به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، در سا‌ل‌های گذشته، اعطای وام قرض الحسنه ازدواج مهم‌ترین سیاست حمایتی کشور در تسهیل ازدواج جوانان و تشکیل خانواده در راستای اصل ۴۳ قانون اساسی بوده است.
این سیاست حمایتی از سال ۱۳۸۷ با وام قرض الحسنه ۲ میلیون تومانی آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ به ۳ میلیون تومان برای هر یک از زوجین رسید؛ از آن سال با وجود افزایش هزینه های ازدواج، میزان این وام حمایتی تغییری نداشت.
سرانجام در سال ۱۳۹۵ و در جریان بررسی بودجه این سال، نمایندگان مجلس نهم طی تصویب تبصره ۲۹ قانون بودجه، میزان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هریک از زوجین را از مبلغ ۳ به ۱۰ میلیون تومان افزایش و دوره بازپرداخت را از ۳ به ۴ سال ارتقاء دادند.
بر اساس این ماده قانونی، بانک مرکزی موظف به مدیریت اعطای این وام به متقاضیان و همچنین نظارت بر حسن اجرای آن توسط بانک‌ها و جریمه بانک‌های متخلف در این زمینه شد.
اقدامات بانک مرکزی برای اجرای مصوبه وام ازدواج
بانک مرکزی بعد از تصویب این قانون، طی دو بخش‌نامه تکالیف بانک‌ها در اجرای این قانون را معین کرد. بر طبق این بخش‌نامه‌ها، بانک‌ها موظف شدند هر ماه در مجموع ۱۵۰ هزار فقره وام ازدواج به متقاضیان اعطا کنند؛ به علاوه اینکه حداکثر مساعدت و همکاری را در اخذ ضامن با زوجین داشته باشند.
همچنین مقرر شد که بانک‌ها هر ۱۵ روز یکبار نسبت به اعلام آمار و عملکرد خود در اجرای قانون مذکور به بانک مرکزی اقدام کنند.
بانک مرکزی با توجه به متن قانون که طی آن تکلیف شده بود تا هر بانک بر اساس میزان سهم خود از منابع قرض الحسنه جاری و پس انداز وام بدهد، سهم هر یک از بانک‌ها در اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را تعیین کرد.
در جدول زیر سهمیه ۲۷ بانک مذکور به صورت مجزا بر اساس آمار ارائه شده توسط بانک مرکزی، به همراه تعداد تسهیلات پرداخت شده در سال گذشته و نسبت این تسهیلات به سهم هر بانک نمایش داده شده است:
| ردیف
|
نام بانک و موسسه اعتباری | تعداد تسهیلات ابلاغی طی سال جاری (فقره) | تعداد تسهیلات پرداختی تا تاریخ ۹/۱۲/۱۳۹۵ (فقره) | نسبت تسهیلات پرداختی به تسهیلات ابلاغی |
| ۱ | ملی ایران | ۲۳۲،۰۰۰ | ۱۹۷،۶۴۳ | %۸۵.۱ |
| ۲ | سپه | ۵۶،۰۰۰ | ۵۰،۵۲۴ | %۹۰.۲ |
| ۳ | پست بانک ایران | ۱۶،۰۰۰ | ۸،۱۰۷ | %۵۰.۶ |
| ۴ | مسکن | ۲۴،۰۰۰ | ۵۲،۳۵۷ | %۲۱۸.۱ |
| ۵ | کشاورزی | ۷۲،۰۰۰ | ۷۲،۷۸۴ | %۱۰۱ |
| ۶ | توسعه تعاون | ۸،۸۰۰ | ۷،۱۱۲ | %۸۰.۸ |
| ۷ | صادرات ایران | ۱۶۸،۰۰۰ | ۱۱۹،۱۴۳ | %۷۰.۹ |
| ۸ | تجارت | ۱۰۴،۰۰۰ | ۱۳۵،۴۳۰ | %۱۳۰.۲ |
| ۹ | ملت | ۱۸۴،۰۰۰ | ۱۳۳،۲۷۰ | %۷۲.۴ |
| ۱۰ | رفاه کارگران | ۹۶،۰۰۰ | ۷۹،۶۵۸ | %۸۲.۹ |
