اصلاح «نظام قیمت‌گذاری» راهکار مدیریت مصرف حامل های انرژی

احسان باقریان، نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی و مدیرعامل شرکت پتروپالایش مهان، در گفتگو با مسیر اقتصاد به بیان مسائلی درخصوص میزان تولید و مصرف بنزین در کشور پرداخت.

باقریان با اشاره به مصرف بالای بنزین در کشور بیان کرد: در حال حاضر در یک سیکل افتاده ایم که هرچه عرضه را بالا می بریم، تقاضا هم بالا می رود. پس ما باید از سیاست های ترکیبی استفاده کنیم یعنی در عین حال که پالایشگاه‌ هایمان را تقویت می کنیم که بنزین بهتری تولید کنند، باید بدانیم از یک جایی به بعد دلیلی برای تولید بیشتر وجود ندارد، بلکه باید حمل  نقل عمومی را تقویت کنیم.

تولید و صادرات محصولات نفتی باید در هر زمان مدیریت شود

وی ادامه داد: اگر تولید بنزین در کشور از میزان مصرف آن بیشتر شد، صادرات آن به صرفه است یا تولید و صادرات سایر فراورده‌های نفتی؟ این موضوع خیلی به شرایط زمانی که اتفاق می افتد، وابسته است. الان خود اقلیم کردستان پالایشگاه های کوچک واردات بنزین دارد. افغانستان و پاکستان تا حدی همین طور و امروز در فروش بنزین کشش وجود دارد. اما ممکن است روزی برسد که خود آن ها پالایشگاه های با کیفیت بالاتر احداث کنند و بنزین تولید کنند. آن وقت ما باید بازار هدف را به سمت آفریقا تغییر دهیم.

باقریان افزود: اما اینکه روزی برسد که در تولیدات نفت خام با ارزش تر از بنزین پیدا شود دور از ذهن نیست. برای مثال تولید حلّال‌ها می تواند بخشی از بنزین را به خودش اختصاص دهد. شاید روزی برسد که به عنوان یک محصول استراتژیک به آن نگاه کنیم. کما اینکه الان اگر بخواهیم صادرات بنزین به اروپا داشته باشیم شاید به واسطه کیفیت و مشکلات دیگر، این کار دشوار باشد اما بعضی حلّال ها را می توانیم به اروپا صادر بکنیم. خب چه ایرادی دارد که از تولید بنزین کم کنیم و صادرات این ها را بیشتر کنیم.

اصلاح نظام قیمت گذاری راهکار مدیریت مصرف حامل های انرژی

وی در ادامه گفت: اصلی ترین راهکار قیمتی کاهش مصرف این است که تمام حامل های انرژی نرخشان با نرخ بین المللی برابر شود. این افق آینده است که می تواند از امروز شروع شود. درست است که افزایش نرخ بنزین در زندگی مردم اثر دارد و باعث تغییر قیمت ها در بخش های دیگر می شود. اما ما فقط روی بنزین سوبسید نمی دهیم. برای مثال نفتکوره روی کدام قسمت زندگی مردم اثر دارد؟ نفتکوره در خیلی از نیروگاه ها و بخش های دیگر مصرف نمی شود. یا در مورد نفت سفید وقتی بیشتر از ۹۰ درصد جامعه شهری و بیش از ۸۰ درصد جامعه روستایی از نفت سفید استفاده نمی کنند، پس چرا هنوز روی آن سوبسید داده می شود؟

وی افزود: یک راهکار غیرقیمتی کاهش مصرف بنزین، پایین نگه داشتن قیمت گاز CNG برای ترغیب مردم به حرکت از بنزین به سمت گاز است. همچنین دسترسی به بنزین ارزان باید از بین برود. چراکه در غیر این صورت مصارف بی رویه زیاد می شود و قاچاق هم توسعه می یابد. حداقل می توان آن را پر هزینه کرد. جایگزینی گاز ارزان به تنهایی کافی نیست بلکه حتما باید مصرف بنزین کنترل شود.

امکان افزایش صادرات حلال‌ها به اروپا در صورت کاهش مصرف بنزین

مدیرعامل شرکت پتروپالایش مهان، خاطرنشان کرد: در هر جایی که اختلاف قیمت به وجود بیاید قاچاق رخ می دهد. حتی در مورد رب گوجه و دارو اینچنین است. امروز باید به یک نقطه ای برسیم که سوبسیدها را برداریم. برای مثال در نفت سفید، اگر نگران آن ۸ یا ۱۸ درصد هستید خب آن ها را شناسایی کنید و فقط به آن ها سوبسید بدهید. یا حتی دولت می تواند پرداخت ریالی داشته باشد. با اینکه پرداخت ریالی کار خوبی نیست اما محاسنی هم دارد. مثلا در نفت سفید به واسطه ۸ درصد مصرف کننده به ۹۲ درصد سوبسید نمی دهیم و دیگر اینکه یک جنس را ما درکشور خراب نمی کنیم.

وی افزود: نفت سفید یکی از مزایایش خوراک پالایشگاه های کوچک است. اگر این اتفاق بیفتد همه این ها حرکت می کنند به سمت تولید حلّال ها و حتی اگر گازوئیلی هم در آن مانده باشد ، گازوئیل را استحصال می کنند و صادر می کنند. برای حلال ها در اروپا بازار خوبی وجود دارد.

