به گزارش مسیر اقتصاد نشست «متولی بازآفرینی قدرت ایران کیست؟» روز سهشنبه نهم دی ماه ۱۴۰۴، با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران این حوزه با میزبانی «بنیاد ایران پیشرفته» برگزار شد. این نشست، چهارمین نشست تخصصی از دوازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در بازه آبان تا اسفندماه سال جاری با موضوع «نظم نوین جهانی؛ بازآفرینی قدرت ایران» در حال برگزاری است. در چهارمین نشست از این همایش چگونگی نقشآفرینی ایران برای تعیین جایگاه تازه در نظم نوین جهانی مورد بررسی قرار گرفت.
کدام نهاد برای بازآفرینی قدرت ایران مناسب است؟
سیدبهزاد بقایی کارشناس حکمرانی اقتصادی اندیشکده اقتصاد مقاومتی، در این نشست با اشاره به تحولات بنیادین در نظم جهانی، گفت: نظمی که مبتنی بر هژمونی آمریکا و نهادهای وابسته به آن بوده، امروز در حال فرسایش و از بین رفتن است و نظمی جدید در حال شکلگیری است؛ نظمی که البته هنوز تثبیت نشده و محتوم هم نیست. پرسش اصلی برای ایران این است که کدام نهاد قرار است متولی بازآفرینی قدرت ایران در این نظم نوین باشد و این فرآیند را بهصورت منسجم پیش ببرد.
او با طرح این پرسش که آیا نهادهای موجود مانند شورای عالی امنیت ملی، سازمان برنامه و بودجه، سران قوا یا وزارتخانههایی همچون امور خارجه و صنعت، معدن و تجارت، اساساً ظرفیت و امکان فکر کردن و اقدام مؤثر در این حوزه را دارند یا باید به دنبال طراحی یک نهاد جدید رفت؟، گفت: نقشآفرینی ایران در نظم نوین جهانی، هم ابعاد داخلی دارد و هم ابعاد خارجی و نمیتوان آن را صرفاً از یک زاویه دید. این مسئله نیازمند برنامهریزی همزمان در حوزههای مختلف است.
فرصتی که به سرعت ممکن است از دست برود
بقایی با تاکید بر اینکه ایران در مقطع کنونی با یک فرصت مواجه است، گفت: اگر ایران بتواند از آن استفاده کند، آینده مطلوبتری پیش روی کشور خواهد بود، اما اگر این فرصت از دست برود، تضمینی وجود ندارد که چنین شرایطی دوباره تکرار شود.
به گفته او، در بسیاری از حوزهها در ظاهر متولی وجود دارد، اما مسئله اصلی این است که این دستگاههای متولی چابک نیستند و توان و ظرفیت نهادی لازم برای پاسخگویی به شرایط جدید را ندارند. نظام حکمرانی ایران به دلیل تغییر زیست نفتی و همچنین تغییر جایگاه ایران در نظام بینالملل، با چالشهای جدی مواجه شده است و ساختارهای موجود دیگر پاسخگوی نیازهای امروز کشور نیستند.
کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی با اشاره به سرعت بالای تحولات جهانی گفت: فرصتی که امروز برای نقشآفرینی ایران در سطح بینالمللی وجود دارد، ممکن است موقتی باشد و مشخص نیست تا چه زمانی در دسترس باقی بماند. بنابراین، مسئله اصلی این است که ایران چه ظرفیت نهادیای برای پاسخدادن به این شرایط دارد و کدام نهاد میتواند مأموریتهای متعددی را که ذاتاً دستگاههای مختلف را درگیر میکند، هماهنگ و راهبری کند.
«جزیره شایستگی» پاسخ ایران به خلأ نهادی در نظم نوین جهانی
بقایی در ادامه به مشکلات عمیق در فرآیندهای تصمیمگیری، قانوننویسی، نظام استخدامی و حقوق و دستمزد اشاره کرد و گفت: از یک سو این فرآیندها دچار اختلال هستند و از سوی دیگر، ساختارهای حکمرانی نیز کارآمدی لازم را ندارند. در چنین فضای ناکارآمدی که حتی حرکت در چارچوبهای قانونی موجود هم با دشواریهای جدی همراه است، به اعتقاد من ایجاد یک «جزیره شایستگی» میتواند گزینهای عملی برای ایران باشد تا فرصت پیشرو از دست نرود.
وی در پایان گفت: این جزیره شایستگی باید از اختیارات کافی برخوردار باشد تا بتواند بهطور مشخص مدیریت مسئله بازآفرینی قدرت ایران در نظم جدید جهانی را بر عهده بگیرد و از گرفتار شدن در روزمرگی ساختارهای ناکارآمد موجود مصون بماند.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
