مسیر اقتصاد/ یکی از نقش هایی که نخبگان در اقتصاد مقاومتی می توانند ایفا کنند، مشارکت در ترویج و فرهنگ سازی اقتصاد مقاومتی است که به عنوان یکی از نقش های نخبگان در یادداشت “راهکارهای نقش آفرینی نخبگان در تحقق اقتصاد مقاومتی” بررسی شد.
در این یادداشت ضمن پرداختن به یکی از ابعاد ترویج و فرهنگ سازی اقتصاد مقاومتی، نقش ویژه نخبگان در ایجاد تغییرات نهادی در جامعه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
اگر اندکی تعریف نخبگی را از تعریف مرسوم بنیاد ملی نخبگان فراتر در نظر بگیریم و مولفه اصلی نخبگی را توانمندی فرد نخبه در اثرگذاری روی محیط پیرامونی، ملی و بین المللی تعریف نماییم، میتوان نگاه تازه ای به این افراد داشت. به عبارت دیگر، میتوان نخبگان را به عنوان «عوامل ایجاد تغییر» در جامعه دانست که اگر به درستی حمایت و راهبری شوند، موجب اثرگذاری های گسترده در جامعه خواهند شد.
یکی از توانمندی های نخبگان در جامعه، امکان شناسایی و تحلیل مسائل و پدیده های اجتماعی و ارائه راهکار در خصوص آن است؛ به همین دلیل، این افراد در جامعه از مقبولیت نسبی برخوردار هستند. در صورتی که این مقبولیت با مولفه های تعهد و دلسوزی برای کشور نیز همراه گردد، قابلیت ایجاد تغییرات اجتماعی و دامنه اثرگذاری آن توسط ایشان بیش از پیش فراهم می شود.
در یک دسته بندی از چگونگی تصمیم گیری افراد، میتوان به ۳ نوع کلی اشاره کرد: ۱- تصمیم گیری با اطلاعات کامل، ۲- تصمیم گیری با اطلاعات نیمه کامل و ۳- تصمیم گیری بدون شناخت. نظریه های علمی بیان می کنند که نخبگان جامعه، در صورت پیشرو بودن و افزایش مداوم سرمایه های اجتماعی خود، می توانند در موارد ۲ و ۳ به عنوان مرجع تصمیم گیری دیگر افراد جامعه قرار گیرند. به عبارت دیگر، عملکرد نخبگان و رفتار ایشان در مواجهه مسائل مختلف –به عنوان مثال در انتخابات و فرآیند انتخاب یک کاندید-، به عنوان الگوی رفتاری برای سایر مردم جامعه قلمداد میگردد.
به منظور قرار گرفتن نخبگان کشور در چنین جایگاهی و نقش آفرینی ایشان در اقتصاد مقاومتی به عنوان یکی از مسائل اصلی کشور که همراهی و همگامی مردم را نیازمند است، ایشان بایستی اقدامات زیر را انجام دهند:
۱) رهبری افکار از طریق گفتار و عملکرد متناسب با هم
۲) ارائه توضیح شفافی در مورد ضرورتهای تغییر
۳) نشان دادن خطرات وضع موجود و فرصت های جدید برای تغییر
۴) توجه کردن به توانایی های ویژه منطقه/کشور برای رشد و کامیابی
۵) عینیت بخشی به موفقیت های حاصل از اقدامات تغییر
۶) تلاش برای کاهش شکاف بین درک افراد از نیاز به تغییر با سایرین
۷) فراهم آوری منابع و ابزارهای مورد نیاز برای آسان سازی تغییر
۸) ایجاد تعادل بین ثبات و تغییر و جلوگیری از تغییرات بیش از اندازه
۹) رعایت حقوق مردم برای پرسیدن سوال، مخالفت و نپذیرفتن تغییر
۱۰) ابراز موافقت با کسانی که موافق تغییر هستند
۱۱) حفظ صبوری به هنگام پیاده سازی تغییر
۱۲) بهره گیری از تجربیات تغییرات ایجاد شده در گذشته
۱۳) تکرار کردن مدام سوالاتِ: چه کسی، چه چیزی، چه زمانی، کجا، چرا و چگونه، درباره تغییر
۱۴) ایجاد فرهنگ “آغاز از خود” در تغییرات و بهبود
نمونه های موفق این شیوه از عملکرد و اثرگذاری نخبگان در جامعه را می توان در رفتارهای افرادی همچون «شهید طهرانی مقدم» در ایجاد پیشرفت های فناوری و تغییر باور عمومی به اینکه “مامیتوانیم”، مشاهده کرد. همچنین، تمرکز بر موفقیت های شرکت های دانش بنیان که غالبا توسط نخبگان جوان راه اندازی و راهبری می شوند، می تواند در ایجاد تغییرات فرهنگی و نهادی مورد نیاز جامعه، نقش بارزی را ایفا نماید.
بنابراین باید گفت که ضروری است نخبگان با حضور در جامعه به منظور ترویج و فرهنگ سازی گفتمان اقتصاد مقاومتی با رویکردهای مذکور، این مهم را در بدنه مردمی و اجتماعی کشور تفهیم کرده و حمایت و حرکت عمومی در مطالبه اقتصاد مقاومتی از مسئولین را به میدان بیاورند. در این زمینه ضروری است شرایطی از جمله امکان حضور در همایش های عمومی، مساجد و برنامه های فرهنگی شهری برای نخبگان صاحب نظر و عمل در اقتصاد مقاومتی توسط نهادهای مسئول فراهم گردد و نخبگان نیز رویکردهای مذکور را در تعاملات خود به کار گیرند.
