مسیر اقتصاد/ در جریان سفر شی جین پینگ، رییس جمهوری چین به برزیل برای شرکت در اجلاس سران گروه ۲۰ در نوامبر سال گذشته، چین و برزیل مجموعه‌ای از قراردادهای جدید را امضا کردند که الزامات بهداشتی را برای صادرات محصولات برزیلی به چین تشریح می‌کرد. محصولات تازه تایید شده شامل انگور، دانه‌های کنجد، سورگوم، پودر ماهی، روغن ماهی و سایر پروتئین‌های حاصل شده از ماهی برای خوراک دام است. این قراردادهای جدید نوید چشم‌انداز روشنی بوده و برآوردها حاکی از آن است که صادرات این کالاهای کشاورزی می‌تواند سالانه تا ۵۰۰ میلیون دلار درآمد داشته باشد.
کشاورزی بخش کلیدی برای برزیل و چین است. به طوری که، این بخش در برزیل ۸.۷۳ درصد از تولید ناخالص ملی (GDP) کشور را تشکیل می‌دهد و برای ۲۸ میلیون نفر شغل ایجاد می‌کند. در چین نیز کشاورزی ۱۶.۲۴ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد و برای ۱۷۷ میلیون نفر شغل فراهم می‌کند. این داده‌ها گویای اهمیت کشاورزی و پتانسیل همکاری قوی‌تر در تولید و تجارت مواد غذایی دارد.
کشاورزی محرک اصلی تجارت دوجانبه
روابط تجاری بین چین و برزیل در دهه‌های اخیر گسترش یافته است. چین از سال ۲۰۰۹ بزرگترین شریک تجاری برزیل بوده و نخستین کشور آمریکای لاتین است که تجارت سالانه با چین از ۱۰۰ میلیارد دلار فراتر رفته است. در سال ۲۰۲۳، تجارت دوجانبه به ۱۸۱.۵۳ میلیارد دلار رسید که۶.۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشت. تجارت بخش کشاورزی محرک اصلی این رابطه است. در سال ۲۰۲۳، صادرات محصولات کشاورزی برزیل به چین به رکورد ۶۰.۲۴ میلیارد دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۹.۵۳ میلیارد دلار افزایش داشت. در سال ۲۰۲۴، برزیل ۲۴.۸۵ درصد از کل واردات کشاورزی چین را به خود اختصاص داد و ۵۸.۶ میلیارد دلار محصولات را صادر کرد که بیش از نیمی از کل تجارت برزیل با چین است. صادرات کلیدی کشاورزی شامل سویا، گوشت (مانند مرغ و گوشت گاو)، شکر، ذرت و دانه‌های قهوه است.
تسلط برزیل در بخش‌های کلیدی کاملا روشن است. در سال ۲۰۲۳، کل واردات سویا چین به ۹۹.۴۱ میلیون تن رسید و برزیل ۷۰ درصد از آن – ۶۹.۹۵ میلیون تن دانه سویا – را تامین کرد که نشان دهنده افزایش ۲۹ درصدی نسبت به سال گذشته است. به طور مشابه، در همان سال، برزیل ۴۷ درصد (۱۲.۸۱ میلیون تن) از کل واردات ذرت چین را تامین کرد. این تجارت برای دو طرف سودمند است. چین نیز نهاده‌های کشاورزی کلیدی برزیل (مانند کود و آفت‌کش‌ها) را صادر می‌کند که برای صنعت کشاورزی آن حیاتی هستند. وابستگی متقابل بخش‌های کشاورزی دو کشور، اهمیت یک رابطه تجاری پایدار و مشارکت در راستای تضمین امنیت غذایی برای هر دو کشور را نمایان می‌کند.
کشاورزی چین و برزیل مکمل یکدیگرند
برزیل با منابع وسیع زمین و فناوری در کشاورزی، پتانسیل بسیار زیادی برای گسترش صادرات محصولات کشاورزی خود دارد. از سوی دیگر، چین در شیوه‌های مدیریت جایگاه برتر داشته و دارای زنجیره تامین کشاورزی جامع است. این کشورها با یکدیگر می‌توانند همکاری‌های کشاورزی خود را تقویت کنند، انعطاف‌پذیری تجاری و رشد متقابل را افزایش دهند. در سال‌های اخیر، هر دو کشور برای تعمیق همکاری‌های کشاورزی تلاش کرده‌اند. برزیل مشتاق به استفاده از طبقات متوسط در حال گسترش چین و تغییر عادات مصرفی آن‌ها، به ویژه گوشت و روغن‌های خوراکی است.
همچنین، تمایل چین به سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی برزیل مشهود است. سال گذشته قراردادی توسط آژانس توسعه صادرات و سرمایه‌گذاری برزیل، بزرگترین تولیدکننده قهوه در جهان، و شرکت کافی‌شاپ‌های زنجیره‌ای چینی (لاکین قهوه) امضا شد. طبق این قرارداد، شرکت چینی از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۹، تقریباً ۲۴۰ هزار تن قهوه برزیلی به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار خریداری خواهد کرد. این امر در راستای افزایش روابط تجاری بین دو کشور در بخش کشاورزی است.
