به گزارش مسیر اقتصاد خبرهای روزهای اخیر حاکی از انجام اولین تراکنش ها در قالب اینستکس است. اتحادیه اروپا این تراکنش ها را با تخصیص چند میلیون یورو اعتبار به این سازوکار مالی آغاز کرده است.
از آنجایی که جریان مالی و تجاری در اینستکس منوط به فروش نفت ایران به اتحادیه اروپا است، در نتیجه صفر شدن خرید نفت اروپا از ایران موجب شده است این اتحادیه جهت آغاز این تراکنش ها، به خط اعتباری چند میلیون یورویی متوسل شود.
اینستکس بدون خرید نفت از ایران امکان فعالیت ندارد
با این حال ادامه حیات این سازوکار عمیقاً به جریان معامله نفت میان ایران و اروپا وابسته است و بدون این جریان، حتی صادرات غیرنفتی ایران نیز توان عملیاتی نمودن این سازوکار را ندارد، چراکه صادرات غیر نفتی ایران به اروپا در سطح بسیار پایینی قرار دارد و در سال جاری نیز پیرو تحریم های آمریکا افت محسوسی داشته است.
از طرفی اینستکس در اصل یک زیرساخت تهاتری بین دو شرکت حاضر در ایران و اروپا است و هیچ بانکی در انجام معاملات تجاری آن دخیل نیست؛ در واقع این سازوکار، به مثابه دفتری برای ثبت بستانکاری و بدهکاری میان ایران و شرکت های اروپایی می ماند؛ بنابراین هیچ گونه تراکنش بانکی در این سازوکار انجام نمی شود و تنها معاملات انجام شده در آن ثبت می شود. این در حالی است که منطق و عرف انجام تجارت در دنیا بر استانداردها و کانال های بانکی استوار است و در اصل تحریم های آمریکا نیز به دنبال دور کردن ایران از سیستم بانکی بین المللی است.
اروپا می توانست اینستکس را بر کانال های بانکی استوار نماید
اتحادیه اروپا در شرایطی کانال بانکی را در راه اندازی اینستکس دخیل نکرده است که بانک های دولتی متعددی در اروپا وجود دارند که می توانند در انجام معاملات بانکی و تجارت میان ایران و اروپا مشارکت نمایند.
در این کانال مالی انتقال ارز انجام نمی شود؛ بلکه درآمدهای ایران یا حتی خط اعتباری احتمالی آتی نیز بدون اینکه ایران اختیاری جهت انتخاب محل مصرف آن داشته باشد، قرار است تنها در قالب سازوکار اینستکس خرج شود.
سازوکار اینستکس دسترسی آزادانه ایران به منابع ارزی را ناممکن می کند
این درحالی است که حق طبیعی ایران است که به منابع ارزی خود دسترسی آزادانه داشته باشد. چراکه در راستای سیاست مدیریت بازار ارز، بانک مرکزی باید به منابع ارزی خود دسترسی کامل داشته باشد و در نحوه استفاده آن، از اختیار عمل برخوردار باشد.
اما در قالب سازوکار مالی اینستکس چنین حقی از بانک مرکزی ایران سلب می شود. چراکه اساساً به دلیل شیوه تهاتری این سازوکار، هیچ پولی به ایران منتقل نمی شود و یا تحت اختیار بانک مرکزی قرار نمی گیرد که براساس آن امکان حواله یا گشایش اعتبار اسنادی وجود داشته باشد.
اینستکس موانع مبادلات مالی ایران را برطرف می‌کند؟
سازوکار مالی اینستکس تداعی کننده شرایطی است که در آن ایران به سیستم بانکداری بین المللی یعنی پیام رسان مالی سوئیفت دسترسی ندارد و منابع ارزی خود را به صورت کاملاً کانالیزه شده و محدود می تواند هزینه کند. بنابراین این سازوکار کاملاً در راستای خواسته و تحریم های آمریکا است که معاملات مالی کشور را به غذا و دارو محدود می نماید.
اروپا می توانست به جای سازوکار مالی محدود شده اینستکس، از سازوکارهایی که در آن ایران اختیار عمل بیشتری در تحرک منابع خود دارد استفاده کند و نقش بانک ها در این سازوکار را افزایش دهد تا امکان گشایش اعتبار اسنادی و حواله وجود داشته باشد.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
