به گزارش مسیر اقتصاد طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی از تجارت خارجی ایران در سال ۱۳۹۶ میزان واردات کشور در این مدت با افزایش ۵.۲ درصدی به ۴۳.۷ میلیارد دلار رسیده است.
در این میان اما افزایش میزان واردات «قطعات منفصله تولید خودرو» و «لوازم یدکی خودرو» نقشی اساسی در افزایش واردات در سال گذشته داشته است.
افزایش ۱۱۱ درصدی واردات قطعات منفصله برای تولید خودروی سواری
در سال گذشته میزان واردات قطعات منفصله وسایل نقلیه با افزایش ۱۱۱ درصدی به بیش از ۴.۱ میلیارد دلار رسیده است. این میزان واردات قطعات منفصله وسایل نقلیه در طول سال های اخیر بی سابقه بوده و موجب ثبت رکوردی جدید در این زمینه شده است. به این ترتیب در سال گذشته قطعات منفصله تولید خودرو به صدر کالاهای وارداتی ایران رسیده است.
همچنین آمارهای سه ماهه ابتدایی سال جاری نیز نشان می دهد که آمار واردات قطعات منفصله همچنان در حال افزایش است؛ بطوریکه مجموع واردات قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری به ارزش ۷۸۰ میلیون دلار رسیده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲ برابر شده است.
در زمینه واردات قطعات منفصله وسایل نقلیه کشورهای چین، فرانسه، سوئد، کره جنوبی و ژاپن بیشترین سهم را در مبادی واردات ایران داشته اند.
در مقابل آمار صادرات قطعات منفصله وسایل نقلیه حاکی از آن است که تراز تجاری کشور در بخش قطعات منفصله برای تولید خودروی سواری به شدت منفی است و میزان صادرات قطعات منفصله وسایل نقلیه به ۵۰۰ میلیون دلار نمی رسد.
افزایش ۴۸ درصدی واردات لوازم یدکی خودرو
واردات لوازم یدکی خودرو نیز با افزایش ۴۸ درصدی به بیش از ۹۰۰ میلیون دلار رسیده است و در مقابل، در این مدت میزان صادرات لوازم یدکی خودرو به ۱۲۳ میلیون دلار می رسد.
عراق، افغانستان و سوریه عمده کشورهایی هستند که صادرات قطعات به آن ها انجام می شود. همانطور که مشخص است تراز تجاری در لوازم یدکی خودرو نیز همچون قطعات منفصله وسایل نقلیه به شدت منفی است.
تعادل در تراز تجاری لازمه توسعه صنایع قطعه سازی
یکی از مهم ترین راهکارهای پیشنهادی به دولت برای بی اثر کردن تحریم ها، برقراری سیاست تراز تجاری در بخش های مختلف اقتصاد، به ویژه صنایعی از کشور است که ارزبری بالایی دارند و تولیدات آن ها ارتباط زیادی با تجارت خارجی دارد.
تعادل در تراز تجاری سبب می شود تا میزان صادرات کالا و واردات آن با یکدیگر تناسب داشته باشد؛ همچنین که میزان ارزبری در هر صنعت را نیز متناسب می کند.
بنابراین هر صنعتی لازم است بتواند بخش قابل توجهی از ارز مورد نیازش را تامین کند؛ در غیر اینصورت امکان واردات بیش از حد معینی را نباید داشته باشد.
صنعت قطعه سازی به عنوان یکی از صنایع پیشران کشور بایستی به سمت تعادل در تراز تجاری حرکت کند؛ اقدامی که در بسیاری از کشورها محقق شده است. به عنوان نمونه کشور ترکیه که از بزرگترین صادرکنندگان قطعات خودرو در جهان است، در بخش قطعات خودرو دارای تعادل در تراز تجاری است.
الزام ارائه گواهی صادرات برای واردات قطعه
به منظور ایجاد تعادل تراز تجاری در بخش قطعات خودرو، در ابتدای امر پیشنهاد می شود تا به صادرکنندگان خودرو و قطعات خودرو گواهی صادرات اعطا شود.
در این گواهی صادرات بایستی میزان حجم دلاری صادرات قطعات مشخص باشد. همچنین لازم است این گواهی قابل خرید و فروش و واگذاری به غیر باشد.
در مرحله بعدی لازم است تا قوانین واردات قطعات خودرو اعم از قطعات منفصله برای تولید خودروی سواری و لوازم یدکی به صورتی اصلاح شود که با صادرات گره بخورد. در واقع واردکنندگان قطعات خودرو صرفا باید در صورتی امکان ترخیص خودرو از گمرک داشته باشند که به عنوان نمونه، معادل حداقل ۶۰ درصد ارزش دلاری قطعه وارداتی، گواهی صادرات ارائه نمایند.
این اقدام سبب می شود تا واردکنندگان قطعات خودرو که بخشی از آن ها خودروسازان و قطعه سازان فعلی هستند، برای واردات قطعات روی به صادرات بیاورند و کیفیت خود را نیز بهبود دهند.
علاوه بر این می توان تأمین ارز حاصل از واردات قطعات خودرو را از محل همین صادرات بدست آورد. یعنی دولت ارزی بابت واردات قطعات خودرو به واردکننده پرداخت نمی کند و ارز حاصل از واردات از محل صادرات تأمین می شود.
مشابه این اقدام در سالیان ابتدایی توسعه صنعت خودرو در کره جنوبی رخ داده است. در آن سال ها خودروسازان کره جنوبی به ازای صادرات خودرو به کشورهای هدف نظیر ایالت متحده آمریکا، اجازه واردات قطعات منفصله برای مونتاژ خودروهای سواری لوکس را داشتند.
این اقدام موجب شده بود تا ارز حاصل از واردات قطعات منفصله برای مونتاژ خودروهای لوکس از محل صادرات خودرو تأمین شود. همچنین این سیاست سبب شد تا خودروهای تولیدی کره جنوبی از کیفیت بهتری بهره مند شوند و با گذشت حدود ۲۰ سال، ۷۰ درصد محصولات تولیدی در خاک کره جنوبی به کشورهای هدف صادر شود.
