مسیر اقتصاد/ یکی از مهم ترین مسائلی که امروزه مورد توجه سیاستمداران ایرانی قرار دارد، مسئله چگونگی تعامل با کشورهای اروپایی درخصوص توافق هسته ای است؛ از زمان خروج یکطرفه آمریکا از برجام، ایران به مرور زمان، تمامی دستاوردهای محدودی که تا آن زمان برخوردار شده بود را از دست داده است.
بعد از گذشت بیش از ۹ ماه از اجرایی شدن تحریم های آمریکا، تدبیر مقامات اروپایی نیز به یک توافق «نفت در برابر غذا» ختم شده است که نه تنها هیچ دردی از ایران دوا نمی کند، بلکه هنوز با اجرایی شدن فاصله زیادی دارد؛ و مهم تر اینکه بر اساس آن، اختیارات حاکمیتی ایران در نقل و انتقال پول حاصل از فروش نفت به شرکای آسیایی، به کشورهای اروپایی واگذار می شود.
واکنش منفعلانه دستگاه دیپلماسی ایران نسبت به تمامی اقدامات غربی ها
اما در این میان آنچه بیش از دشمنی های آمریکا و وقت کشی های اروپا درد آور است، انفعال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران است. از زمان اجرایی شدن توافق هسته ای، مسئولین جمهوری اسلامی و حتی در برخی موارد مسئولین کشورهای دیگر امضاء کننده توافق، به صراحت بر عدم بهره مندی ایران از آن تأکید داشته اند؛ در ۹ ماه اخیر نیز با خروج رسمی آمریکا از این توافق، منفعت اقتصادی ایران در عمل به صفر رسیده و آثار منفی اش نیز در اقتصاد تخلیه شده است.
با اینحال در طول این مدت، هیچ اقدام فعالانه ای از سوی ایران در دستور کار قرار نگرفته است. به طور قطع یکی از دلایل اصلی وضعیت وخیم کنونی برجام، که آن را به یک توافق بی ثمر تبدیل کرده است، انفعال دستگاه دیپلماسی ایران در برابر عدم اجرای تعهدات از سوی کشورهای مقابل، خصوصا آمریکا و اروپا بوده است.
درحالیکه اگر ایران در طول سال هایی که از اجرا شدن توافق می گذرد، رویکردی فعالانه تر اتخاذ می کرد و ضمن تهدید به خروج از توافق، اقداماتی همچون «محدود نمودن اجرای تعهدات در توافق هسته ای و مشروط نمودن آن ها به اجرای تعهدات از سوی آمریکا و اروپا»، «توسعه قابل توجه برنامه هسته ای و حتی موشکی به طور علنی»، «حذف کامل دلار و یورو از تجارت خارجی و به طور خاص فرآیند فروش نفت» و «تقویت تبادلات تجاری با کشورهای همسایه و منطقه» را به طور جدی در دستور کار قرار می داد، اکنون اقتصاد ایران و حتی توافق هسته ای در شرایطی به مراتب بهتر قرار داشت.
از گزینه خروج از توافق هسته ای نهراسیم
اما در شرایط کنونی که ایران هیچ بهره ای از توافق هسته ای نمی برد، یکی از گزینه های پیش روی ایران، خروج از توافق هسته ای است. از منظر اقتصادی، می توان گفت خروج از توافق، هزینه ای برای ایران به همراه نخواهد داشت؛ چراکه اکنون نیز در عمل ایران از مزیت های آن بی بهره مانده است و صرفا به اجرای تعهدات می پردازد؛ همچنین که آثار منفی این مسئله نیز در اقتصاد خود را نشان داده است.
از منظر سیاسی، بسیاری مطرح شدن امکان جنگ علیه ایران هسته ای از سوی کشورهای غربی را به عنوان یک هزینه بزرگ خروج از توافق از سوی ایران مطرح می کنند؛ اما شواهد حاکم بر آمریکا و اروپا نشان می دهد این فرضیه نیز مطابق با واقعیت های امروز جهان نیست.
