به گزارش مسیر اقتصاد یکی از الزامات گسترش حمل و نقل ریلی تهیه ناوگان ریلی مورد نیاز کشور است. بنا بر آمار رسمی شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی در سال ۹۵ تعداد کل ناوگان ریلی کشور برابر ۲۴ هزار واگن باری، ۱۹۰۰ واگن مسافری و ۹۱۵ لکوموتیو است.
طبق سند چشم‌انداز حمل‌ونقل ریلی در افق ۱۴۰۴ تعداد ۳۶ هزار واگن باری، ۴۵۰۰ واگن مسافری و ۲۱۰۰ لکوموتیو مورد نیاز کشور خواهد بود. بر این اساس، در سال جاری چندین تفاهم نامه و قرارداد واگن سازی با شرکت های خارجی برای تهیه ناوگان ریلی مورد نیاز کشور امضا شده است.
توافق نامه ساخت واگن با شرکت فرانسوی
اول مرداد ماه سال جاری، توافق نامه همکاری مشترک در ساخت واگن های مترو شهری و حومه میان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، شرکت آلستوم فرانسه و شرکت ایریکو (شرکت توسعه صنایع ریلی ایرانیان) امضا شد. محمد رضا نعمت زاده وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت در مراسم امضای توافق نامه در جمع خبرنگاران گفت: «در این مشارکت سه جانبه شرکت های پیش گفته به ترتیب با سرمایه گذاری ۲۰، ۶۰ و ۲۰ درصدی حضور دارند.»
نعمت زاده هدف از این مشارکت را توسعه کارخانجات ایریکو در ابهر دانست. وی بیان داشت: «پیش بینی شده که هزار دستگاه واگن با مشارکت شرکت آلستوم در این مجموعه ساخته شود و با توجه به سهام عمده آنها در این قرارداد، ما نیز خواستار صادرات واگن به خارج کشور علاوه بر تامین نیاز داخلی شدیم.»
وی خاطر نشان کرد: «بر اساس این توافق نامه، قرار است آخرین فناوری های روز جهان نیز به کشور وارد و در بخش نخست همکاری، ۲ هزار دستگاه واگن مورد نیاز مترو تامین شود.»[۱]
انعقاد قرارداد تولید مشترک واگن با شرکت روسی
نهم مرداد قرارداد تولید مشترک واگن بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) و شرکت ترنس مش هلدینگ روسیه از طریق کارخانه واگن پارس امضا شد.
منصور معظمی رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در این مراسم گفت: «شرکت ترنس مش هلدینگ بزرگترین شرکت لکوموتیو ساز روسیه است که ۳۳ درصد سهام آن متعلق به شرکت آلستوم فرانسه است.»
وی بیان داشت: «مدل همکاری در این قرارداد، تاسیس یک شرکت مشترک با سهم سرمایه گذاری ۸۰ درصدی طرف خارجی (شرکت ترنس مش) و ۲۰ درصد ایدرو خواهد بود که پس از تشکیل شرکت با فاینانس ۲ میلیارد یورو، مدل و برنامه کسب و کار تهیه خواهد شد.»
فروش شرکت ایرانی به شرکت مشترک ایران، روسیه و فرانسه
معظمی ادامه داد: «پس از آن با خرید شرکت واگن پارس، اقدام به تولید و تامین محصولات مورد نیاز کشور در حوزه های تعیین شده صنایع ریلی خواهد شد که به مرور زمان متناسب با پروژه های آتی حجم سرمایه گذاری ۲ طرف افزایش خواهد یافت.»
