در دسترس همه افراد باشد.[۱]
زیرساخت‌های کهنه شهری نیازمند بازنگری اساسی
فارغ از جستجوی مقصر برای این مشکل، باید گفت مسئله زیرساخت های نامناسب شهری جدید نیست و ریشه در چندین دهه کاستی در حوزه مدیریت شهری دارد. حاصل این کاستی ها وضعیت فعلی این زیرساخت هاست که به هیچ عنوان مناسب معلولان، سالمندان و کودکان نیست. در معابر کنونی پایتخت تردد ویلچر معلولان و سالمندان و همچنین کالسکه های کودک بسیار دشوار یا تقریبا غیرممکن است.
این در حالیست که به تصریح اغلب کارشناسان، ایران تا ۱۵ الی ۳۰ سال آینده با بحران همه جانبه حاصل از افزایش میانگین سنی جمعیت مواجه خواهدشد؛ در این صورت خیل عظیم سالمندان نمی توانند به آسانی در چنین شهری زندگی نمایند. عدم کارایی نظام بازنشستگی برای تامین نیازهای جمعیت سالمند یکی از معضلات سالمندان خواهد بود.
کنترل جمعیت راهکار موقتی برای گریز از ضعف زیرساختها
با تولد عده زیادی در دوران رونق فرزندآوری در دهه ۶۰، مسئولین به فکر تامین نیازهای این جمعیت قابل توجه برآمدند. یکی از عوامل ایجاد عزم ملی برای کنترل جمعیت نیز همین نگرانی از کمبود زیرساخت ها و ظرفیت های کشور بود.
کنترل جمعیت در سال های پس از دهه ۶۰ موجب کاهش نرخ باروری کشور از حدود ۶ به کمتر از حد جانشینی 2.۱ گردید. سرعت اجرای برنامه های تحدید نسل و کاهش نرخ باروری در ایران تقریبا در تاریخ جهان بی نظیر است. به طور تقریبی می توان گفت تغییراتی که در نرخ باروری و نرخ رشد جمعیت اروپا طی بیش از یک قرن به وقوع پیوست، در ایران طی تنها ۳ دهه رخ داد. این امر به خودی خود عامل ایجاد فشارهای قابل توجهی بر زیرساخت های کشور بوده است.
عقب ماندگی زیرساخت‌های کشور از تحولات جمعیتی
با وجود اجرای گسترده برنامه های کنترل جمعیت و کاهش نرخ رشد جمعیت، متولدین دوران رونق فرزندآوری دهه ۶۰ همواره بزرگتر شدند و بخش های مختلف کشور از پاسخگویی به نیازهای این جمعیت عظیم درماندند. به عنوان مثال در سال های ابتدایی پس از شروع برنامه های کنترل جمعیت، تمرکز مسئولین بر توسعه زیرساخت های آموزشی به ویژه مدارس بود، پس از آن نیز به تدریج زیرساخت های نظام آموزش عالی گسترش یافت. اما گسترش این نظام ها همواره چند گام از روند تحولات جمعیتی عقب تر بوده است.
امروزه توسعه کمّی دانشگاه ها کماکان ادامه دارد؛ در حالی که براساس اعلام مراجع رسمی ظرفیت پذیرش دانشجو در بسیاری از دانشگاه ها بیش از تعداد متقاضیان است و در واقع وجود صندلی های خالی در دانشگاه ها به پدیده ای عادی بدل شده است.
لزوم تحول در نظام بازنشستگی برای تامین نیازهای جمعیت سالمند
در مجموع رشد زیرساخت های بخش های مختلف کشور همواره از تحولات جمعیتی چندین گام عقب تر بوده است. متولدین دوران رونق فرزندآوری دهه ۶۰ به زودی به سنین بازنشستگی و پیری می رسند و این در حالی است که هم اکنون نیز نظام بازنشستگی کشور توانایی تامین نیازهای جمعیت سالخورده فعلی را ندارد.
سازمان تامین اجتماعی و بیشتر صندوق های بازنشستگی وضعیت مناسبی ندارند و بسیاری از آنها تنها با حمایت های دولتی توانسته اند به حیات خود ادامه دهند. حال آنکه در آینده ای نزدیک نسبت جمعیت سالمند به نیروی کار کشور دچار افزایشی چشمگیر خواهد شد.
پینوشت:
[۱] باشگاه خبرنگاران جوان، کد مطلب : ۷۱۶۰۳۶۵
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
