به گزارش مسیر اقتصاد زبان مهمترین وسیله ارتباط انسان‌ها با یکدیگر است. به دلیل ویژگی‌های خاص زبان، می‌توان آن را موجودی زنده و پویا دانست. موجودی که همانند موجودات زنده دیگر قابلیت رشد و نمو و تغییر و تحول به شکل مثبت یا منفی. را دارد. بنابراین همانطور که موجودات زنده نیاز به مراقبت دارند تا از آسیب‌های احتمالی در امان بمانند، زبان نیز نیاز به مراقبت دارد.
یکی از مهمترین ابعاد استفاده از زبان، کاربرد آن در رسانه‌ها بوده و مهمترین و پرمخاطب ترین رسانه کشور، صدا و سیما است. لذا مراقبت از زبان در این رسانه اهمیتی دوچندان دارد.
ترویج زبان بی هویت در صدا و سیما
رهبر معظم انقلاب ۳۱ اردیبهشت ماه سال جاری در دیدار با جمعی از استادان زبان و ادب پارسی و شاعران جوان و پیشکسوت به انتقاد از صدا و سیما پرداخته و فرمودند:
«راجع به زبان فارسی بنده در حقیقت نگرانم. من از صدا و سیما گله مندم. به جای اینکه زبان صحیح و معیار و صیقل خورده کاملا درست را ترویج کند، زبان بی هویت را ترویج می‌کند. زبان بی هویتی که گاهی غلط و بدتر از همه پر از تعبیرات فرنگی و خارجی است. وقتی یک مجری یک تعبیر فرنگی از یک مترجم یا نویسنده را در صدا و سیما تکرار می‌کند، موجب عمومی شدن آن لغت و آلوده شدن زبان می‌شود. ما داریم مفت زبان خودمان را به زوائد مضر آلوده می‌کنیم.»
حضرت آیت‌الله خامنه ای همچنین از ولنگاری زبانی و ساخت لفظی بسیار نازل برخی ترانه‌ها و پخش آنها از صداوسیما در سریال‌ها نیز انتقاد کرده و فرمودند: «زبان فارسی قرن‌های متمادی است که عمدتا به وسیله شاعران بزرگ حفظ شده و این‌گونه سالم و فصیح به دست ما رسیده است، بنابراین ما باید حرمت زبان را حفظ کنیم و اجازه نداریم با بی مبالاتی آن را به دست فلان ترانه سرای بی هنر بدهیم که الفاظ را خراب کند و بعد نیز با پول بیت المال در صدا و سیما و دستگاه های دولتی و غیردولتی پخش شود.»[۱]
ضربات سنگین صدا و سیما بر پیکره زبان فارسی
عملکرد صدا و سیما در قبال زبان، از آن جهت مهم است که این سازمان می تواند به آسانی با الگوسازی برای مخاطبان از طرق مختلف، به طور تدریجی موجب تغییر فرهنگ آنها شود. در مساله زبان، صدا و سیما نه تنها نتوانسته الگویی درست به جامعه معرفی کند، بلکه خواسته یا ناخواسته در جهت الگوسازی غلط در جامعه نیز پیش رفته است.
زبان فارسی در رسانه ملی از چند جهت مورد هجوم واقع شده است:
- ورود واژگان بیگانه به زبان فارسی توسط مجریان، گویندگان و عوامل سیما
- متن بی معنی و مفهوم تیتراژ های پایانی سریال ها و موسیقی های تلویزیون
- ورود واژگان، ترکیبات و ساختارهای غیر اصیل به محاورات بازیگران
صدا و سیما بستر هجوم واژگان بیگانه به زبان اصیل فارسی
یکی از ابعاد تهاجم زبان‌ها به یکدیگر، انتقال واژگان است. به این ترتیب که واژه ای از یک زبان به زبان دیگر وارد شده و کم کم جای واژه بومی همان زبان را می گیرد. در مورد زبان فارسی نیز چنین پدیده ای کم و بیش رخ داده است. خصوصا بسیاری از واژگان زبان انگلیسی که کم کم جای خود را در ادبیات مردم و رسانه ها باز کرده و جایگزین واژگان اصلی شده اند.