وی بیان داشت: «از جمله محورهای این تفاهم نامه، حداکثر ساخت داخل و استفاده از توانمندی داخلی خواهد بود و مدیریت شرکت در آن به صورت چرخشی تعریف شده است.» [۲]
قرارداد تولید واگن ریل باس با کره جنوبی
۱۱ آذر قرارداد ساخت ۴۵۰ دستگاه واگن مسافری ریل‌باس بین شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، ایریکو و شرکت هیوندایی روتم کره جنوبی با تامین مالی ۷۲۰ میلیون یورویی کره انجام شد. بر اساس این قرارداد ۱۵۰ دستگاه واگن در کره و ۳۰۰ دستگاه واگن در ایران تولید می شود.
سعید محمدزاده معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیر عامل راه آهن در حاشیه انعقاد این قرارداد گفت: «انتقال دانش فنی از سوی سازنده تجهیزات کره‌ای انجام می‌شود و ایریکو لیسانس ساخت را از شرکت هیوندای کره دریافت می‌کند.» [۳]
این سخنان مدیر عامل راه آهن در حالی مطرح شد که به گفته ناصر صوفی مدیرعامل ایریکو، طبق قوانین فاینانس تنها ۲۳ درصد قرارداد و رقم فاینانس در کشور فاینانس‌گیرنده می‌تواند جذب شود. [۴]
قرارداد تولید مشترک واگن با روسیه
سرانجام ۲۷ آذر ماه، قرارداد تولید مشترک ۲۰ هزار دستگاه واگن باری، ۱۰۰۰ دستگاه واگن مسافری و ۳۵۰ دستگاه لوکوموتیو با تامین مالی ۳ میلیارد یورویی روسیه بین ایران و روسیه امضا شد.
به گفته عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی بر اساس این قرارداد بلافاصله ساخت ۶ هزار دستگاه واگن توسط واگن‌سازان کوثر، پارس و فولاد درخشان آغاز می‌شود. [۵]
فروش لیزینگی واگن راهکار حل مشکلات واگن سازان
آنچه در قراردادهای مذکور برای کشور حائز اهمیت است، انتقال دانش فنی و استفاده از حداکثر توان تولید داخلی است. با این حال با توجه به قوانین فاینانس، به نظر می رسد در این قراردادها بیشتر قطعات مورد نیاز برای ساخت واگن، از طرف شرکت های خارجی وارد کشور شده و در داخل کشور مونتاژ می شود.
بنابراین لازم است مسئولین در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید و اشتغال، به جای قراردادهای تامین مالی از خارج کشور، از منابع داخلی برای ساخت واگن استفاده کنند و شرایط را برای آن فراهم آورند.
واگن سازان داخلی به خودکفایی ۷۰ درصدی در تولید واگن باری و خود کفایی ۵۰ درصدی در تولید واگن مسافری رسیده اند و در حال حاضر با کمتر از ۳۰ درصد ظرفیت خود کار می کنند؛ لذا اقدام جهت تامین مالی داخلی، فعال سازی این ظرفیت ها را نیز به دنبال خواهد داشت.
راهکار استفاده از منابع مالی داخل کشور برای تولید واگن، فروش لیزینگی واگن به خریداران داخلی است. در این مدل، دولت منابع مالی برای تولید واگن توسط واگن‌سازان داخلی را فراهم می کند و با راه اندازی شرکت های تامین مالی و لیزینگی، واگن را به صورت اقساطی به خریداران داخلی واگن می فروشد. در این روش، مشکلات مالی واگن سازان داخلی رفع شده و نیازی به تامین مالی از خارج کشور نیز نخواهد بود.
پینوشت:
[۱]: خبرگزاری ایرنا کد خبر: ۸۲۶۰۷۶۹۴
[۲]: خبرگزاری ایرنا کد خبر: ۸۲۶۱۶۲۳۳
[۳] : خبرگزاری فارس کد خبر: ۱۳۹۶۰۹۱۱۰۰۰۷۴۳
[۴]: خبرگزاری فارس کد خبر: ۱۳۹۶۰۹۱۲۰۰۰۴۷۵
[۵]: خبرگزاری فارس کد خبر: ۱۳۹۶۰۹۲۷۰۰۰۶۶۷