گاز طبیعی جایگزین ارزان بنزین

باقریان در ادامه بیان کرد: مطالعه جامعی روی سوخت جایگزین بنزین نشده است. حالا بحث های HSE (ایمنی) را کنار بگذاریم. از لحاظ اقتصادی، ما سیاست هایی که راجع به گاز سوز کردن یا گازوئیلی کردن داشتیم، همیشه زمانی بوده است که مصرف گازوئیل بیشتر از تولید بوده و به سراغ گازسوز کردن رفته ایم. اما در حال حاضر که گازوئیل زیاد است، بنده ندیده ام مطالعه ای انجام شده باشد.

وی افزود: از طرفی نباید بگوییم چون این قدر جایگاه گاز درست شده است، این تعداد مخزن ساز داریم و اینقدر شغل ایجاد شده است، پس خوب است بگذاریم همین باشد؛ چراکه ممکن است بعد از ده سال برگردیم و ببینیم هزینه های فرصت زیادی برای ما ایجاد کرده است و می توانستیم از روز اول با هزینه کمتر به سمت گازوئیل سوز شدن حرکت کنیم. پس در این مورد یک بررسی جدی نیاز است.

توجه به زنجیره ارزش بسیار مهم است

باقریان درباره مزایای دیگر گاز گفت: خوراک پتروشیمی‌ها به شکل های گاز، مایع و گاهی هم هر دو هستند. البته مصرف برای انرژی هم هست. یعنی برای کسب حرارت به طور مثال از گاز استفاده می کنند. پتروشیمی های با خوراک گاز سودآور هستند اما خوراک مایع سودآور نیست. در عین حال باید پتروشیمی با خوراک گاز هم زنجیره ارزشش که به محصول نهایی می رسد رصد شود.

وی افزود: به طور مثال در حال حاضر متانول در خیلی از کشورها به عنوان ماده اولیه استفاده می شود و ما صادرکننده آن هستیم و از این موضوع خوشحال هستیم. اگر فناوری لازم را نداریم، هدف گذاری ما اشکال دارد. بایستی دولت صادرات متانول را محدود کند.

همه اجزای اقتصاد ما باید سودآور باشد

نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی همچنین گفت: ما باید همیشه خود را خریدار گاز ببینیم. تک تک زنجیره ها باید سودآور باشد. حتی باید گاز را به خودمان بفروشیم. افکار عمومی باید توجیه شوند. با صادر کردن گاز پول هایی وارد کشور می شود که می تواند صرف رفاه مردم شود. می توان فناوری هایی را وارد کرد که منجر به بی نیازی ما از دیگران در کالاهای استراتژیک شود.

وی ادامه داد: چرخه اقتصادی ما در همه اجزا خود باید سودآور باشد. در برندهای تولید نفت خارجی بزرگ مانند توتال و شل و… این اتفاق می افتد. این طور نیست که توتال بگوید من زنجیره تامینم در یک نقطه زیان دارد و در ده نقطه سود آور است و آن ده نقطه، زیان آن یک نقطه را پوشش می دهند پس ما ایرادی ندارد آن زیان را بپذیریم. بلکه می گوید آن ۱۰ نقطه را خودم انجام می دهم و آن یک نقطه زیان آور را کس دیگری هست که بتواند انجام دهد پس برون سپاری می کنم و زیان را متحمل نمی شوم.

مزیت نسبی گاز در رایگان بودن آن نیست

وی با اشاره به مزیت نسبی گاز برای کشور ایران گفت: هر ماده اولیه یک سری شرایط دارد که حضورش در یک کشور باعث مزیت نسبی می شود. اولین نکته رعایت سودآوری و ایجاد ارزش افزوده کاملا منطقی خواهد بود. یعنی ما هیچ جزئی در اقتصادمان نباید باشد که به تنهایی خودش سود آوری نداشته باشد. یعنی فرض کنید ما واردکننده گاز باشیم و بهایش را پرداخت می کنیم. خب حالا باید بررسی کنیم با این گاز چه کنیم که بتوانیم از آن سود آوری کنیم.

وی افزود: متاسفانه تعریف بسترهای اقتصادی از مزیت نسبی ایراد دارد. تعریفشان این است که مزیت نسبی یعنی یک چیز رایگان که فقط بشود از آن پول در آورد. باید بتوانیم روی آنچه مزیت و فراوانی داریم برنامه ریزی کنیم. برای مثال در حال حاضر در گازوئیل فراوانی داریم. در شرایط کنونی تولید گازوئیل بسیار بالاتر از میزان مصرفش در داخل کشور است.

باقریان در پایان گفت: مثلا گازوئیل ما سولفورش زیاد است و مشتری ما سولفور پایین می خواهد. این را می توانیم به یک مجموعه داخلی با قیمت جهانی بفروشیم (مثلا ۲۰۰ هزار لیتر) که سولفورش را پایین بیاورد و اجازه صادراتش را به او بدهیم تا بازارهای جدیدی برای ما ایجاد شود. همچنین می تواند روی رنگ و دانسیته گازوئیل ها کار بکند. قیمت جهانی گازوئیل از نفت سفید پایین تر است. نفت کوره هم از نفت سفید پایین تر است. وقتی نفت سفید را به گازوئیل می زنید پس در دنیا باید گازوئیل را بفروشید پس با قیمت پایین تری فروخته خواهد شد.

انتهای پیام/ نفت و انرژی