به گزارش مسیر اقتصاد همانطور که در گزارش پیشین بیان شد، وام دادن بانک‌ها به لحاظ حسابداری با وام دادن سایر موسسات مالی و غیرمالی متفاوت است. زمانی که یک موسسه غیربانکی وام می‌دهد، وام جدید به سمت دارایی ترازنامه اضافه می‌شود و به همان میزان از سپرده‌های موسسه در سمت دارایی کم می‌شود و در مجموع ترازنامه موسسه غیربانکی تغییری نمی‌کند. اما زمانی که بانک وام جدید می‌دهد، سمت دارایی‌های ترازنامه دارایی جدید ثبت می‌شود و سمت بدهی‌های ترازنامه سپرده برای مشتری ایجاد می‌شود. در واقع ترازنامه بانک منبسط می‌شود.
تفکیک دو مرحله‌ای فرآیند وام دادن
اما چه چیزی این قدرت را به بانک می‌دهد تا زمانی که وام جدید می‌دهد ترازنامه خود را به لحاظ حسابداری منبسط کند؟
به منظور جواب دادن به این سوال باید فرآیند وام دهی بانک را به دو مرحله تقسیم کرد. حالتی را فرض کنید که فرد وام‌گیرنده با بانک قراردادی را امضا کند ولی وام با تاخیر یک هفته‌ای پرداخت شود. زمانی که قرارداد بین بانک و قرض‌گیرنده بسته می‌شود، در سمت دارایی‌های ترازنامه، وام جدید ثبت می‌شود و در سمت بدهی‌ها، تعهد بانک به پرداخت وام به وام‌گیرنده ثبت می‌شود. در این مرحله بین بانک و سایر موسسات تفاوتی وجود ندارد.
همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است، در مرحله اول در ترازنامه‌های موسسه غیرمالی، موسسه مالی غیر بانکی و بانک در دادن وام، هیچ تفاوتی نیست. در این مرحله هر سه ترازنامه به اندازه ۱۰۰ دلار منبسط می‌شود. در واقع در سمت دارایی‌ها به اندازه ۱۰۰ دلار وام جدید ثبت می‌شود و در سمت بدهی‌های ترازنامه به اندازه ۱۰۰ دلار بازپرداخت وام‌گیرنده که در آینده پرداخت خواهد کرد، ثبت می‌شود.
در مرحله دوم ترازنامه موسسات غیربانکی منقبض می‌شود
اما تفاوتی که بین بانک و سایر موسسات غیر بانکی وجود دارد در مرحله دوم مشخص می‌شود؛ یعنی زمانی که پرداخت وام از وام‌دهنده به قرض‌گیرنده اتفاق می‌افتد. در واقع خلق پول توسط بانک در این مرحله اتفاق می‌افتد؛ یعنی در جایی که پول توسط بانک در دسترس طرف دیگر قرارداد قرار می‌گیرد.
همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است، زمانی که یک موسسه غیرمالی و یا یک موسسه مالی غیربانکی اقدام به پرداخت مبلغ وام در مرحله دوم می‌کند، از سپرده‌های موسسه که در سمت دارایی‌های ترازنامه قرار دارد، مبلغ وام کم می‌شود و در طرف دیگر یعنی بدهی‌های ترازنامه موسسه غیربانکی، تعهد به پرداخت وام در آینده حذف می‌شود و در نتیجه در مجموع دو مرحله ترازنامه موسسه غیربانکی تغییر نمی‌کند.
فرآیند خلق پول بانک‌ها در اقتصاد چگونه است؟
اما همانطور که در شکل بالا مشخص است، مرحله دوم برای بانک کاملا متفاوت است. برخلاف سایر موسسات غیربانکی که در مرحله دوم ترازنامه آن‌ها منقبض می‌شود، در ترازنامه بانک در این مرحله انقباضی در ترازنامه صورت نمی‌گیرد.
در واقع در مرحله دوم سپرده‌ای در سمت دارایی ترازنامه کم نمی‌شود، بلکه سپرده جدید برای مشتری جدید گشوده می‌شود. در این مرحله بانک تعهد به پرداخت وام را در سمت بدهی‌های ترازنامه اش حذف می‌کند، ولی در عوض در همان سمت بدهی‌های ترازنامه، بدهی جدید به نام سپرده جدید ایجاد می‌کند.
در حقیقت بانک در مرحله دوم پولی را در اختیار وام‌گیرنده قرار نمی‌دهد و پولی از حساب شخصی به حساب شخص دیگر جابجا نمی‌شود؛ بلکه بانک بدهی خود با عنوان تعهد پرداخت به وام را به بدهی با عنوان سپرده مشتری تغییر می‌دهد و از این رو در مجموع ترازنامه بانک منبسط می‌شود و پول جدید خلق می‌شود.
منبع: بخشی از مقاله «چطور بانک‌ها خلق پول می‌کنند» ورنر yon.ir/DXkBi
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
