به گزارش مسیر اقتصاد 23 دانشگاه ایران در سال ۲۰۱۸ امکان حضور در نظام رتبه‌بندی لایدن را کسب کرده‌اند که حاکی از افزایش ۵ دانشگاه ایرانی در این شاخص علم‌سنجی است.
این گزارش که بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده از موسسه علم‌سنجی لایدن به‌دست‌آمده است، نشان می‌دهد که دانشگاه تهران همچنان بهترین دانشگاه ایرانی ازنظر کمی و کیفی است و نسبت به سال گذشته توانسته است ۱۶ پله جایگاه خود را در بین دانشگاه‌های جهان ارتقا دهد.
همچنین گزارش اخیر حاکی از افزوده شدن دانشگاه‌های کاشان، علوم پزشکی تبریز، علوم پزشکی مشهد، بوعلی سینا و شهید باهنر کرمان در بین دانشگاه‌های برتر جهان است.
موسسه علم‌سنجی لایدن
لایدن یکی از نظام‌های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هرساله دانشگاه‌های برتر دنیا را بر اساس شاخص‌های معتبر علم‌سنجی مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار می‌دهد.
نظام رتبه‌بندی لایدن تولیدات دانشگاه‌ها را بر اساس میزان ارجاع آن‌ها و نسبت مقالات مورد ارجاع به کل مقالات ارزیابی می‌کند. در واقع از نظر مرجع لایدن آن مقاله‌ای ارزش دانشگاه را ارتقا می‌دهد که مورد استناد محققان دیگر دنیا نیز واقع شود و موجب گسترش علم در وسعت بین‌المللی گردد.
ملاک رتبه‌بندی در سیستم لایدن تعداد مقالات چاپ‌شده در مجلات معتبر علمی، مقالات مجموعه یک درصد، مقالات مجموعه ۱۰ درصد و مقالات مجموعه ۵۰ درصد است. بر این اساس مجموعه یک درصد به مقالاتی اطلاق می‌شود که در بین ۱% از مقالات با بیشترین ارجاع قرارگرفته‌اند و مجموعه ۱۰ درصد و ۵۰ درصد نیز به مقالاتی اطلاق می‌شوند که به ترتیب جزو ۱۰% و ۵۰% از مقالات با بیشترین ارجاع قرار دارند.
در این سیستم که در کشور هلند واقع است، اطلاعات مربوط به این شاخص‌ها از پایگاه داده علوم (Web of Science) جمع‌آوری می‌شود.
گزارش ۲۰۱۸ لایدن
در سال ۲۰۱۸، گزارش علم‌سنجی لایدن دانشگاه‌های دنیا در ۹ شاخص در قالب دو معیار کلی مرجعیت علمی و دیپلماسی علمی مورد رتبه‌بندی قرار داده است. این ارزیابی‌ها از تولیدات علمی دانشگاه‌ها در سال‌های ۲۰۱۳ الی ۲۰۱۶ از پایگاه اطلاعاتی Web of Science استفاده کرده است.
معیار مرجعیت علمی (تأثیر علمی) از شاخص‌هایی چون مقالات یک درصد برتر، مقالات ۵ درصد برتر، مقالات ۱۰ درصد برتر و مقالات ۵۰ درصد برتر بهره گرفته است.
معیار دیپلماسی علمی نیز از شاخص‌هایی چون همکاری علمی، همکاری بین‌المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از ۵۰۰۰ کیلومتر استفاده کرده است.
وضعیت دانشگاه‌های ایران در گزارش ۲۰۱۸
گزارش سال ۲۰۱۸ موسسه علم‌سنجی لایدن حاکی از حضور ۲۳ دانشگاه ایرانی در این شاخص است و نسبت به سال گذشته و سال‌های قبل‌تر تعداد بیشتری از دانشگاه‌های ایرانی حضور دارند.
در سال ۲۰۱۸ دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، پزشکی تهران، صنعتی شریف، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، علم و صنعت ایران، فردوسی مشهد، شیراز، تبریز، پزشکی شهید بهشتی، علوم و تحقیقات تهران، شهید بهشتی، صنعتی خواجه نصیر، اصفهان، گیلان، کاشان، پزشکی اصفهان، پزشکی شیراز، پزشکی تبریز، پزشکی مشهد، بوعلی سینا و شهید باهنر کرمان استاندارد لازم برای حضور در رتبه‌بندی لایدن را کسب کرده‌اند و موردسنجش این موسسه قرارگرفته‌اند.
در رتبه‌بندی اخیر این نظام علم‌سنجی در حالی ۲۳ دانشگاه ایرانی در جمع ۹۳۸ دانشگاه برتر جهان قرارگرفته‌اند که در سال گذشته حضور دانشگاه‌های ایرانی با ۱۸ دانشگاه بوده است. ۵ دانشگاه کاشان، علوم پزشکی تبریز، علوم پزشکی مشهد، بوعلی سینا و شهید باهنر کرمان در سال ۲۰۱۸ به جمع دانشگاه‌های برتر جهان راه‌یافته‌اند.
روند ایران در موسسه علم‌سنجی جهانی
بررسی دانشگاه‌های کشور در رتبه‌بندی لایدن حاکی از آن است که هرساله عملکرد دانشگاه‌های کشور در حال رشد بوده است.
ایران که در سال ۲۰۱۲ هیچ دانشگاهی را در این شاخص جهانی نداشت، در سال ۲۰۱۳ توانست ۵ دانشگاه را در این شاخص قرار دهد و در سال‌های بعد به ترتیب ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۸ و ۲۳ دانشگاه را در این شاخص ثبت کند.
مقایسه ایران با کشورهای منطقه
در رتبه‌بندی سال ۲۰۱۸ لایدن، ایران با ۲۳ دانشگاه در صدر کشورهای خاورمیانه قرار دارد و کشور ترکیه دارای ۱۹ دانشگاه و عربستان دارای ۴ دانشگاه بوده‌اند و سایر کشورهای منطقه نتوانسته‌اند حضوری مؤثر در این شاخص رتبه‌بندی داشته باشند.
جزئیات عملکرد دانشگاه‌های ایران در شاخص علم‌سنجی
عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در شاخص تولیدات علمی در رتبه‌بندی لایدن در جدول زیر نمایش داده‌شده است. بر اساس این جدول دانشگاه تهران برترین دانشگاه ایرانی در این شاخص است. همان‌طور که در جدول زیر نیز مشخص است در سال ۲۰۱۸ نسبت به سال گذشته دانشگاه تهران، امیرکبیر، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، علم و صنعت، فردوسی مشهد و تبریز به ترتیب ۱۶، ۲۰، ۹، ۴،۱۱، ۱۱، ۳۱ و ۲۵ پله ترقی یافته‌اند.
