مسیر اقتصاد/ در دنیای تجارت امروز، همکاری‌های بین‌المللی گمرکی نقشی حیاتی در تسهیل تجارت، کاهش هزینه‌ها و زمان تشریفات گمرکی و ارتقای ایمنی و امنیت محموله‌ها ایفا می‌کند. کشورهای پیشرو در این عرصه با ایجاد اتحادیه های گمرکی و انعقاد توافقنامه‌های دوجانبه و چندجانبه، به دنبال تسهیل فرآیندهای تجاری و افزایش حجم مبادلات بین‌المللی هستند.
الگوی چین در همکاری‌های بین‌المللی گمرکی
گمرک چین با امضای ۱۹۴ موافقتنامه همکاری متقابل گمرکی (که تنها ۲۲ مورد آن در سال ۲۰۱۶ تنظیم شده) اهتمام ویژه‌ای در جهت تقویت همکاری‌های بین‌المللی داشته است. این کشور با تأسیس چهار دفتر نمایندگی گمرک در آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و هنگ‌کنگ، حضور فعال خود را در عرصه بین‌المللی گمرکی تثبیت کرده است.
پیوستن ترکیه به اتحادیه گمرکی اروپا، نقطه عطف تجارت خارجی این کشور
اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا (EUCU) یکی از موفق‌ترین نمونه‌های همکاری گمرکی در جهان است که شامل کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی قلمروهای وابسته می‌شود. این اتحادیه همچنین با کشورهای آندورا، سان مارینو و ترکیه توافق‌های دوجانبه گمرکی منعقد کرده است.
پیوستن ترکیه به اتحادیه گمرکی اروپا در اول ژانویه ۱۹۹۶، نقطه عطفی در سیاست‌گذاری تجارت خارجی این کشور بود. در پی این الحاق، گمرک ترکیه زیرساختهای حقوقی خود را با هنجارهای اتحادیه اروپا منطبق کرد و قانون گمرکی جدیدی به شماره ۴۴۵۸ تصویب نمود که از شناسه گمرکی اتحادیه اروپا اقتباس شده بود.
این هماهنگی در زمینه‌های قواعد مبدأ کالا، ارزش‌گذاری گمرکی، تحویل کالا به گمرک، اظهارنامه، گردش آزاد کالا، رویه‌های گمرکی و مطالبات گمرکی صورت گرفت. در نتیجه این قرارداد، ترکیه حقوق گمرکی را برای اعضا به صفر رساند و برای کشورهای ثالث به طور متوسط به ۸ درصد کاهش داد، هرچند برای برخی کالاهای حمایت‌شده مانند محصولات کشاورزی و غذایی، تعرفه‌های بالاتری در حدود ۲۵ درصد حفظ شد.
اتحادیه گمرکی شورای همکاری خلیج فارس
قانون گمرکی مشترک کشورهای حاشیه خلیج فارس (GCC) از ژانویه ۲۰۰۲ لازم‌الاجرا شد. این قانون به عنوان ابزاری قانونی برای تنظیم رویه‌های گمرکی در کشورهای عضو شورا عمل می‌کند و روابط بین ادارات گمرکی و جامعه شهروندان، مقیمان و واردکنندگان را تنظیم می‌نماید.
این قانون در ۱۷ بخش و ۱۷۸ ماده، مقررات مربوط به تشریفات گمرکی، حوزه‌های مشمول کنترل گمرکی، رویه‌های زمینی، دریایی، هوایی و پستی، اعمال تعرفه گمرکی، مراحل ترخیص کالا، معافیت‌ها، مناطق آزاد و موارد دیگر را تبیین می‌کند.
اتحادیه گمرکی شورای همکاری خلیج فارس در سال ۲۰۰۳ آغاز به کار کرد و تا اول ژانویه ۲۰۱۵ به طور کامل عملیاتی شد. این اتحادیه مکانیسمی برای تسویه وجوه جمع‌آوری شده به عنوان درآمدهای گمرکی بین کشورهای عضو ایجاد کرده است.
زیرساختهای تبادل اطلاعات الکترونیک بین گمرک کشورها
با توسعه فناوری دیجیتال، جامعه گمرکی بین‌المللی به دنبال تقویت ارتباطات و همکاری‌های بین‌المللی از طریق تبادل الکترونیک اطلاعات است. سازمان جهانی گمرک با معرفی مفهوم «شبکه جهانی گمرک‌ها» در سال ۲۰۰۸، پیشنهاد ایجاد ارتباط نزدیک‌تر بین ادارات گمرک را مطرح کرد.
گمرک چین در این راستا، ابتکار «گمرک هوشمند، مرزهای هوشمند و اتصال هوشمند» (موسوم به 3S) را در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد داد که گمرک‌های جهانی را تشویق می‌کند تا مشترکاً پارادایم جدیدی از حکمرانی هوشمند ایجاد کنند.
اقدامات ایران در راستای همکاری گمرکی با کشورها
در ایران نیز اقدامات متعددی در زمینه انعقاد و اجرای تفاهم‌نامه‌های گمرکی با سایر کشورها انجام شده است. تبادل الکترونیکی اطلاعات در بحث کارنه تیر با کشورهای ترکیه و آذربایجان نهایی شده و با کشورهایی نظیر هند و پاکستان نیز تفاهماتی صورت گرفته است. همچنین، تبادل سیستمی اطلاعات در رویه صادرات با آذربایجان و تفاهم تبادل اطلاعات با اوراسیا نیز منعقد شده است.
بی‌تردید، گسترش همکاری‌های بین‌المللی گمرکی و بهره‌گیری از روش‌های نوین ترخیص کالا، می‌تواند به تسهیل تجارت، کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری کشورها در عرصه اقتصاد جهانی کمک شایانی کند.
منبع: مرکز پژوهشهای مجلس، مطالعه تطبیقی و بررسی فرایندها، ساختار و عملکرد گمرک در کشورهای چین، ترکیه و امارات، ۲۵۶۲
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
