به گزارش مسیر اقتصاد بندر چابهار به عنوان یکی از ۱۴ نقطه استراتژیک دنیا محسوب می‌گردد چرا که تنها بندر مهمی است که خارج از تنگه هرمز و خلیج فارس قرار داشته و به آب‌های بین المللی متصل است.
این بندر از نظر طبیعی در عرض جغرافیایی پایین تری قرار دارد و بیش از ۳۰ ساعت نسبت به بندرعباس به دریاهای آزاد نزدیک‌تر است.
برای عملیاتی کردن پتانسیل بندر چابهار نیاز به اتصال این بندر به شبکه ریلی وجود دارد. با اتصال این بندر راهبردی به شبکه ریلی زمینه ترانزیت کالا در کریدور شمال-جنوب ایجاد خواهد شد. همچنین پتانسیل معدنی شرق کشور و همسایه‌های شرقی از جمله افغانستان بالفعل خواهد شد.
جزئیات پروژه راه آهن چابهار-سرخس
به این منظور، احداث خط ریلی چابهار-سرخس به عنوان یک پروژه عمرانی در سال ۸۹ تعریف شده است. پیش‌بینی‌های این پروژه برای احداث ۱۳۵۰ کیلومتر راه‌آهن انجام شده است که شامل ۱۱ کیلومتر پل و ۱۲ کیلومتر تونل می شود.
این محور از ۲ قطعه اصلی تشکیل شده است. قطعه اول آن تحت عنوان چابهار ـ زاهدان، امکان اتصال چابهار به شبکه ریلی کشور را فراهم می‌آورد و قطعه دوم آن که در حال حاضر در انتهای فاز مطالعاتی قرار دارد، امکان اتصال زاهدان به بیرجند و نهایتاً اتصال به شبکه ریلی در حوالی تربت حیدریه را برقرار می کند.
پیشرفت ۲۰ درصدی فاز اول پروژه پس از ۷ سال
پروژه اتصال خط ریلی چابهار به شبکه ریلی کشور از سال ۸۹ شروع شده و در فاز اول مسیر چابهار زاهدان، از سال ۸۹ تاکنون فقط ۲۰ درصد پیشرفت داشته است؛ این پروژه از لحاظ فنی با مشکل خاصی روبرو نیست اما به دلیل قطره چکانی بودن ردیف بودجه آن و به طور کلی وابستگی به بودجه با مشکلاتی مواجه شده است.
استفاده از مدل BOT برای اجرای پروژه های عمرانی بدون بودجه دولت
به دلیل وابستگی به بودجه دولت، این پروژه عمرانی مانند بسیاری از پروژه های دیگر با پیشرفت مناسبی روبرو نبوده است. لذا در صورت تداوم روند فعلی، اتمام این پروژه‌ها بیش از ۱۰ سال زمان نیاز دارد.
یکی از متداول‌ترین روش های جهانی برای حل این مسأله استفاده از مدل های همکاری عمومی ـ خصوصی (Public – Private partnership) در تامین مالی و جذب سرمایه‌های بخش غیردولتی است.
مزیت مهم این روش‌ها، حفظ منافع دو طرف همکاری یعنی دولت و بخش غیردولتی به طور هم زمان است. با استفاده از این مدل به ویژه در پروژه‌های نیمه تمام بزرگراه، راه‌آهن و نیروگاه که آورده مالی نیز دارد و سودآور است، می‌توان بدون نیاز به بودجه جدید، نسبت به تکمیل و بهره‌برداری از این طرح‌ها اقدام کرد.
در این میان یکی از بهترین روش‌های استفاده از مشارکت عمومی – خصوصی با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد در این کریدور، استفاده از مدل BOT (ساخت ـ بهره‌برداری ـ انتقال) است. در این مدل پروژه به بخش خصوصی واگذار شده و بهره برداری از آن و سودآوری حاصل از آن نیز تا زمان معین در اختیار آن است.
