به گزارش مسیر اقتصاد در دهه های اخیر نظام سرمایه داری در اغلب کشورهای جهان حاکم بوده است اما نتوانسته اهداف مد نظر مردم را محقق نماید.
سرمایه داری یک استراتژی حکومت داری است که پایه اساسی آن مالکیت خصوصی است در آن اصل «تولید برای سود بیشتر» به عنوان پیش فرض در نظر گرفته می شود.
در نظام سرمایه داری این طور تصور می شود که اگر همه چیز به حال خود رها شود و دولت هیچ دخالتی در امور نداشته باشد، سازوکار حاکم بر بازار ها خود به خود به سمت بهترین وضعیت تعادلی پیش خواهد رفت. در مقابل هر مداخله دولت موجب تضعیف سازوکارهای بازار و عملکرد بدتر نظام اقتصادی می شود.
اقتصاددانانی همچون آدام اسمیت جزء بنیان گذاران اصول نظام سرمایه داری محسوب می شوند. آدام اسمیت در سال ۱۷۷۶ میلادی در کتاب خود با عنوان «ماهیت و دلایل ثروت ملل»، که به طور گسترده با عنوان ثروت ملل شناخته میشود، برای اولین بار اصول اساسی این نظام حکومت داری را بازگو کرده است. با اینحال عبارت «سرمایه داری» برای اولین بار توسط کار مارکس، منتقد جدی این نظام و بنیان گذار نظام کمونیست در سال ۱۸۴۸ به کار برده شده است.
عدم کارایی نظام سرمایه داری برای مردم جهان مسلم شده است
در طول قرن های اخیر به استثناء برخی زمان ها و در برخی کشورها نظام سرمایه داری و بازار آزاد به طور گسترده در اغلب کشورهای جهان اجرایی شده است. با این حال در طول ۱۰۰ سال اخیر این نظام حکومت داری با انتقادات گسترده ای مواجه شده است و این انتقادات رو به افزایش است.
امروزه تقریبا برای همه مردم دنیا مسلم شده است که نظام سرمایه داری کارایی لازم برای تحقق اهداف مطلوب اقتصادی را ندارد. گرچه هنوز هم بخش عمده مردم تحت نظام های سرمایه داری زندگی می کنند.
مشکلات اساسی نظام سرمایه داری
نظام سرمایه داری موجب حذف طبقه متوسط از جامعه و ایجاد دو بخش فقیر و غنی می شود و به این ترتیب یک اختلاف طبقاتی گسترده به وجود می آورد. در نظام سرمایه داری قیمت کالاها به قدری افزایش پیدا می کند که بخش زیادی از مردم جامعه از خرید آن ها محروم می شوند.
در نظام سرمایه داری افراد معدودی برنده می شوند و وضعیت بهتری پیدا می کنند اما در مقابل بخش زیادی از مردم با مشکلات بیشتری مواجه می شوند. حرص و آز افراد ثروتمند که کسب و کارهای بزرگ را می گردانند در نظام سرمایه داری به طور روز افزون موجب تخریب پایه های اقتصادی جامعه می گردد.
اصولی همچون رقابت پذیری بهانه ثروتمندان برای افزایش منافع خود است
موافقان نظام سرمایه داری در اصل کارایی بی چون و چرای به اصولی همچون رقابت پذیری، تنظیم بهینه قیمت ها از طریق سازوکار بازار و مواردی از این دست استدلال می کنند. اما در عمل در نظام های سرمایه داری این اصول اجرایی نشده اند و نخواهند شد.
اشکالاتی که به ورود و مداخله دولت در اقتصاد مطرح می شود در عمل در نظام سرمایه داری نیز وجود دارد با این تفاوت که در این نظام ها این سرمایه داران عمده هستند که قواعد بازار را تعیین می کنند.
بنابراین اصولی همچون رقابت پذیری در عمل به دستاویزی برای نظام های سرمایه داری تبدیل شده اند که در آن ها منافع افراد ثروتمند تأمین می شود.
نظام سرمایه داری در عمل به فاشیسم منجر شده است
نظام فاشیستی طبق تعریف به نظامی گفته می شود که در آن یک درصد از جامعه تمایلات خود را به ۹۹ درصد دیگر جامعه تحمیل می کنند. در حال حاضر در نظام های سرمایه داری نیز دقیقا همین اتفاق رخ داده است. این درحالیست که اصولی همچون رقابت پذیری و آزادی واقعی در تضاد با این وضعیت هستند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در اظهار نظری در این خصوص گفته است: «فاشیسم، سرمایه داریِ در حال فروپاشی است.»
بنابراین لازم است نظام حاکم بر کشورها تغییر کند و اشکلات نظام سرمایه داری که درحال حاضر در کشورها حاکم است برطرف شود تا شرایط برای بهبود وضعیت اقتصادی فراهم شود.
منبع: اینترنشنال من