۵ نشانه جهانی از تضعیف قدرت آمریکا و کشورهای اروپایی
شواهد عرصه بین الملل نشان می دهد امروز ایران در مقایسه با سال های اخیر از جایگاه مستحکم تری در مناسبات منطقه برخوردار است و در مقابل آمریکا و کشورهای اروپایی نه تنها در منطقه، بلکه در مرزهای خود و در داخل کشور هایشان با مشکلات گسترده ای دست به گریبان هستند.
در ادامه به طور خلاصه به برخی از مشغله های دولت آمریکا و کشورهای اروپایی اشاره شده است:
خروج نیروهای آمریکایی از منطقه: یکی از مواردی که در هفته های اخیر به یک بحران در سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده و عمق اخلاف نظر بین سیاستمداران این کشور را نمایان کرده است، مسئله خروج نیروهای آمریکایی از منطقه و به طور خاص کشورهای سوریه، عراق و افغانستان است. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، بر اساس وعده ای که دو سال قبل در انتخابات ریاست جمهوری داده است، در تلاش است تا هرچه سریعتر حضور نیروهای نظامی آمریکا در منطقه را به حداقل برساند؛ درحالیکه بسیاری از سیاستمداران آمریکایی و حتی اروپایی، این اقدام را در راستای تثبیت قدرت ایران در منطقه می دانند.
بحران در مرزهای جنوبی آمریکا و اعلام وضعیت فوق العاده ملی: در ماه های اخیر یکی از بحران های داخلی آمریکا، هجوم گسترده مهاجران به مرزهای جنوبی آمریکاست. این مهاجران عمدتا از کشورهای فقیر آمریکای مرکزی همچون هندوراس، گواتمالا، نیاکاراگوئه و الساوادور، باهدف ورود به خاک آمریکا راهی مرزهای جنوبی این کشور با مکزیک شده اند. اکنون رئیس جمهور آمریکا به طور جدی با مقامات کنگره این کشور درخصوص تخصیص بودجه برای ساخت دیوار مرزی با مکزیک وارد منازعه شده است و برای رسیدن به هدف خود در این زمینه «وضعیت فوق العاده ملی» اعلام کرده است.
«مسائل داخلی» محور سخنرانی سالانه رئیس جمهور آمریکا: سخنرانی سالانه رئیس جمهوری آمریکا هرسال در ابتدای سال میلادی ایراد می شود و در آن به بیان مهم ترین مسائل روز این کشور پرداخته می شود. در سال جاری نیز بعد از تأخیرهای فراوان به دلیل تعطیلی دولت آمریکا، رئیس جمهور این کشور در ابتدای ماه جاری میلادی سخنرانی سالانه خود را ایراد کرد. گرچه در این سخنرانی بازهم رئیس جمهور آمریکا صراحتا از دشمنی با ایران و ضرورت مقابله با این کشور سخن گفت، اما به اذعان خبرگزاری های آمریکایی، در سخنرانی امسال در مقایسه با سخنرانی های سال های اخیر، بخش به مراتب کمتری از سخنان به «مسائل بین المللی» اختصاص داشت و عمده سخنان رئیس جمهور آمریکا به «مسائل داخلی» این کشور مربوط می شد.
