مسیر اقتصاد/ مطابق اصل ۴۳ قانون اساسی، مسکن به‌عنوان یکی از نیازهای اساسی مردم عنوان شده است. همچنین مطابق با اصل ۳۱، داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است و فارغ از کیفیت نقش آفرینی، دولت موظف شده است زمینه اجرای این اصل را فراهم نماید. از این رو تأمین مسکن برای مردم، از مهمترین مسائل و دغدغه‌های سیاست‌گذاران طی چند دهه گذشته بوده است. با وجود این و فارغ از شیوه‌های تأمین مسکن، در قدم اول ساخت مسکن اهمیت بسزایی دارد.
کاهش ۷۵ درصدی صدور پروانه ساختمانی طی دهه گذشته در کلان‌شهر تهران
در کنار وظایف دولت در زمینه تأمین مسکن، بازار نیز نقشی حیاتی در تأمین مسکن متناسب با نیازهای گوناگون جامعه ایفا می‌کند. مطابق با آنچه در هدف‌گذاری سالیانه برنامه هفتم پیشرفت آمده، نیاز است شیوه‌های عرضه مسکن متنوع شده و در کنار پیشبرد طرح‌های مسکن حمایتی، ساخت مسکن در بازار نیز تسهیل شود. بنابراین سیاست‌گذار علاوه بر اعمال ضوابط و مقررات، باید شرایط بازار مسکن را به گونه‌ای تنظیم کند که از یک سو، سازندگان قادر به ساخت و فروش مسکن باشند و از سویی دیگر، مردم نیز بتوانند مسکن متناسب با نیاز خود را تأمین کنند تا دسترسی به مسکن برای همگان تسهیل گردد.
با این حال مطابق نمودار زیر، طی یک دهه گذشته ساخت مسکن در بازار کاهش یافته و پروانه‌های صادر شده مسکونی در شهر تهران از ۱۷۶ هزار واحد در سال ۱۳۹۲ به ۴۴ هزار واحد در سال ۱۴۰۱ رسیده است.
کاهش سرمایه‌گذاری در تولید مسکن
فرآیند ساخت مسکن در کلان‌شهر تهران، با مشکلات و چالش‌های متعددی در سه حوزه اصلی «حکمرانی»، «اقتصادی» و «فنی و اجرایی» مواجه است. در بخش اقتصادی می‌توان گفت بازده سرمایه‌گذاری در حوزه ساخت مسکن برای سازندگان در بسیاری از مناطق کاهش یافته است که فارغ از مسائل موجود در سمت تقاضا، ناشی از مسائل متعددی در سمت عرضه است که عبارتند از:
- بی‌اعتباری ارزیابی‌های اقتصادی به دلیل تورم بالا
- نوسانات قیمتی مصالح ساختمانی متأثر از نرخ ارز
- افزایش سهم هزینه زمین در قیمت تمام شده مسکن که در کلان‌شهر تهران حدود ۷۰ درصد است.
- دشواری دریافت وام و تسهیلات
- نبود سازوکارهای مناسب برای جمع‌سپاری سرمایه‌های خرد
- ناکارآمدی سازوکار پیش‌فروش ساختمان
این چالش‌ها از جمله مسائل موثر در کاهش سرمایه‌گذاری حوزه ساخت محسوب می‌شوند. کاهش تأمین مالی پروژه‌های ساختمانی باعث کاهش تولید واحدهای مسکونی می‌شود. این کمبود عرضه در بازار مسکن، قیمت‌ها را افزایش داده و دسترسی به مسکن مناسب را دشوارتر می‌کند.
بنابراین برای ایجاد تعادل در بازار مسکن و پاسخگویی به نیازهای جامعه، رونق بخشیدن به عرضه مسکن امری ضروری است. سیاست‌گذاران باید با در نظر گرفتن چالش‌های پیش روی سازندگان، اقداماتی را برای تسهیل و تشویق سرمایه‌گذاری در این بخش انجام دهند.
منبع: گزارش پژوهشی «بررسی فرآیندها و چالش‌های ساخت مسکن در کلان‌شهر تهران»، ۱۴۰۴، اندیشکده اقتصاد مقاومتی
انتهای پیام/ مسکن
