مسیر اقتصاد/ در هفته‌های اخیر و همزمان با افزایش نوسانات ارزی پس از فعال شدن سازِکار ماشه، بانک مرکزی از آغاز حراج سکه در بانک کارگشایی خبر داده است. به نظر می‌رسد این اقدام نه‌تنها با هدف کنترل بازار طلا، بلکه برای مدیریت انتظارات تورمی و جلوگیری از افزایش نرخ ارز نیز طراحی شده باشد.
بانک مرکزی در شرایط فعلی به دلایل مختلف، از جمله محدودیت‌های ناشی از تحریم و الزامات ارزی، امکان مداخله مستقیم در بازار آزاد ارز را ندارد و صرفاً می‌تواند منابع ارزی خود را از مسیرهای رسمی، یعنی فروش ارز به واردکنندگان کالا در سامانه‌های رسمی، عرضه کند. بنابراین، ابزار سکه برای این نهاد به نوعی جانشین برای سیاست ارزی تبدیل شده است؛ بانک مرکزی تلاش می‌کند از طریق عرضه سکه، پیامی از ثبات و کنترل به بازار ارز ارسال کند.
حراج سکه پیام ثبات به بازار ارسال می‌کند؟
با این حال، انتخاب روش «حراج» برای پیش‌فروش سکه، عملاً اثر معکوس بر انتظارات دارد. در حراج، خریداران برای موفقیت در خرید، رقابت قیمتی می‌کنند و معمولاً نرخ نهایی بالاتر از قیمت پایه کشف می‌شود. در نتیجه، این فرآیند به بازار القا می‌کند که عرضه محدود است و قیمت‌ها در آینده بالاتر خواهد رفت. به بیان دیگر، به‌جای تقویت احساس ثبات، ذهنیت تورمی تشدید می‌شود.
در چنین شرایطی، حراج سکه می‌تواند به تقویت قیمت‌های غیررسمی در بازار منجر شود؛ چراکه فعالان غیررسمی با استناد به نرخ‌های کشف‌شده در حراج، قیمت‌های بالاتر خود را توجیه می‌کنند. از این منظر، اقدام بانک مرکزی به‌جای کاهش نقش بازار غیررسمی، به رسمیت بخشیدن غیرمستقیم آن است.
ابهام آماری موجب تشدید انتظارات تورمی شده است
افزون بر این، بانک مرکزی در روزهای اخیر آمار مربوط به قیمت‌های کشف‌شده در حراج را به‌صورت رسمی منتشر نکرده است. عدم انتشار این داده‌ها موجب شکل‌گیری ابهام و گمانه‌زنی در فضای رسانه‌ای شده و در نتیجه، خود به عاملی برای تقویت انتظارات تورمی بدل گردیده است. در شرایطی که شفافیت اطلاعاتی می‌تواند نقش بازدارنده در نوسانات بازار ایفا کند، پنهان ماندن آمار رسمی باعث می‌شود فعالان اقتصادی فرض کنند قیمت‌های کشف‌شده در حراج بسیار نزدیک به نرخ‌های بازار غیررسمی بوده است.
به‌طور کلی، سیاست پیش‌فروش سکه اگرچه در ظاهر اقدامی برای آرام‌سازی بازار است، اما در قالب حراج نمی‌تواند هدف اصلی یعنی مدیریت انتظارات تورمی و بازگرداندن ثبات روانی به بازار ارز را محقق کند. در صورتی که هدف واقعی بانک مرکزی، کاستن از اثر روانی تحریم‌ها و جلوگیری از التهاب ارزی است، لازم است این نهاد به‌جای برگزاری حراج‌های مقطعی، برنامه‌ای منظم و شفاف برای عرضه مستمر سکه و انتشار عمومی داده‌های مربوط به معاملات ارائه کند؛ تنها در این صورت، پیام ثبات از سوی سیاست‌گذار باورپذیر خواهد بود.
جمع آوری نقدینگی سرگردان؛ نتیجه جانبی پیش فروش طلا
البته این سیاست یک فایده جانبی هم دارد: جمع‌آوری نقدینگی سرگردان. شرکت‌کنندگان در حراج باید وجه نقد را پیش از تحویل پرداخت کنند و این منابع تا زمان تحویل در اختیار بانک مرکزی باقی می‌ماند. در نتیجه، بخشی از نقدینگی فعال موقتاً از گردش خارج می‌شود و فشار تقاضا بر سایر بازارها کاهش می‌یابد. با این حال، این اثر موقتی است و بدون استمرار در عرضه و ثبات در سیاست‌های ارزی، نمی‌تواند مانع شکل‌گیری دوباره امواج تورمی شود.
انتهای پیام/ پول و بانک
