مسیر اقتصاد/ در ادامه یادداشت های پیشین پیرامون چگونگی نقش آفرینی نخبگان در اقتصاد مقاومتی، در این نوشته به نقش نخبگان در پژوهش و تولید دانش کاربردی مرتبط با اقتصاد مقاومتی، پرداخته شده است.
شاید در اولین برداشت ها از مفهوم اقتصاد مقاومتی، جایگاه «پژوهش و تولید دانش» چندان مورد توجه واقع نشود؛ در حالیکه دانش، در همه انواع مختلف آن شامل دانش چیستی، دانش چرایی، دانش کیستی و دانش چگونگی، در زمره الزامات مقاوم سازی اقتصاد محسوب می شوند. در یک اقتصاد مبتنی بر دانش، چهار فرآیند تولید، توزیع، انتقال و کاربرد دانش، به عنوان ویژگی متمایزکننده آن از سایر اقتصادهای سنتی است. برای تحقق چهار فرایند فوق، بازیگران متعددی فعالیت می کنند که نخبگان علمی، یکی از اصلی ترینِ آن ها محسوب می گردند.
با حرکت کشور در مسیر اقتصاد دانش بنیان، نیازهای دانشی شرکت های دانش بنیان نیز به مرور زمان افزایش یافته و لزوم استفاده از منابع دانشی خارج از سازمان علاوه بر داشته های درون سازمانی، بیشتر می شود. در چنین شرایطی، نخبگان یکی از مطلوب ترین گزینه های دنیای صنعت برای حل مسائل علمی و فنی محسوب می گردند؛ زیرا انتقال دانش از ایشان با سهولت بیشتری صورت می پذیرد و در مقایسه با سایر روش های انتقال دانش و تجربه، هزینه کمتری نیز به بنگاه ها تحمیل می شود.
هر قدر نخبگان از سرمایه اجتماعی بیشتری برخوردار باشند و دسترسی ایشان به شبکه متخصصان بالاتر باشد، تمایل صنعتگران به برقراری ارتباط با ایشان نیز افزایش می یابد. بدین ترتیب، نخبه می تواند به نقطه اتصال جامعه علمی و صنعتی تبدیل شود.
با افزایش یافتن دامنه نیازهای کشور به مهارت های نخبگان، می بایست سازوکاری طراحی گردد که طی آن به طور نظام مند، نخبگان با همکاری سایر محققان در دانشگاه ها، آماده پاسخگویی به نیازهای اجتماعی و صنعتی گردند. در ادامه، یک نمونه موفق در کشور در زمینه فعالیت های حل مسائل صنعتی و ارتقاء بهره وری معرفی شده است.
در این نمونه موفق، تیمی متشکل از یک نخبه علمی و تعدادی از پژوهشگران دانشگاهی، مبادرت به انجام اقداماتی در راستای کمک به بهبود ویژگی های عملکردی محصولات شرکت های دانش بنیان کرده اند. این تیم که به عنوان مشاور در کنار یک تیم سرمایه گذار خطرپذیر فعالیت می کند، وظیفه ارزیابی فنی محصولات متقاضی سرمایه گذاری خطرپذیر را بر عهده دارد. ویژگی ها و فعالیت های شاخص این تیم به شرح زیر می باشد:
۱- اعضای این تیم که تحت سرپرستی یکی از نخبگان علمی و آشنا به تجربیات صنعتی فعالیت می کنند، تحت استخدام شرکت سرمایه گذار خطرپذیر نبوده و کسوت اصلی ایشان، “محقق دانشگاهی” است.
۲- اعضای تیم پس از ارجاع طرح جهت اظهار نظر فنی پیرامون آن، در ۲ بخش نظرات خود را اعلام می دارند:
یک – مشاوره درباره ریسک فنی و میزان عملی بودن طرح از نظر فنی
دو – مشاوره درباره نقاط قابل بهبود برای افزایش کارایی محصول
۳- در صورت نیاز صاحب طرح، اعضای این تیم به عنوان مشاور وی در ادامه فعالیت های تحقیق و توسعه، ایفای نقش می کنند
۴- هر کدام از اعضای تیم، در زمینه تحقیقاتی خود صاحب مقالات و اختراعات متعددی بوده و نسبت به محصول مورد مطالعه، از سابقه علمی قابل قبولی برخوردار هستند
۵- علی رغم کوچک بودن اندازه این تیم (حداکثر ۱۰ نفر)، توانمندی ایشان به هنگام مواجهه با مسائل جدید برای حل آن ها، به ۲ دلیل بسیار بالاست:
یک – آشنا بودن ایشان به مبانی علمی و روش های پژوهش
دو – دسترسی به شبکه بزرگی از متخصصان
بنابراین ضروری است تا ساختاری ایجاد شود که طی آن، نخبگان دانشگاهی بتوانند در شرکت های دانش بنیان به عنوان یکی از مصادیق مهم اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی نقش آفرینی نموده و پژوهش های خود را به سمت مسائل این شرکت ها جهت دهی نمایند.