در این زمینه نقش برجسته صدا و سیما غیر قابل انکار است. صدا و سیما به همان اندازه که می تواند مروج زبان اصیل فارسی باشد، می‌تواند مدخل ورود زبان بیگانه نیز قرار گیرد. اما مهم‌تر از زبان بیگانه، فرهنگ خودباختگی و به نوعی بیگانه پرستی است. فرهنگی که موجب می شود مردم نه تنها نسبت به هجوم زبان بیگانه مقاومتی نداشته باشند، بلکه با کمال میل وسایل این امر را فراهم نموده و حتی استفاده از واژگان بیگانه را نشانه شخصیت بدانند.
به عنوان مثال مدت هاست که در مسابقات فوتبال به جای واژه فارسی دروازه بان از واژه بیگانه گُلر استفاده می‌شود.
ورود واژگان، ترکیبات و ساختارهای غیر اصیل به محاورات بازیگران
بازیگران تلویزیون از آن حیث که بسیار در معرض توجه عموم مردم قرار دارند، به خوبی می توانند ادبیات و شیوه محاورات جامعه را تحت تاثیر قرار دهند.
یکی از آسیب های زبان در صدا و سیمای امروز ورود تکیه کلام ها و عباراتی است که تا پیش از آن در زبان فارسی معنا و جایگاه درستی نداشته اند. حتی فیلمسازان با استفاده از این تکیه کلام ها و عبارات خاص سعی می کنند ماندگاری اثر خود را بیشتر نمایند.
امروزه تحت تأثیر فیلم‌ها و سریال‌ها اصطلاحاتی چون گیردادن، خفن، سوتی، قاط زدن، حال کردن، مخ زدن، پیچوندن، آمپاس و… نیز وارد زبان روزمره مردم شده است که معنا و جایگاه درستی در زبان اصیل فارسی ندارند.[۲]
متن بی معنی و مفهوم تیتراژ های پایانی سریال ها و موسیقی های تلویزیون
مشکل دیگر صدا و سیما در حوزه استفاده از ترانه ها و موسیقی ها است. از آن جا که صدا و سیما معمولا خود اقدام به تولید این آثار نمی کند، رویکرد این سازمان در مورد ترانه ها و موسیقی ها استفاده از آثار موجود در صورت احراز شرایط ویژه رسانه ملی است.
با این وجود به اعتقاد برخی کارشناسان مشکل اساسی این است که تصمیم گیرنده و تعیین کننده اصلی در روند تهیه فیلم و سریال ها، تهیه کننده است. تهیه کننده ها هستند که می توانند در زمینه محتوای موسیقی سخت گیری نمایند یا خیر.[۳]
پینوشت:
[۱] دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای، کد مطلب : ۴۲۶۱۱
[۲] خبرگزاری دانشجو، کد مطلب : ۷۶۵۸۴۸
[۳] سایت پیشخوان، کد مطلب : ۱۴۴۹۴۸
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
درود بر فرهیختگان و پایندگان زبان پارسی
رسانه نا ایرانی و پارسی ستیز به دروغ خود را دوست دار زبان پارسی میخواند و لی رویکرد گردانندگان آن همگرایی با پارسی ستیزان است و واژگان بیگانه تازی ، ترکی و فرنگی در برنامه های آن رسانه می تازند و زبان ملی و کهن میهنی را می آلایند و گویندگان کم دانش و ولنگار نیز در همین راستا گام برمی دارند .
سلام
خیلی ممنونم که به این مسئله پرداختین.
این موضوع بسیار مهمه گرچه که خیلی ها اهمیتش رو درک نمیکنن.
درودبر شما
خواهشمندیم که صدا وسیما در همه برنامه ها و زیرنویس شبکه(تارینه)ها، تاجاییکه می تواند واژگان پارسی را جایگزین واژگان بیگانه و عربی نماید.
سلام
من تعجبم از اینکه که صداو سیما چرا زبان عرب رو زبان بیگانه نمیدونه؟
الان در جمله من از کلمه سلام که بیگانه است و کلمه تعجبم که بیگانه است استفاده شده
هر زبانی به غیر از زبان فارسی بیگانه است نه فقط انگلیسی و آلمانی و فرانسه و آمریکایی و...
زبان عرب زبان مطلقا بیگانه است