مسیر اقتصاد/ سال‌هاست قیمت بنزین در ایران ثابت مانده؛ درحالی‌که تقریباً همه هزینه‌های دیگر تغییر کرده و زندگی مردم بارها تحت تأثیر موج‌های تورمی قرار گرفته است. این ثبات طولانی، قیمت بنزین را نسبت به سایر کالاها غیرواقعی کرده و همین موضوع مصرف را به‌تدریج بالا برده است. امروز مسئله بنزین نه موضوعی سیاسی، بلکه مسئله‌ای کاملاً اقتصادی است: مصرف رشد می‌کند، هزینه تأمین افزایش یافته و فاصله قیمت بنزین با سایر بخش‌های اقتصاد هر روز بیشتر می‌شود. طبیعی است که دیر یا زود نیاز به اصلاح قیمت مطرح شود.
الگوی تدریجی و پلکانی؛ روش مطلوب افزایش قیمت بنزین
اما نکته مهم اینجاست که اصلاح قیمت الزاماً به معنای فشار بر مردم نیست. مسئله اصلی، «چگونگی اصلاح» است. اقتصاد خانوارها در سال‌های اخیر به اندازه‌ای تحت فشار بوده که یک جهش ناگهانی در قیمت سوخت می‌تواند هزینه حمل‌ونقل و در ادامه قیمت بسیاری از کالاها را تحت تأثیر بگذارد. بنابراین اصلاح سریع و شوک‌آور، راه‌حل مناسبی برای شرایط فعلی نیست.
در چنین وضعیتی، منطقی‌ترین گزینه، افزایش تدریجی و آرام قیمت بنزین است. شاید این سؤال مطرح شود که وقتی افزایش تدریجی مصرف را کاهش نمی‌دهد، چه فایده‌ای دارد؟ پاسخ آن است که هدف فعلی، کاهش مصرف نیست؛ جلوگیری از رشد بی‌رویه آن است. اگر قیمت همچنان ثابت بماند، مصرف با سرعت بیشتری بالا می‌رود و کشور را به نقطه‌ای می‌برد که تأمین سوخت نه به سادگی امروز، که با هزینه‌ای چند برابر انجام خواهد شد. افزایش تدریجی کمک می‌کند قیمت بنزین از سایر کالاها عقب‌تر نماند و روند مصرف نیز قابل مدیریت باقی بماند، بدون آنکه فشار ناگهانی بر بودجه خانوارها وارد کند.
اهمیت دیگر افزایش تدریجی در این است که می‌تواند به شکل پلکانی طراحی شود؛ یعنی اصلاح قیمت برای مصرف‌های پایین بسیار محدود باشد و تغییر اصلی بر مصرف‌های بالا اثر بگذارد. این مدل باعث می‌شود بخش بزرگی از خانوارها در زندگی روزمره با تغییر قابل توجهی مواجه نشوند و در عین حال اصلاح قیمت به تدریج انجام شود. چنین رویکردی هم با واقعیت اقتصاد امروز سازگار است و هم از نظر اجتماعی قابل قبول‌تر.
چرا اصلاح تدریجی قیمت بنزین به نفع مردم است؟
اما دلیل اصلی حمایت از اصلاح تدریجی، پیامدی است که کمتر درباره آن صحبت می‌شود. اگر امروز اصلاح آرام و قابل‌پیش‌بینی انجام نشود، احتمال زیادی وجود دارد که در آینده مسئولان به سراغ گزینه‌هایی بروند که آثارشان برای مردم بسیار سنگین‌تر است؛ روش‌هایی مثل تخصیص بنزین بر اساس کد ملی، ایجاد بازار مبادله سهمیه یا حتی آزادسازی ناگهانی قیمت. این سیاست‌ها سقف قیمتی برای بنزین متصور نیستند و فشار تورمی وسیعی به همراه دارند. درواقع هزینه نپذیرفتن یک اصلاح آرام امروز، می‌تواند یک تصمیم سخت و پرهزینه در آینده باشد؛ تصمیمی که آثارش به سادگی قابل کنترل نیست.
به همین دلیل است که اصلاح تدریجی قیمت بنزین را می‌توان «به نفع مردم» دانست. این روش اجازه می‌دهد کشور از مسیر پرهزینه تصمیمات ناگهانی دور بماند، مصرف کنترل شود، فشار قیمتی از دوش خانواده‌ها برداشته شود و اصلاح ضروری انرژی با کمترین آسیب انجام گیرد. انتخاب این مسیر، انتخاب عقلانی‌تری برای شرایط فعلی اقتصاد ایران است؛ رویکردی که نه شوک‌آور است و نه بدون اثر، بلکه گام به گام اقتصاد را به سمت تعادل می‌برد.
انتهای پیام/ انرژی