| ۱۱ | کارآفرین | ۱۲،۰۰۰ | ۹۳ | %۰.۷ |
| ۱۲ | سامان | ۱۱،۲۰۰ | ۵،۳۰۰ | %۴۷.۳ |
| ۱۳ | اقتصادنوین | ۸،۰۰۰ | ۶،۰۹۳ | %۷۶.۱ |
| ۱۴ | پارسیان | ۱۶،۰۰۰ | ۱۲،۷۸۲ | %۷۹.۸ |
| ۱۵ | پاسارگاد | ۵،۶۰۰ | ۹۵۲ | %۱۷ |
| ۱۶ | آینده | ۴،۰۰۰ | ۵،۵۱۲ | %۱۳۷.۸ |
| ۱۷ | دی | ۴،۰۰۰ | ۱،۹۳۷ | %۴۸.۴ |
| ۱۸ | انصار | ۳۵،۲۰۰ | ۳،۸۸۹ | %۱۱ |
| ۱۹ | شهر | ۳۷،۶۰۰ | ۴۸۵ | %۱.۲ |
| ۲۰ | گردشگری | ۲،۴۰۰ | ۲،۸۹۱ | %۱۲۰.۴ |
| ۲۱ | حکمت ایرانیان | ۲،۴۰۰ | ۱۴۲ | %۵.۹ |
| ۲۲ | ایران زمین | ۲،۴۰۰ | ۸۶۷ | %۳۶.۱ |
| ۲۳ | قرض الحسنه مهر | ۳۲،۰۰۰ | ۱۶،۲۹۷ | %۵۰.۹ |
| ۲۴ | قرض الحسنه رسالت | ۵۶،۰۰۰ | ۵،۳۹۸ | %۹.۶ |
| ۲۵ | قوامین | ۸،۰۰۰ | ۴۳۹ | %۵.۴ |
| ۲۶ | موسسه اعتباری کوثر | ۴۰۰ | ۵۴۳ | %۱۳۵.۷ |
| ۲۷ | موسسه اعتباری ملل | ۲،۰۰۰ | ۱،۳۹۳ | %۶۹.۶ |
| جمع کل | ۱،۲۰۰،۰۰ | ۹۲۱،۰۴۱ | %۷۶.۷ | |
رتبه بندی بانک ها بر اساس اعطای وام ازدواج
بر این اساس، رتبه بندی بانک ها بر اساس نسبت تعداد تسهیلات قرض الحسنه ازدواج پرداختی به تعداد تسهیلات ابلاغی توسط بانک مرکزی در نمودار زیر قابل مشاهده است:
تنها ۶ بانک به دستور بانک مرکزی عمل کردند
طبق رتبه بندی انجام شده، بانک‌های مسکن، آینده و کوثر به ترتیب با ۲۱۸%، ۱۳۷% و ۱۳۵% از نسبت مذکور بهترین عملکرد را در اعطای وام ازدواج به زوجین داشته اند؛ به طور کلی نیز از میان ۲۷ بانک مذکور، تنها ۶ بانک به طور کامل به دستور بانک مرکزی عمل کرده اند. در آن سو نیز به ترتیب بانک‌های کارآفرین، شهر و قوامین بدترین عملکرد را از خود نشان داده‌اند.
عملکرد خلاف قانون۲۱ بانک در زمینه اعطای وام ازدواج در سال ۱۳۹۵ موجب ایجاد صف ۵۳۴ هزار نفری متقاضیان اخذ این وام گردیده و این در حالیست که طبق قانون، این بانک ها بایستی توسط بانک مرکزی جریمه می شدند.
بانک مرکزی بانک های متخلف را جریمه نکرد
با این وجود بانک مرکزی تاکنون بانک های متخلف را جریمه نکرده است و همین مسئله اجرای سیاست ها و برنامه های این بانک را با چالش مواجه می کند. در واقع عدم جریمه بانک های متخلف، موجب بدعهدی بانک ها و عدم توجه آنها به دستورات بانک مرکزی در آینده خواهد شد.
بنابراین ضروری است بانک مرکزی برای افزایش ضمانت اجرایی دستورات خود، به ویژه در خصوص طرح اخیر که تحت عنوان «طرح ضربتی وام ازدواج» مطرح شده است، ضمن رتبه بندی بانک ها، بانک هایی که در عمل به تعهدات و دستورات کوتاهی می کنند را طبق قانون جریمه نماید. در غیر اینصورت، اجرای این طرح نیز به نتیجه نخواهد رسید.
گفتنی است بر اساس طرح ضربتی وام ازدواج، قرار است که بانک ها طی دوماه تا پایان شهریورماه، بیش از ۸۰۰ هزار وام ازدواج به زوجین متقاضی اعطا نمایند و صف این وام را به کمتر از ۵۰ هزار نفر طبق قانون برسانند.