اقبال مردم اروپا به ملی گرایی: در سال های اخیر موج ملی گرایی در بسیاری از کشورهای اروپایی گسترش یافته است و مردم درحال رأی دادن به دولت های ملی گرا هستند. در اروپا اکنون در لهستان، بلغارستان، جمهوری چک، اتریش و ایتالیا، مردم به دولت‌های ملی‌گرا رأی داده‌اند؛ ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به دلیل اعتراضات سخت مردم طبقه متوسط و ضعیف، موسوم به «جلیقه زردها»، احتمالاً روزهای آخر حکومت خود را میگذراند و انتظار می رود یک دولت ملی گرا بعد از آن روی کار بیاید؛ حزب حاکم آلمان به رهبری آنگلا مرکل، به وضوح قدرت مطلق خود را از دست داده و کرسی های کمتری در پارلمان بدست آورده است و در مقابل قدرت ملی گرایان در این کشور بیشتر شده است؛ بریتانیا درحال خروج از اتحادیه است و احتمالاً پس از خروج دچار تجزیه خواهد شد. در نهایت اوج گیری ملی گرایی در اروپا به معنی کاهش قدرت مداخله اروپا در امور دیگر کشورهای جهان است و حتی ممکن است به فروپاشی کامل این اتحادیه در آینده نزدیک منجر شود.
افزایش درگیری ها در ونزوئلا: یکی دیگر از مسائلی که در هفته های اخیر دستگاه های دیپلماسی کشورهای غربی را به خود مشغول کرده است، افزایش درگیری ها در ونزوئلاست؛ این درگیری ها موجب شده است دولت آمریکا و همچنین اتحادیه اروپا بخش قابل توجهی از توان خود را صرف پیشبرد اهداف خود در ونزوئلا نمایند و این مسئله توان آن ها را در تأثیرگذاری در دیگر نقاط جهان بیش از پیش محدود نموده است.
موارد فوق به روشنی نشان می دهد درحال حاضر دولتمردان آمریکایی از اختلاف نظر عمیقی درخصوص مسائل داخلی و خارجی رنج می برند که توان مداخله این کشور در دیگر کشورهای جهان را به کمترین میزان در طول دهه های اخیر رسانده است؛ کشورهای اروپایی نیز ضمن درگیری با مسائل داخلی، از ابتکار عمل کافی برای اقدام مستقل از آمریکا، برخوردار نیستند.
دستگاه دیپلماسی ایران فریب دشمن ضعیف را نخورد
بنابراین در چنین شرایطی، مسئولین دستگاه دیپلماسی ایران نباید فریب صحنه آرایی های نادرست دشمن ضعیف را بخورند؛ بلکه لازم است با آگاهی کامل نسبت به واقعیت های عرصه جهان، بهترین تصمیم را برای تحقق منافع ملت ایران در زمینه روابط خارجی و به طور خاص آینده توافق هسته ای، در دستور کار قرار دهند.
در این خصوص رهبر انقلاب نیز در سخنان خود در روز دوشنبه و در جمع مردم آذربایجان شرقی مواردی را به مسئولین دستگاه دیپلماسی گوشزد کرده اند. بخشی از سخنان ایشان بدین شرح است:
«دشمن ما امروز ضعیف است. … وقتی که درست نگاه میکنیم، می‌بینیم دشمن گرفتار است؛ دشمنِ اصلی نظام جمهوری اسلامی که استکبار است، مظهرش رژیم متجاوز آمریکا است که امروز گرفتار است؛ هم گرفتار مسائل داخلی‌اش است، هم گرفتار مسائل خارجی‌اش است؛ گرفتار درگیری میان سران کشور است؛ با همدیگر اختلاف دارند سر قضایای مختلف؛ … توصیه به مسئولین کشور هم این است که دشمن را درست بشناسند، … امروز شما ملاحظه میکنید که غربی‌ها به معنای واقعی کلمه دارند خدعه میکنند. حالا کار آمریکا که دیگر از خدعه گذشته و کاملاً آشکار و شمشیرازرو[بسته] است، [امّا] اروپایی‌ها هم دارند همین‌جور با خدعه عمل میکنند. من نمیگویم چه کار کنند؛ دولتی‌ها بنشینند فکر کنند، [منتها] مواظب باشند مخدوع نشوند، مواظب باشند فریب نخورند، از دشمن رودست نخورند، به امید اینکه بتوانیم یک کاری بکنیم، خودشان را و ملّت را دچار مشکل نکنند؛ هم فریب نخورند، هم از دشمن وحشت نکنند.»
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
