به گزارش مسیر اقتصاد در طول تاریخ بسیاری از اقتصاددانان و مسئولین تجارت خارجی کشورهای پیشرفته، تلاش کرده اند با ارائه نظریات مختلف تجارت آزاد را به سود تمامی کشورهای جهان نشان دهند.
اما بخش مهمی از این نظریات با اهداف خاصی همچون افزایش دسترسی شرکت های خود به بازارهای کشورهای درحال توسعه مطرح شده است.
آزادسازی تجاری ابزاری برای توسعه نیست
مقامات کشورهای غربی و اقتصاددانان لیبرال، آزادسازی تجاری را ابزاری برای توسعه کشورها مطرح کرده اند. آن ها مدعی هستند کشورهای توسعه یافته غربی نیز با اتخاذ سیاست های تجارت آزاد و حذف موانع تجاری موفق به توسعه شده اند.
اما تاریخ توسعه یافتگی این کشورها نشان می دهد آن ها در دوران توسعه خود همواره از سیاست های حمایتی متعدد، همچون ممنوعیت واردات بهره برده اند.
بریتانیا و آمریکا با تجارت آزاد توسعه نیافته اند
به طور خاص بریتانیا که سردمدار سیاست های تجارت آزاد در قرن های اخیر محسوب می شود، در اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم میلادی، که دوران رونق اقتصادی این کشور محسوب می شود، سیاست های تجاری بسیار محدودی را اعمال کرده است.
کشور آمریکا نیز که در طول دو قرن اخیر یکی از موفق ترین کشورها در زمینه توسعه تجارت خارجی بوده است، در اوایل دوران توسعه خود به طور گسترده از سیاست های حمایت گرایانه بهره برده است.
دیگر کشورهای توسعه یافته همچون ژاپن، کره جنوبی و تایوان نیز، که امروزه به عنوان کشورهای توسعه یافته شناخته می شوند، از این قاعده مستثنی نیستند و همگی از سیاست های حمایت گرایانه بهره برده اند.
تجارت آزاد مانع توسعه کشورهای درحال توسعه
در مقابل تاریخ توسعه کشورهای غیرغربی و کمتر توسعه یافته نشان می دهد که هر زمان این کشورها از سیاست های حمایت گرایانه استفاده کرده اند، تولید ثروت با استفاده از نیروی کار داخلی بیشتر بوده است؛ در مقابل هر زمان به سیاست های تجارت آزاد روی آورده اند، بخش های تولیدی با رکود مواجه شده است.
اتخاذ سیاست های تجارت آزاد از سوی کشورهای توسعه یافته، همواره با تحریکات کشورهای توسعه یافته غربی انجام گرفته است و نتیجه ای جز بهره مندی آن ها از بازار مصرفی گسترده کشورهای درحال توسعه درپی نداشته است.
از بین رفتن رونق کشاورزی سنگال با اتخاذ سیاست های تجارت آزاد
به عنوان یک مثال چنانچه به بیش از دو دهه قبل بازگردیم، کشور سنگال تا پیش از سال ۱۹۹۴، از بخش کشاورزی پر رونقی برخوردار بود. اما در این سال این کشور به توصیه کشورهای توسعه یافته غربی، به اتخاذ سیاست های تجارت آزاد روی آورد و تعرفه واردات محصولات کشاورزی را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
کاهش تعرفه بخش کشاورزی موجب شد بسیاری از تولیدات این بخش همچون گوجه فرنگی و مرغ، در رقابت با محصولات وارداتی قابلیت رقابت نداشته باشند و از میزان تولید آن ها کاسته شد. از آن زمان به بعد بخش زیادی از نیازهای سنگال به محصولات کشاورزی از طریق واردات تأمین شد و بخش زیادی از کشاورزان شغل خود را از دست دادند.
طرح مزیت های تجارت آزاد به منظور دستیابی به بازار ماهی سنگال
بعد از کاهش رونق بخش کشاورزی، مردم سنگال به ماهی گیری روی آوردند و توانستند بخش زیادی از نیاز خود را از این طریق پوشش دهند. اما رونق این بخش نیز تنها یک دهه ادامه داشت.
در اواخر دهه گذشته میلادی کشورهای اروپایی قصد داشتند با انعقاد توافقنامه ای با این کشور، مجوز استفاده کشتی های خود از سواحل سنگال را دریافت کنند.
استفاده کشتی های اروپایی از سواحل دریایی سنگال به منظور ماهی گیری، به افزایش تولید ماهی و کاهش فقر در این کشور کمک می کرد. اما به طور قطع این اقدام به سرکوب کشتی های داخلی منجر می شد چراکه با ورود کشتی های اروپایی امکان رونق شرکت های داخلی در زمینه هایی همچون ساخت قایق، ماهی گیری و تجارت ماهی از بین می رفت.
در آن زمان نمایندگان تجاری اتحادیه اروپا با بیان نظریاتی در باب مزیت تجارت آزاد قصد داشتند کشور سنگال را از اتخاذ رویه های حمایت گرایانه و اعطای امتیاز ماهی گیری به شرکت های داخلی منصرف نمایند.
منبع: گاردین
