به گزارش مسیر اقتصاد همانطور که در دو مطلب قبلی اشاره شد، با توجه به تغییر ریاست سازمان توسعه تجارت و همچنین هدفگذاری کشور در افزایش صادرات، که طبق آن بایستی طی پنج سال آینده صادرات کشور بیش از ۳ برابر و طی ده سال آینده بیش از ۵ برابر شود، ضروری است این سازمان تمرکز اصلی خود را بر رفع موانع صادرات غیرنفتی در کشور بگذارد.
در دو مطلب قبلی به بررسی ۵ مانع پیش روی صادرکنندگان و ارائه راهکار برای رفع آن پرداخته شد. این موانع عبارت بودند از مشکلات نقل و انتقال پول؛ مشکلات موجود در حمل و نقل محصولات صادراتی؛ موانع گمرکی؛ مشکلات موجود در بازاریابی محصولات و نبود تضمین صادراتی مناسب برای صادرکنندگان ایرانی.
در ادامه به بررسی دیگر موانع صادراتی موجود و راهکارهای رفع آن پرداخته می شود:
۶- مشکلات ناشی از بسته‌بندی نامناسب محصولات صادراتی: یکی از مشکلات اصلی صادرات کشور، مسئله عدم بسته‌بندی مناسب است. بخش قابل توجهی از صادرات کشور خصوصا در بخش محصولات کشاورزی، به شکل فله و یا با بسته‌بندی نامناسب انجام می‌گیرد؛ این درحالیست که چنانچه صنعت بسته‌بندی کشور در این زمینه فعال شود، علاوه بر ایجاد ارزش افزوده بیشتر در داخل کشور، امکان بازاریابی مناسب تر و صادرات بیشتر این محصولات فراهم می‌شود. شناسایی کالاهایی که با این مسئله مواجهند همچون پسته، زعفران و خرما و در نظر گرفتن مشوق صادراتی برای صادرات آن‌ها با بسته بندی مناسب و همچنین کمک به ایجاد شرکت‌های متخصص در امر بسته‌بندی، می‌تواند در این زمینه مفید واقع شود.
۷- مشکلات موجود در عدم مدیریت بازار کشورهای هدف: در برخی موارد، شرکت‌های تولیدی ایران برای بدست آوردن سهم از بازار کشورهای هدف خود به رقابت با دیگر تولیدکنندگان ایرانی می‌پردازند. این مسئله در برخی موارد موجب رقابت کاذب بین صادرکنندگان ایرانی شده است و باعث می شود در عمل ارزش افزوده چندانی از صادرات نصیب صادرکنندگان ایرانی نشود. چنانچه این شرکت‌ها با هماهنگی یکدیگر بازار هدف را بین خود تقسیم نمایند، امکان بهره‌برداری بیشتر از این بازارها فراهم می‌شود. در این موارد لازم است به منظور مدیریت بازار کشورهای هدف، کنسرسیوم‌هایی متشکل از شرکت‌های صادراتی ایجاد شود تا بین آن‌ها هماهنگی برقرار شده و از رقابت کاذب جلوگیری گردد. برای این منظور سازمان توسعه تجارت می‌تواند پس از شناسایی موارد مورد نظر و با هماهنگی اتاق بازرگانی اقدامات لازم را به انجام رساند.
۸- مشکلات موجود در اخد روادید: درحال حاضر یکی از مشکلات اصلی صادرکنندگان ایرانی، مشکلاتی است که در زمان اخذ روادید از کشورهای هدف با آن مواجه هستند. بازرگانان بین‌المللی عموما ویزاهای با مدت طولانی و با امکان ورود و خروج چند باره دریافت می‌کنند تا بتوانند فعالیت‌های خود در کشورهای مقصد را به خوبی مدیریت نمایند. اما در مورد صادرکنندگان ایرانی که در کشورهای همسایه فعالیت دارند، اینگونه نیست و عموما ایشان برای هر بار مسافرت به این کشورها مجبور به اخذ مجدد روادید هستند و حتی در برخی موارد، کشورهای دیگر به دلایل مختلف برای بازرگانان ایرانی ویزا صادر نمی‌کنند. این مسئله علاوه بر تحمیل هزینه‌های زیاد، موجب عدم امکان برنامه‌ریزی مناسب در اقدامات صادرکنندگان ایرانی شده است. برای حل این مشکل لازم است دستگاه دیپلماسی کشور در کنار سازمان توسعه تجارت، با کشورهای هدف تجارت ایران، رایزنی‌های لازم را به انجام رسانند.
۹- کمبود پروازهای مستقیم به شهرهای هدف صادراتی: مشکل دیگری که صادرکنندگان با آن مواجه هستند، کمبود پروازهای مستقیم به شهرهای هدف صادراتی است. به عنوان نمونه محصولات صادراتی ایران عمدتا به شهرهای جنوبی کشور روسیه صادر می‌شود درحالیکه صادرکنندگان ایرانی برای سفر به آنجا لازم است ابتدا به مسکو و یا یکی دیگر از شهرهای مرکزی و شمالی روسیه سفر کنند و از آنجا به شهرهای مورد نظر خود بروند. این مسئله نیز با برقراری خطوط پروازی مستقیم به شهرهای هدف صادراتی مرتفع می‌گردد.
در پایان لازم به ذکر است که گرچه ۹ مانع مطرح شده در این سه مطلب تمامی مشکلات موجود را در بر ندارند، اما مشکلات اصلی صادرکنندگان بوده که رفع آن‌ها می‌تواند بخش زیادی از موانع را مرتفع نماید. همچنین از آنجا که منافع حاصل از رفع این موانع به طور کامل و بدون هیچ انحرافی به صادرکنندگان واقعی می‌رسد، می‌تواند نقش به‌سزایی در افزایش صادرات غیرنفتی کشور، خصوصا صادرات به همسایگان داشته باشد. بنابراین لازم است رئیس جدید سازمان توسعه تجارت، رفع این موانع را در اولویت قرار داده و برای این منظور، با دیگر دستگاه‌های مرتبط هماهنگی‌های لازم را به عمل آورد.
