به گزارش مسیر اقتصاد مطابق آمارهای تجارت خارجی کشور در سال ۱۴۰۳، کشور عراق در جایگاه دومین مقصد بزرگ صادرات کالای ایران قرار گرفته است. انتظار می‌رود با توجه به این آمار و همچنین قرابت‌های جغرافیایی و فرهنگی با عراق، میزان تجارت خدمات بین دو کشور نیز قابل توجه باشد.
چه نوع خدماتی بین ایران و عراق تجارت می‌شود؟
مطابق دسته‌بندی سازمان توسعه تجارت، ۱۱ نوع صادرات خدمات معرفی شده است. از بین این ۱۱ مورد، خدمات فنی مهندسی و گردشگری نقش پررنگ‌تری در تجارت خدمات میان ایران و عراق ایفا می‌کنند. همچنین خدمات آموزشی و بهداشتی هم جزو صادرات خدمات ایران به عراق محسوب می‌شوند.
آمارهای دقیقی از میزان صادرات خدمات فنی مهندسی به عراق وجود ندارد، اما گفته می‌شود این کشور از بزرگترین مقاصد صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران است. در بخش گردشگری، بیش از نیمی از گردشگران ورودی به ایران را گردشگران عراقی تشکیل داده و عراق در رتبه دوم سفرهای ایرانیان به خارج از کشور قرار دارد. [۱]
فرایند صادرات خدمات فنی مهندسی به عراق
رویه صادرات خدمات فنی مهندسی به عراق معمولاً از حضور شرکت‌های ایرانی در مناقصه‌های پروژه‌های این کشور آغاز می‌شود. این مناقصه‌ها توسط دولت یا بخش خصوصی این کشور اعلام می‌شوند. پس از اعلام کمترین هزینه برای انجام پروژه و انتخاب به عنوان پیمانکار برگزیده، صادرکننده با مراجعه به بانک و پرداخت هزینه و کارمزد صدور، ضمانت‌نامه را دریافت می‌کند و در اختیار صاحب‌کار قرار می‌دهد. پس از اجرای پروژه نیز مطابق مفاد قرارداد وجه آن را دریافت خواهد کرد.
تحریم‌های بانکی موجب شده است صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی در دریافت ضمانتنامههای بانکی با مشکلاتی مواجه شوند. در عراق هزینه صدور ضمانت‌نامه توسط بانک ۰.۵ درصد مبلغ قرارداد است و بانک علاوه بر آن درصدی نیز به عنوان کارمزد دریافت می‌کند. درصد کارمزد به طور معمول ۰.۵ درصد است، اما با توافق بین متقاضی و بانک ممکن است کم یا زیاد شود. با توجه به شرایط تحریمی، بانک‌های این کشور معمولاً در صورت موافقت با صدور ضمانت‌نامه مبالغ بالاتری از طرف ایرانی طلب می‌کنند.
معمای ثبت شرکت در خارج و عدم بازگشت ارزهای صادراتی
اعداد اعلامی صادرات خدمات توسط سازمان توسعه تجارت و گمرک صرفاً مربوط به صادرات خدمات فنی مهندسی است و همین عدد هم طبق اظهار صادرکنندگان آن مشخص می‌شود و نظام ارزیابی خاصی برای تأیید یا رد عدد اعلامی از سوی پیمانکار ایرانی وجود ندارد.
در رابطه با کشور عراق نیز این مسئله صدق می‌کند. تنها عدد اعلامی در زمینه صادرات خدمات فنی مهندسی به عراق را مدیر کل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت اعلام کرده است. طبق گفته این مقام مسئول، در طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ ایران حدود ۴ میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشور عراق داشته است. این صادرات در بخش‌های ساخت سد، راه، تونل، کارخانه و انواع نیروگاه‌ها انجام شده است. [۲]
از سوی دیگر برخی صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی ایرانی، با ثبت شرکت در کشورهای دیگر، هویت غیرایرانی پیدا کرده و صادرات آنها، صادرات از ایران محسوب نمی‌شود و در نتیجه بازگشت ارزی هم به کشور نخواهند داشت.
توسعه روابط بانکی با کشورهای همسو و صدور ضمانتنامههای دولتی می‌تواند دو اقدام در جهت حمایت از بازگشت این صادرکنندگان به کشور باشد.
به عنوان مثال توسعه روابط بانکی با روسیه از حدود دو سال قبل آغاز شده و در صورت استمرار این همکاری‌ها می‌توان به استفاده از ابزارهای بانکی مانند ضمانتنامههای خدمات فنی مهندسی نیز امیدوار بود. همچنین صدور ضمانتنامههای دولتی برای اولین بار در بهمن سال گذشته به مبلغ بیش از ۱۰۰ میلیون دلار انجام شد.
تکرار این اقدام برای سایر کشورها می‌تواند چراغ سبزی به سایر صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی، به ویژه به کشور عراق باشد.
منابع:
[۱] https://farhikhtegandaily.com/page/261537/
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
