مسیر اقتصاد/ در طول ماه های اخیر در محافل علمی متعددی این سئوال مطرح شده است که چرا اقتصاد ایران در طول دهه های اخیر با چالش های تکراری همچون تورم، بیکاری، وابستگی به درآمدهای نفتی، تخریب منابع طبیعی، فساد در نظام بانکی و موارد مشابه مواجه بوده است.
در پی مطرح شدن این سئوال همگان به دنبال آن هستند که بدانند راز ماندگاری چالش ها در اقتصاد ایران چیست.
«بی عملی مسئولین» راز ماندگاری چالش ها در اقتصاد ایران
بدون شک ماندگاری چالش ها دلایل متعددی دارد که هرکدام به نوبه خود سهمی در ماندگاری آن ها دارند؛ اما یکی از مهم ترین و اساسی ترین مواردی که به ماندگاری چالش ها دامن زده است، بی عملی مسئولین در بخش های مختلف دولتی و قانون گذاری بوده است.
به طور مثال یک مشکل اساسی در جمهوری اسلامی که سال ها ماندگار بوده، ناکارآمدی نظام بانکی کشور است که از طرفی موجب خلق بدون پشتوانه نقدینگی گسترده و در پی آن تورم قابل توجه در کشور شده و از طرف دیگر کمبود منابع مالی در بخش های تولیدی را در پی داشته است؛ بدون شک حل این مشکل وابسته به کاهش اختیارات بانک های تجاری و نقش آفرینی گسترده بانک مرکزی در توسعه کشور است؛ که می تواند با هدایت اعتبار و جلوگیری از ورود منابع مالی بانک ها به بخش هایی همچون ارز و واسطه گری و دلالی، بهبود شرایط را رقم بزند.
به عنوان مثالی دیگر چاره کار خلاصی از وابستگی به خام فروشی نفت، راه اندازی پتروپالایشگاه های مدرن است که می تواند ضمن کاهش خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده، از میزان واردات محصولات فرآوری شده نهایی بکاهد و در مقابل ایران را به صادرکننده این محصولات تبدیل کند؛ اما این راهبرد اساسی نیز سال هاست به دلیل بی عملی مسئولین نفتی مسکوت مانده است.
درخصوص مشکلات و چالش های دیگر کشور همچون مبارزه با قاچاق، هدفمندی یارانه ها، مدیریت بازار ارز، برقراری عدالت در نظام مالیاتی، جلوگیری از مفاسد اقتصادی و مدیریت مصرف انرژی نیز شرایط کم و بیش به همین منوال است.
نگاه لیبرالی دولت را از نقش آفرینی مؤثر در اقتصاد منع می‌کند
در واقع دلیل اصلی عدم رفع اساسی چالش های اقتصادی در کشور، نبود عزم کافی در مسئولین امر به منظور اجرای راهبردهای موجود است که از سوی کارشناسان پیشنهاد می شود. اما نبود عزم در بین مسئولین نیز خود معلول امر دیگری بوده و از نگاه لیبرالی حاکم بر بدنه کارشناسی دستگاه های اجرایی در سال های اخیر نشأت گرفته است.
در واقع در طول دهه های اخیر بسیاری از سیاستمداران و اقتصاددانان کشور با برداشتی سطحی از عملکرد اقتصادی کشورهای توسعه یافته، اجرای سیاست های لیبرالی را نسخه شفا بخش مشکلات کشور جا زده اند و همین مسئله، روحیه بی عملی را در بین مسئولین و دست اندرکاران نظام تقویت نموده است.
نگاه لیبرالی دولت را از نقش آفرینی مؤثر و لازم در امور کشور منع می کند و رها کردن امور به دست نامرئی بازار را چاره حل مشکلات می داند؛ درحالیکه در شرایط فعلی کشور به دلیل مهیا نبودن زیرساخت های لازم، رها کردن اقتصاد به معنی ماندگاری چالش ها است.
بنابراین به طور خلاصه می توان گفت بسیاری از مشکلات اساسی و چالش های پیش روی اقتصاد کشور قابل حل است؛ به شرط آنکه مسئولین توصیه های لیبرالی را کنار بگذارند و با روحیه ای جهادی به اجرای اصلاحات اقتصادی و تحقق اقتصاد مقاومتی بپردازند.
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
