به گزارش مسیر اقتصاد اخیرا با تشدید روند خشکسالی و کاهش میزان بارندگی در کشور، بحث واردات آب به موضوع بسیاری از محافل علمی و سیاستگذاری تبدیل شده است؛ به طوری که این موضوع در مجلس شورای اسلامی، وزارت دفاع و مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد بررسی قرار گرفته است.
بدین منظور واردات آب از کشور تاجیکستان به استان خراسان رضوی و شهرهای طبس و یزد و همچنین احیای دریاچه ارومیه با انتقال آب رودخانه مرزی ارس در دستور کار مسئولین قرار دارد.
طرح واردات آب با انتخاب مشاوران خارجی کلید خورد
در همین خصوص اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور، سه شنبه هفته گذشته گفت: موضوع احیای دریاچه ارومیه به هیچ وجه نمی‌تواند از دستور کار دولت ایران خارج شود، حتی اگر نیاز باشد که میلیاردها دلار اعتبار خارجی برای این کار اختصاص دهیم که طرح‌های انتقال آب از خارج از کشور به دریاچه ارومیه را اجرا کنیم، حتماً این کار را انجام خواهیم داد؛ چون حیات بخش وسیعی از جمعیت کشور وابسته به این دریاچه است و ایران در هیچ شرایطی نمی‌تواند نسبت به دریاچه ارومیه بی‌تفاوت باشد.
وی افزود: در طول سالهای گذشته ستاد تصمیمات متعددی اتخاذ کرده است و یکی از مباحثی که از ابتدا مطرح بود موضوع انتقال آب حتی از دریای خزر و از خارج کشور به دریاچه ارومیه بود که این موضوع همچنان در دستور کار قرار دارد و مشاور خارجی نیز انتخاب شده تا مطالعات لازم را انجام دهد.
هزینه بالای واردات آب به کشور
این تصمیمات در حالی است که در چند سال اخیر، هر زمان که میزان بارندگی اندکی بهبود یافته بحث واردات آب نیز از دستور کار خارج شده و هر زمان که کاهش نزولات آسمانی خود را نشان داده است، مسئولان نیز بحث واردات آب را دوباره مطرح کرده اند.
واردات آب به کشور که از آن «بدترین نوع وابستگی به خارج» نیز یاد می شود، مخالفت بسیاری از کارشناسان را به همراه داشته است؛ آنها معتقدند این کار از قدرت چانه زنی کشور روی مباحث مختلف کاسته و هزینه هنگفتی در احداث خط لوله انتقال آب به کشور به همراه خواهد داشت.
اما سوال اینجاست که برای واردات حدود ۲۰ میلیارد متر مکعب آب در سال به جز هزینه های خطوط انتقال آب، کشور باید به چه میزان هزینه پرداخت کند؟ (واردات حدود ۱۳ میلیارد متر مکعب آب برای ارومیه و حدود ۷ میلیارد متر مکعب آب برای یزد و طبس پیش بینی شده است)
با احتساب چگالی ۱ کیلوگرم برای هر لیتر آب، واردات ۲۰ میلیارد متر مکعب آب معادل با واردات روزانه ۵۵ میلیون تن آب است؛ یعنی روزانه ۴۲ هزار فروند نفت‌کش با ظرفیت نفت‌کش سانچی (که در آب‌های چین غرق شد) و یا حدود ۵ میلیون تانکر حمل آب در روز.
بر این اساس هزینه واردات آب با فرض یک تومان (۱۰ ریال) به ازای هر لیتر آب، طبق گفته هدایت‌ا… فهمی معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفا، نسبت به قیمت تمام‌شده واقعی استحصال هر لیتر آب و بدون احتساب هزینه‌های حمل‌ونقل و نوسانات ارزی، معادل ۲۰ هزار میلیارد تومان می‌شود.
راهکار تامین آب برای مصارف شرب و غیر شرب چیست؟
کارشناسان معتقدند ایران توانایی تامین آب مورد نیاز زیستگاه های خود را دارد و می توان با روشهای گوناگون اقدام به تولید آب در کشور نمود؛ به همین منظور آنان اجرای حداکثری عملیات آبخیزداری را پیشنهاد می کنند.
با اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری و سد زیرزمینی و با اختصاص ۲۰ هزار میلیارد تومان، می توان سالانه تا ۲۰ میلیارد متر مکعب آب را به چرخه تولید برگرداند.
هر چند هزینه واردات ۲۰ میلیارد متر مکعب آب از کشورهای دیگر با هزینه آبخیزداری برابری می کند، لکن با این میزان هزینه علاوه بر توسعه زیرساخت ها به اشتغال بسیاری از مردم بومی کشور نیز کمک می شود.
همچنین آبخیزداری پس از سپری شدن زمان نه چندان زیادی (نهایتا ۵ سال) به تولید ثروت و بازگشت سرمایه می انجامد اما واردات آب، خروج ارز از کشور را در پی دارد؛ ضمن اینکه وابستگی مهمی برای کشور ایجاد می کند که تامین امنیت غذایی را با مشکل مواجه خواهد کرد.
بنابراین ضروری است در اولویت بندی تخصیص بودجه های مرتبط با منابع آبی کشور تجدیدنظر شود و آبخیزداری نسبت به واردات آب در اولویت قرار گیرد.