ضرورت متنوع‌سازی صادرات محصولات برزیل
با وجود این تحولات امیدوارکننده، عدم تعادل تجاری بالا همچنان پابرجاست. در سال ۲۰۲۳، برزیل ۵۱.۱ میلیارد دلار مازاد تجاری در برابر چین داشت، اما این رابطه شدیداً به نفع چین تغییر یافته است. صادرات برزیل به چین تحت سلطه کالاهای محدود – سنگ آهن، دانه‌های سویا، روغن خام، ذرت و گوشت – است که مجموعا ۹۰ درصد از کل صادرات آن را تشکیل می‌دهند. در مقابل، برزیل عمدتاً کالاهای تولیدی مانند لوازم الکترونیکی و ماشین آلات را از چین وارد می‌کند. اتکای برزیل به طیف محدودی از صادرات، این کشور را در معرض خطرات قابل توجهی قرار می‌دهد. نوسانات قیمت جهانی کالاها و اختلالات زنجیره تأمین می‌تواند بر تولیدات کشاورزی و در نهایت بر اقتصاد محلی و معیشت کارگران تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، نوسانات بازار در صادرات سویا یا گوشت گاو می‌تواند بر تولیدکنندگان و صادرکنندگان محلی تأثیر عمیقی بگذارد.
تأثیرات تغییر آب و هوا نیاز به تنوع را بیشتر نشان می‌دهد. در سال۲۰۲۱، برزیل که حدود ۴۰ درصد قهوه جهان را تولید می‌کند، به دلیل سرمازدگی و خشکسالی، ۱۰ درصد از محصول خود یا ۵ درصد از تولید جهان را از دست داد. این ضرر منجر به کاهش درآمد کشاورزان و صادرکنندگان کشور شد و در عین حال زنجیره‌های عرضه جهانی قهوه را مختل کرد و قیمت‌ها نیز نزدیک به ۱۳ درصد جهش را ثبت کردند. این امر بر اهمیت تنوع بخشیدن به صادرات محصولات کشاورزی برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر چالش‌های داخلی و خارجی تاکید می‌کند.
اما قراردادهای تجاری جدید یک مسیر بالقوه برای تنوع ارائه می‌دهد. کنجد یکی از این نمونه‌هاست که برزیل هفتمین صادرکننده بزرگ جهان در آن (حدود ۱۵۱ هزار تن در سال ۲۰۲۳) و دارای ۵.۳۱ درصد از تجارت آن است. چین نیز به عنوان بزرگترین واردکننده حدود ۳۶.۲ درصد از واردات کنجد جهانی (۱.۵۳ میلیارد دلار) را به خود اختصاص داده است. گزارش‌ها حاکی از افزایش تولید برزیل برای پاسخگویی به این تقاضای فزاینده است. پودر ماهی یکی دیگر از بخش‌های در حال توسعه بوده که چین با ۲.۹ میلیارد دلار واردات جهانی پیشتاز است. با این حال، سهم بازار فعلی برزیل تنها ۰.۷۹ درصد است.
سورگوم هم شامل چالش‌ها و فرصت‌های بسیاری در رابطه دو کشور است. در سال ۲۰۲۳، چین ۱.۸۳ میلیارد دلار سورگوم وارد کرد و آن را به بزرگترین بازار جهانی برای این محصول تبدیل کرد. با این حال، صادرات سورگوم از ایالات متحده به مراتب بیشتر است. تجارت سورگوم ایالات متحده با چین به تنهایی بیش از یک میلیارد دلار ارزش دارد. این کشور حدود ۵۶ درصد از صادرات جهانی سورگوم را تامین می‌کند و پس از آن استرالیا با ۲۳ درصد قرار دارد. در مقابل، سهم برزیل حداقل است. در سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴، برزیل تنها ۴.۴ میلیون تن سورگوم تولید کرد که تنها ۰.۲۹ درصد از بازار جهانی را تشکیل می‌داد. صادرات کمتر این محصول، نگرانی‌ها را در مورد توانایی برزیل برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده چین افزایش می‌دهد.
با وجود این چالش‌ها، نشانه‌هایی از پیشرفت وجود دارد. برزیل تولید سورگوم خود را در سال‌های اخیر به دلیل گسترش کشت، دو برابر کرده است و با توافقات تجاری جدید، این کشور فرصت مناسبی برای افزایش بیشتر تولید دارد. البته برزیل با موانع جدی از جمله برداشت ۴۰ درصد کمتر نسبت به ایالات متحده و ظرفیت صادراتی محدود مواجه است. بر اساس برآوردها، انتظار می‌رود چین حدود ۹۰ درصد از صادرات جهانی سورگوم را وارد کند، از همین روی برزیل احتمالا خود را برای رقابت در این امر تحت فشار قرار خواهد گذاشت. در بلندمدت، موفقیت در بازار سورگوم می‌تواند صادرات کشاورزی برزیل را تغییر دهد، عرضه‌های آن را متنوع کند و وابستگی به طیف محدودی از کالاها را کاهش دهد. افزایش تولید به برزیل کمک می‌کند تا سهم بیشتری از بازار جهانی، به ویژه چین را به دست آورد و به «راهبرد صادرات محصولات کشاورزی متنوع‌تر» کمک کند. این گسترش گامی مهم در کاهش وابستگی برزیل به طیف محدودی از کالاها خواهد بود.
منبع: مدرن دیپلماسی
انتهای پیام/ کشاورزی
