به گزارش مسیر اقتصاد علی لاریجانی رییس مجلس در نشست اخیر خود با اعضای کمیسیون تلفیق مجلس تاکید کرد که «انواع طرح ها برای قیمت بنزین باید بررسی شود، اما در هر حال به اقشار کم‌درآمد فشار وارد نشود.»
وی همچنین تصریح کرد که بنزین دونرخی نیز یکی از سناریوها بوده که می تواند در این راستا بررسی شود.
یارانه دولت به مصرف انرژی توسط مردم
قیمت حامل‌های انرژی در ایران یارانه‌ای و کمتر از قیمت صادراتی آن است؛ به این معنا که اگر دولت به‌جای فروش گاز، برق و فرآورده‌های نفتی به مشتریان داخلی، آن را صادر کند درآمد بیشتری به دست خواهد آورد. بنابراین هر مصرف‌کنندۀ داخلی، با مصرف انرژی عملاً از دولت یارانه دریافت می‌کند.
در مورد بنزین، در حال حاضر یارانه به خودروها داده می شود به طوری که فردی که صاحب چهار یا پنج خودرو است به اندازه تعداد خودروهای خود از یارانه بنزین ۱۰۰۰ تومانی استفاده می کند و فرد فاقد خودرو از این یارانه محروم است.
در واقع از آنجا که قیمت واقعی بنزنی ۲۰۰۰ هزار تومان است، فردی که در ماه ۵۰۰ لیتر بنزین مصرف می کند، معادل ۵۰۰ هزار تومان از دولت یارانه دریافت می کند. این درحالیست که افراد کم مصرف یا کسانی که مصرف بنزین ندارند، از این یارانه بهره نمی برند.
همچنین در مصرف گاز و برق نیز عدالت رعایت نمی شود به طوری که افراد ثروتمندی که دارای منزل چند صد متری هستند، خیلی بیشتر از افرادی که خانه های کوچک تری دارند، برای مصرف گاز و برق یارانه می گیرند؛ چرا که قیمت های برق و گاز نیز یارانه ای بوده و کمتر از قیمت واقعی آن عرضه می شود.
اعطای کارت انرژی به خانوار برای مدیریت یارانه ها
اما اگر «اعتبار مصرف انرژی ارزان قیمت» در قالب «کارت اعتباری انرژی» به هر نفر یا هر خانوار اختصاص یابد، یارانۀ انرژی به صورت عادلانه تر توزیع می گردد و حتی فردی که فاقد خودرو و موتورسیکلت است نیز از این یارانه بهره مند می گردد.
با استفاده از کارت انرژی، متوسطی از میزان مصرف که به صورت سبدی از صورت های مختلف انرژی (برق، گاز، بنزین و …) است به هر فرد تخصیص پیدا می کند و به ازای آن، به هر فرد یارانه مشخصی تعلق می گیرد که به حساب سرپرست خانوار در کارت انرژی وی ذخیره می گردد.
این کارت، فقط اعتباری مشخص برای پرداخت هزینه سوخت به شمار می رود و به معنای پرداخت پول نقد نیست. کارت اعتباری انرژی را تنها می توان برای پرداخت قبوض و هزینه مصرف سوخت (و یا حتی کرایۀ تاکسی و اتوبوس و…) مورد استفاده قرار داد.
خانواده ها در صورت صرفه جویی می توانند شارژ سوخت های خود را ذخیره کنند یا اینکه آن را به کارت انرژی شخص دیگری منتقل نمایند. برای استفاده از این کارت می توان از بستر سامانه کارت سوخت فعلی و یا کارت هوشمند ملی نیز استفاده کرد.
افزایش ۵۰۰۰ میلیارد تومانی درآمد دولت با اجرای کارت انرژی در حوزه بنزین
اگر فرض کنیم اجرای این طرح با بنزین آغاز شود، با سهمیه ۲۰ لیتر بنزین برای هر نفر در ماه، مابه التفاوت قیمت فعلی بنزین (۱۰۰۰ تومانی) با بنزین با نرخ جدید (۱۵۰۰ تومانی)، به صورت یارانه در کارت انرژی سرپرست هر خانوار شارژ می شود.
بر این اساس یک خانواده ۴ نفره فارغ از تعداد خودرو (بدون خودرو یا دارای چند خودرو) ۸۰ لیتر یارانه به صورت مابه التفاوت قیمت بنزین (برابر ۴۰ هزار تومان در ماه) دریافت می کند که به صورت زیر قابل استفاده است:
- در صورتی که خانواده ای فاقد وسایل نقلیه بنزین سوز باشد، می تواند از این یارانه برای پرداخت سایر قبوض انرژی استفاده کند و یا این سهمیه را به کارت انرژی دیگران منتقل کند.
- با احتساب سهمیه ۲۰ لیتری برای هر نفر در ماه و جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، ۵۳.۳ میلیون لیتر در روز سهمیه بنزین یارانه ای می شود و مابقی این مصرف تا ۸۱ میلیون لیتر (متوسط مصرف کنونی کشور) از بنزین آزاد با قمیت ۱۵۰۰ تومان استفاده خواهند کرد.
- حتی در گام اول، می‌توان به جای ایجاد زیرساخت جدیدی برای کارت انرژی، سهمیۀ بنزین هر خانوار را به کارت‌های سوخت فعلی واریز نمود. هر سرپرست خانوار شمارۀ کارت سوختی که مایل است سهمیه‌اش به آن واریز شود را در سامانه‌ای اعلام می‌کند. از این طریق، خانوارهایی که مصرف بنزین ندارند، به نحوی که خود صلاح می‌دانند از این یارانه به صورت عادلانه بهره‌مند میشوند. با این اقدام، نه‌تنها دولت یارانۀ نقدی جدیدی نسبت به سال جاری به مردم نمی‌‌دهد، بلکه با توجه به تخمین مصرف حدود ۲۸ میلیون لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی در روز، افزایش درآمدی معادل ۵۰۰۰ میلیارد تومان خواهد داشت.
طرح کارت انرژی با عناوین گوناگون از قبیل «سهمیا» و یا «طرح کایاب» مطرح شده اما تا کنون اقدام جدی در این خصوص انجام نشده و پیگیری‌های لازم برای آن صورت نگرفته است.
اجرای این طرح به مراتب بهتر از افزایش قیمت بنزین برای همه به یک اندازه است چرا که چنین اقدامی، به خانوارهای متوسط و رو به پایین کشور فشار جدی وارد می کند.
