به گزارش مسیر اقتصاد طبق گزارش منتشر شده توسط سازمان تنظیم مقررات انرژی زیمباوه (ZERA) تعرفه برق مشترکین پرمصرف این کشور با در نظر گرفتن معیار قدرت خرید، ۳۵ برابر ایران است.
سازمان تنظیم مقررات انرژی زیمباوه (ZERA) یک شرکت خصوصی است که در چارچوب قانون تنظیم مقررات و زیرمجموعه وزارت نیرو و انرژی کار می‌کند.
این سازمان وظیفه رگولاتوری بخش انرژی زیمباوه را به شیوه ای منصفانه، شفاف، کارآمد و با هزینه ای مناسب برای مصرف کنندگان و تامین کنندگان انرژی بر عهده دارد. ZERA وظیفه رگولاتوری را برای شرکت‌هایی از قبیل انتقال و توزیع برق(ZETDC)، شرکت‌های نفتی و شرکت‌های تولید برق(IPPs) بر عهده دارد[۱].
تعرفه برق در کشور زیمباوه
طبق آخرین دسته بندی انجام شده توسط شرکت ZERA در سال ۲۰۱۴، تعرفه برق بخش خانگی به صورت پله‌ای یا محدودیت جریان، عمومی، صنعتی، تجاری، کشاورزی و موسسات (دولتی، شهرداری و بیمارستان‌ها) مشخص شده است؛ مالیات بر ارزش افزوده و ساعت‌ها و روزهای اوج مصرف نیز در آن مشخص است.
بر این اساس، تعرفه برق خانگی مطابق با جدول زیر محاسبه می‌شود[۲]:
همانطور که در جدول فوق مشاهده می‌شود، تعرفه متوسط برق کشور زیمباوه حدودا ۰.۱۱ دلار یا همان ۱۱ سنت است. بنابراین می توان گفت با نرخ ارز آزاد، هر کیلووات ساعت برق مصرفی در زیمباوه معادل حدود ۹۹۰ تومان است.
این درحالیست که در ایران بهای متوسط برق دریافتی طبق گفته مسئولین وزارت نیرو حدودا ۷۰ تومان به ازای هر کیلووات ساعت است؛ بنابراین می توان گفت متوسط قیمت برق در زیمباوه حدودا ۱۴ برابر ایران است.
به منظور در نظر گرفتن قدرت خرید مردم زیمباوه در مقایسه با ایران، می توان از آمار درآمد سرانه کشورها استفاده کرد.
بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول درآمد سرانه اسمی مردم زیمباوه حدودا ۰.۲ برابر مردم ایران است[۳].بنابراین می‌توان نتیجه گرفت با در نظر گرفتن معیار قدرت خرید، قیمت برق بخش خانگی زیمباوه نسبت به ایران در حدود ۷۰ برابر گران تر است. یعنی کشور زیمباوه با اینکه از لحاظ قدرت خرید مردم، بسیار از ایران ضعیف‌تر هستند، اما تعرفه برق آن‌ها از ایران بسیار گران‌تر است.
حمایت یارانه‌ای از مشترکین کم‌مصرف در زیمباوه
طبق مقاله منتشر شده در سال ۲۰۰۲، در زیمباوه اولین دسته مشترکین، بیشینه مصرف ۵۰ کیلووات ساعت در ماه دارند. این دسته عمدتا مصارف روشنایی و رادیو دارند و پخت و پزشان را با سایر سوخت‌ها انجام می‌دهند.
دومین و بزرگترین دسته مشترکین خانگی، مشترکینی هستند که بیشینه مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت در ماه دارند. این دسته عمدتا مصارف روشنایی و یک یا دو عدد اجاق برقی دارند.
سومین دسته نیز که مصرف بیش از ۳۰۰ کیلووات ساعت در ماه دارند. این دسته اجاق برقی، یخچال و آبگرمکن استفاده می‌کنند. این گروه جزو افراد پردرآمد جامعه هستند.
در زیمباوه تعرفه‌گذاری به صورت پلکانی در نظر گرفته شده است. تعرفه سطوح دو پله اول بر اساس ارزیابی درآمد خانوارهای هر پله و توانایی پرداخت آن‌ها و مقایسه با هزینه سوخت‌های جایگزین به صورت یارانه‌ای مشخص می‌شود. به عنوان مثال، توانایی پرداخت خانوار در حدود ۵ الی ۱۰ درصد هزینه‌های خانوار تعریف می‌شود. با توجه به اینکه مشترکین پله آخر افراد پردرآمد هستند، لذا تعرفه سطوح پله آخر نیز به صورت آزاد و غیر یارانه‌ای مشخص شده است[۴].
تعرفه برق مشترکین پرمصرف در ایران و زیمبابوه
از سوی دیگر همانطور که در جدول قبل مشاهده می‌شود، تعرفه متوسط برق، برای مشترکین پرمصرف برابر با ۱۵ سنت است. بنابراین مشترکین پرمصرف در زیمباوه به ازای هر کیلووات ساعت ۱۳۵۰ تومان پرداخت می‌کنند.
اما در ایران، پرمصرف‌ها به طور متوسط ۱۹۰ تومان برای هر کیلووات ساعت برق می‌پردازند که نسبت به بهای تمام شده تولید یا واردات برق بسیار پایین است. با در نظر گرفتن درآمد ۰.۲ برابری سرانه مردم زیمباوه می‌توان گفت تعرفه برق مشترکین پرمصرف در زیمباوه ۳۵ برابر ایران است.
در نمودار زیر اختلاف میانگین قیمت و همچنین اختلاف قیمت مشترکین پرمصرف در ایران و زیمباوه مشاهده می‌شود:
-
- Zimbabew
ضرورت اصلاح تعرفه پلکان‌های مشترکین پرمصرف در ایران
در کشور زیمباوه، به مانند ایران تعرفه های برق به صورت پلکانی تعیین شده است. تعیین تعرفه های قیمتی به صورت پلکانی مزایای فراوانی همچون کاهش قیمت بیشتر برای مشترکین کم مصرف و جریمه مشترکین پرمصرف را به همراه دارد؛ اما لازمه بهره مندی از این مزایا، تعیین مناسب سطوح قیمتی در تعرفه های پلکانی است.
مطابق نمودار قبل در زیمباوه سطوح تعرفه پلکانی قیمت برق به نحوی در نظر گرفته شده است که مصرف ۳۰۰ کیلووات به عنوان قیمت تمام شده و الگوی مصرف در نظر گرفته می‌شود. مشترکینی که کم‌تر مصرف کنند مورد حمایت مالی و یارانه‌ای قرار گرفته و مشترکینی هم که بیش از ۳۰۰ کیلووات مصرف کنند، بهای بیشتری از هزینه تمام شده تولید برق را می‌پردازند.
پینوشت:
[۱] www.zera.co.zw
[۲] https://www.zera.co.zw/images/ZETDC_Tariff_Schedule.pdf
[۳] List_of_countries_by_GDP_(nominal)_per_capita
[۴] Tariffs and Subsidies in Zimbabwe’s Reforming Electricity Industry
