مسیر اقتصاد/ از اقدامات مهمی که می تواند موجب رونق صنعت خودرو به عنوان یک لوکوموتیو اقتصادی در کشور شود، داخلی سازی قطعات خودرو است.
در واقع سیاست صنعتی در حوزه خودرو باید به گونه ای باشد که از ساخت قطعات خودرو در داخل کشور حمایت شود. از موانع بهبود داخلی سازی در صنایع قطعه سازی عدم صرفه به مقیاس است.
صرفه به مقیاس به معنای آن است که با افزایش حجم تولید، هزینه متوسط تولید هر واحد کالا کاهش می‌یابد. دلایل متعددی برای این مسئله وجود دارد که شامل مواردی همچون کسب تخفیف در خرید به دلیل حجم بالای خرید، افزایش تجربه و یادگیری کارکنان، کسب منابع مالی بیشتر، سرشکن شدن هزینه‌های بازاریابی در بازارهای وسیع تر و بهبود فناوری تولید می شود. شواهد نشان می دهد که در بازارهای صنعتی ایران از جمله صنایع قطعه سازی از صرفه های مقیاس به خوبی بهره برداری نمی شود.
در واقع یکی از عواملی که سبب شده تا عمق ساخت داخل اغلب خودروها با گذشت حدود ۲۰ سال از تولید افزایش نیابد و تغییر چندانی نکند، عدم بهره برداری از صرفه مقیاس در صنایع خودروسازی است.
به عنوان نمونه بعضی از خودروهای داخلی در قطعاتی که چندان ارزش افزوده بالایی هم ندارند، داخلی سازی نشده اند. بررسی ها نشان می دهد که عدم بهره برداری از اقتصاد مقیاس چالش اصلی این حوزه است. در واقع تولید این قطعات در داخل کشور با مقیاس موجود صرفه اقتصادی ندارد.
مقیاس کوچک صنایع قطعه سازی عامل بالا بودن هزینه تولید
کوچک بودن صنایع قطعه سازی ایران علت اصلی عدم بهره برداری از منافع ناشی از مقیاس است. در واقع مقیاس کوچک این صنایع یکی از علل بالا بودن هزینه تمام شده و قیمت است.
در حال حاضر بیش از ۱۵۰۰ واحد قطعه سازی در کشور فعال است، که اغلب این ها واحدهای کوچک هستند. کوچک بودن این واحدهای قطعه سازی سبب شده تا علاوه بر اینکه بازدهی تولید پایین بیاید، خودروساز نیز دست برتر را داشته و بر واحدهای قطعه سازی فشار وارد آورد.
افزایش داخلی سازی با تجمیع واحدهای قطعه سازی
تجمیع واحدهای قطعه سازی به عنوان راهکاری به منظور افزایش بهره وری صنایع قطعه سازی می تواند مؤثر واقع شود. همچنین با ادغام قطعه سازان می توان انتظار داشت تا تولید قطعاتی که صنایع خودروسازی در آن خودکفا نشده اند، صرفه اقتصادی داشته باشد.
ادغام واحدهای قطعه سازی سبب عمیق‌تر شدن دید قطعه‌سازان خواهد شد و آنها می‌توانند با به اشتراک گذاشتن سرمایه و امکانات خود، علاوه بر دستیابی کامل به بازارهای داخلی، بازارهای صادراتی جدید ایجاد کنند.
در این باره محبی نژاد دبیر انجمن صنایع همگن تخصصی قطعه سازی کشور با بیان اینکه اگر در زنجیره تامین قطعات، لایه بندی منطقی ایجاد شود (یعنی قطعه‌سازان خیلی بزرگ داشته باشیم) و روابط بین اجزای این زنجیره به درستی تعریف شده باشد، ادغام راهکار خوبی به‌شمار می‌رود، تأکید کرده است: در صورت تنظیم روابط و فرهنگ‌سازی لازم، ادغام راه‌حل بسیار مناسبی برای کاهش هزینه‌ها، انجام تحقیق و توسعه هرچه بیشتر و همچنین صادرات وسیع خواهد بود.[۱]
وزارت صنعت به دنبال تجمیع واحدهای قطعه سازی
زمزمه تجمیع واحدهای قطعه سازی در آذرماه سال گذشته توسط معاون وزیر صنعت مطرح شد. آنطور که منصور معظمی رئیس هیأت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران اعلام کرد، این وزارتخانه طرحی مبنی بر ادغام قطعه‌سازان در دست دارد.
بر این اساس، بنا شد کنسرسیومی مشترک از مسؤولان وزارت صنعت، قطعه سازان و البته خودروسازان تشکیل شود تا بررسی‌های لازم درباره مزایا و معایب و چالش‌های ادغام قطعه‌سازان را مورد بررسی قرار دهد تا در صورت امکان این طرح وارد فاز اجرایی شود.
پینوشت:
[۱] دنیای اقتصاد کدخبر: ۳۳۱۷۵۵۲
