چه کسانی از عدم احیای کارت سوخت منتفع می‌شوند؟

مسیر اقتصاد/ جهش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی، آتش قاچاق سوخت را بار دیگر شعله ور کرد. آتشی که از سالهای دور به دلیل پرداخت یارانه دولتی به سوخت روشن شده است و در این سالها هرگز خاموش نشد.

خبرها حاکی از آن است که هم اکنون تمامی مرزهای کشور به نوعی درگیر مسئله قاچاق سوخت هستند و از هر راهی که امکان دارد، سوخت به خارج از کشور قاچاق می شود.[۱]

بررسی ها نشان می دهد که روزانه حداقل ۴۰ میلیون لیتر بنزین و گازوئیل به ارزش ۳۵۰ میلیارد تومان، به خارج از کشور قاچاق می شود.[۲] البته باید توجه داشت که این رغم سرسام آور تنها توسط قاچاقیان عادی و صرفا با ظرف های ۲۰ لیتری انجام نمی شود و ابعاد گسترده تری دارد.

این گستردگی تا جایی است که وزیر نفت چندی قبل در اظهارتی جالب توجه گفت: «قاچاق سوخت فعال و زیاد شده است. این مختص قاچاقچی هم نیست، همه هستند!»[۳]. هرچند منظور وزیر از جمله «همه هستند» تا حد زیادی مبهم است، اما می توان از آن حجم وسیع شیوع این پدیده و البته اشراف اطلاعاتی وزیر از عاملان آن را برداشت کرد.

واکنش دولت در برابر قاچاق سوخت

در این میان رفتار دولت در خصوص مسئله قاچاق سوخت، صرفا یک رفتار انفعالی بوده است؛ به طوری که تاکنون هیچ اقدام عملیاتی در این زمینه انجام نگرفته و تنها به فعالیت های نیروی انتظامی برای کشف محموله های کوچک قاچاق سوخت و دستگیری متخلفین بسنده شده است.

واضح است که با توجه به جذابیت فوق العاده قاچاق سوخت که از تفاوت فاحش قیمت سوخت در ایران و  کشورهای همسایه ناشی می شود، این اقدامات نیروی انتظامی هرگز نمی تواند سبب جلوگیری یا کاهش پدیده قاچاق سوخت شود.

استفاده از کارت سوخت راهکار کلیدی مقابله با قاچاق

در این شرایط زیر ساخت اصلی مقابله با قاچاق سوخت و کنترل مصرف بنزین، کارت سوخت است. اساسا با استفاده از زیرساخت کارت سوخت می توان هرگونه مدل قیمتی و یا سهمیه بندی به منظور کنترل مصرف بنزین را عملیاتی کرد. از طرف دیگر با استفاده از کارت سوخت می توان اشراف دقیقی بر میزان و نحوه مصرف بنزین در کشور داشت.

کارشناسان معتقدند در صورت احیاء کارت سوخت به شکل سابق، کارت سوخت شخصی برای صاحبان آن ارزشمند شده و خرید و فروش و مهاجرت آن به مناطق مرزی (به گفته وزیر کشور، در حال حاضر بیش از ۳۵۰ هزار کارت سوخت به مناطق مرزی مهاجرت کرده است[۴])، کاهش می یابد و در نتیجه شاهد کاهش حاشیه سود قاچاق سوخت خواهیم بود.

چرا از کارت سوخت استفاده نمی شود؟

متاسفانه از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم به دلایل غیرکارشناسی و عمدتا سیاسی و با تک نرخی شدن بنزین، استفاده از کارت سوخت از حالت الزامی خارج شد و حتی مسئولین دولت برای حذف آن تلاش کردند.

با این حال سال گذشته، مجلس شورای اسلامی با اقدامی بجا، ضمن اصلاح ماده (۱) قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت استفاده از کارت سوخت شخصی را الزامی و از حذف آن ممانعت کرد.

پس از تایید شورای نگهبان و ابلاغ این قانون توسط رئیس جمهور، سخنگوی شرکت پالایش و پخش اعلام کرد که با توجه به اینکه قانون مصوب مجلس تاکید کرده است که سوخت گیری فقط با کارت سوخت امکان‌پذیر است و کارت سوخت جایگاه دار فقط برای موارد ضروری استفاده خواهد شد، مالکان خودروهایی که به هر دلیل فاقد کارت سوخت هستند باید به منظور جلوگیری از ایجاد مشکل نسبت به اخذ کارت اقدام کنند.[۵]

البته هیچگاه زمان دقیق از سرگیری استفاده از کارت سوخت مشخص نشد، تاجاییکه اکنون با گذشت حدود یکسال از تصویب و ابلاغ این قانون، همچنان اجرا نشده باقی مانده است.

چه کسانی از عدم احیای «کارت سوخت» منتفع می شوند؟

نکته حائز اهمیت این است در شرایط کنونی که قاچاق سوخت به وضعیت بحرانی رسیده است و هر لحظه کشور متحمل خسارات فراوانی از این محل می شود، می توان با استفاده از زیرساخت کارت سوخت، به سادگی و  بدون هیچ هزینه جانبی و صرفا با اراده دولت و صدور یک بخشنامه برای اجرای قانون، حجم زیادی از قاچاق سوخت را متوقف کرد.

بنابراین تخلف از اجرای این قانون که به سادگی و بی هیچ هزینه ای قابل اجراست، تامل برانگیز است و به نظر می رسد مسئله قاچاق سوخت پیچیده تر از چیزی است که در ابتدا ممکن است تصور شود. باید دید منافع چه کسانی در غیرشفاف بودن مصرف سوخت و عدم استفاده از کارت سوخت درگیر است؛ چرا که بی شک همین افراد در قاچاق سازمان یافته سوخت نقشی کلیدی ایفا می کنند.

پینوشت:

[۱] خبرگزاری مهر، کدخبر: ۴۴۲۸۴۷۵

[۲] خبرگزاری تابناک، کد خبر: ۸۴۲۴۷۹

[۳] تین نیوز، کد خبر: ۱۷۳۴۰۷

[۴]  خبرگزاری ایسنا، کد خبر : ۹۷۰۷۱۶۰۹۴۳۲

[۵] خبرگزاری ایسنا، کدخبر: ۹۶۱۰۱۳۰۷۰۳۷

انتهای پیام/ نفت و انرژی