اصلاح دبیرخانه قدم اول در احیای ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی

به گزارش مسیر اقتصاد حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در ۲۹ بهمن ماه ۱۳۹۲ «سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی» را به رؤسای قوا و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ فرمودند و قوای کشور را به «اجرای بی‌درنگ و با زمان‌بندی مشخص» این سیاست‌ها ملزم کردند. ایشان اجرای این سیاست‌ها را عامل «رفع مشکلات اقتصادی کشور» و «عقب‌نشینی دشمن در زمینه‌ی جنگ تمام‌عیار اقتصادی» علیه ملت ایران دانستند.

اما روند اجرای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی با وجود اهمیت و تأثیر اجرای آن ها بر رفع مشکلات اقتصادی کشور، رضایت بخش نبود؛ مسئله ای که منجر به گلایه رهبر انقلاب در خردادماه ۱۳۹۳ شد:

از روزى که این سیاست هاى اقتصاد مقاومتى اعلام شده است و ذکر آن مکرّر گفته شده است، مسئولین مختلف -دولتى‌ها، مجلس محترم، دستگاه‌هاى مختلف، مسئولان گوناگون- در مقام حمایت و ستایش از این سیاست هاى اقتصاد مقاومتى برآمده‌اند و مکرّر گفته شده، لکن تجربه‌ى بنده به من میگوید که ستایش کافى نیست؛ تعریف کردن کافى نیست؛ حرکت لازم است. بله، افرادى مى‌آیند، مى‌نشینند، در منبرهاى عمومى یا در جلسات خصوصى از مزایاى این اقتصاد مقاومتى مطالبى را بیان میکنند و غالباً هم درست است، امّا خب باید اقدام کرد، عمل کرد.

تشکیل ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی

یکی از دلایلی که موجب شده بود پیشرفت سیاست های اقتصاد مقاومتی رضایت بخش نباشد، نبود متولی برای برنامه ریزی و پیشبرد این مهم بود که موجب شد رهبر انقلاب در جلسه با هیئت دولت در ۴ شهریور ۱۳۹۴ تشکیل ستادی برای پیگیری اقتصاد مقاومتی را ضروری بدانند:

قدم بعدی این است که یک ستاد قوی و هوشمند و نافذالکلمه تشکیل بشود. من البتّه اطّلاع دارم که آقای رئیس‌جمهور شورایی را تشکیل داده‌اند، خود ایشان هم شرکت می کنند، بسیار هم کار خوبی است؛ امّا این آن ستاد فرماندهی نیست. خب آقای رئیس جمهور کارهای فراوان دیگری هم دارند که باید به آنها هم برسند، نمی شود که همه‌ی وقت و همه‌ی همّت، صرف این کار بشود. یک ستادی لازم است -مثل ستادهای فرماندهی که ما در دوره‌ی جنگ داشتیم و در بعضی از کارهای دیگر هم یک ستادهای فرماندهی ایجاد شده که خود شما آقای دکتر روحانی در این مسائل تجربه دارید- یک ستاد فرماندهی لازم دارد که به‌طور دائم رصد کند، نگاه کند، ببیند کدام دستگاه توانسته و پیش رفته، کجا مشکل وجود دارد. چون حرف زدن آسان است، برنامه‌ریزی هم خیلی مشکل نیست، [ولی] عمل‌کردن با اینها فرق دارد؛ خب آدم بخواهد در میدان وارد بشود و پیش برود، گاهی اوقات یک موانعی پیش می‌آید که قبلاً پیش‌بینی نشده، بعضی پیش‌بینی هم شده لکن موانعی است که پیش می‌آید؛ بایستی آن ستاد بتواند به‌صورت ضربتی آن موانع را برطرف کند، راه را باز کند و پیش برود؛ و نافذالکلمه [باشد]، یعنی باید گوش کنند.

دبیرخانه ستاد فرماندهی عامل کندی پیشرفت اقتصاد مقاومتی

پس از این بیانات، ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شکل گرفت تا به عنوان متولی، پیگیر اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی باشد. همچنین وظیفه مدیریت دبیرخانه این ستاد به عهده سازمان برنامه و بودجه قرار داده شد و سازمان برنامه و بودجه نیز دبیرخانه شورای اقتصاد را به عنوان دبیرخانه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی تعیین نمود.

طراحی ناکارآمد دبیرخانه ستاد از حیث نهادی در سازمان برنامه و بودجه و مشترک با شورای اقتصاد و چه از حیث عملیاتی مبتنی بر نوع تعریف پروژه ها و نحوه پیگیری اقدامات، به تدریج موجب شد فعالیت های ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به حاشیه برود و کمرنگ شود.

به عنوان نمونه ستاد و شورای اقتصاد تفاوت های معنادار و اساسی با هم دارند؛ شورای اقتصاد نهادی برای مباحث روتین اقتصاد است اما ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی برای پیگیری اقدامات اولویت دار اقتصاد مقاومتی شکل گرفته بود. لذا یکی بودن دبیرخانه این دو نهاد، منجر به انتقال فرهنگ نهاد اصلی به نهاد جدید شده و فعالیت های آن را به حاشیه می برد.

همچنین تعریف فعالیت های عمده و متعدد برای ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، مسئله ای بود که به دلیل قرار گرفتن در سازمان برنامه و بودجه و با توجه به فرهنگ حاکم بر این سازمان، برای ستاد به وجود آمد و در نهایت منجر به ناکارآمدی آن گردید.